5 نکته ای که دونالد ترامپ باید در مورد ایران بداند
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد به نقل از هافینگتون پست ، نکته جالب این است که رهبر عالی ایران در مورد مناظرات انتخابی آمریکا پیروزی ترامپ را پیش‌بینی کرد چون معتقد بود که او واقعیات آمریکا را صادقانه با مردم آمریکا در میان گذاشته است. آیت‌الله خامنه‌ای معتقد است که سیستم حاکمیتی آمریکا فاسد است، خالق گروه‌های تروریستی همچون داعش و القاعده است، حملات نظامی‌اش به کشورهای منطقه موجب بی‌ثباتی‌های جاری منطقه شده و از این رو مذاکره با چنین کشوری بی‌خاصیت و رابطه دیپلماتیک نیز مضر است.
برخی از سیاستمدارانی که به زودی در واشنگتن قدرت را به‌دست خواهند گرفت، مشابه این موضع را در مورد ایران دارند. در عین حال رهبری و ریاست جمهوری ایران با نتیجه انتخابات آمریکا خونسرد برخورد کردند. روحانی گفته است که نتیجه این انتخابات تاثیری بر سیاست ایران نداشته و ایران به برجام پایبند خواهد ماند. آیت‌الله خامنه‌ای، مقام معظم رهبری هم فرمودند که ایران در مورد انتخابات آمریکا قضاوت نخواهد کرد اما برای هر حادثه آمادگی دارد. مواضع ترامپ و بسیاری از کاندیداها در دوره مناظرات انتخاباتی در مورد سیاست‌های آمریکا، در حقیقت بخش مهمی از دیدگاه‌های آیت‌الله خامنه‌ای را تایید کرد. اما آیا این اشتراک دیدگاه موجب خواهد شد که ترامپ با اصلاح سیاست‌های گذشته، بن‌بست روابط 38 ساله آمریکا را شکسته و میراث فراموش ناشدنی در تاریخ دیپلماسی قرن معاصر بر جای گذارد؟ از طرف دیگر ترامپ ممکن است خصومت‌های گذشته را افزایش دهد و با معکوس کردن روند سیاست‌های تعاملی اوباما - کری، واشنگتن و تهران را به سمت تقابل تمام عیار بکشاند. مخالفان برجام در آمریکا به دنبال اعمال تحریم‌های جدید غیرهسته‌ای هستند تا ایران را به مسیر نقض برجام هدایت کنند. یکصد و پانزدهمین کنگره آمریکا کار خود را با معرفی چند تحریم جدید ازجمله تحریم موشکی ایران آغاز کرده است. اینکه روابط ایران و آمریکا کدامیک از دو مسیر را طی خواهد کرد؛ باید منتظر ماند اما چند نکته مهمی که ترامپ باید در مورد ایران بداند.
1- نقش آمریکا در تخریب روند دموکراسی در ایران.
آمریکا قاتل دموکراسی در ایران بوده است. آمریکا و انگلیس با کودتای 1953 علیه محمد مصدق، نخست‌وزیر منتخب و محبوب مردمی ایران، جنبش دموکراسی در ایران را خفه و دیکتاتوری را احیا کردند. انقلاب اسلامی ایران، واکنش ملت ایران به 25 سال دیکتاتوری شاه و سلطه آمریکا بود.
2- سیاست تغییر رژیم آمریکا در ایران نتیجه معکوس داد.
بعد از انقلاب اسلامی، آمریکا همه اقدامات خصمانه ممکن برای تغییر رژیم در ایران را آزموده است: از تجاوز صدام به خاک ایران، حمایت از صدام در به کارگیری سلاح‌های شیمیایی که منجر به کشته و زخمی شدن حدود یکصد هزار ایرانی شد، حمله نظامی به تاسیسات نفتی ایران، جنگ سایبری علیه تاسیسات هسته‌ای ایران و تا تحمیل کشنده ترین تحریم‌های یک‌جانبه، چندجانبه و بین‌المللی علیه ایران. ایران نیز متقابلا همه ظرفیت و نفوذ خود برای مقابله با آمریکا را به کار گرفت. نهایتا ایران امروز با ثبات و مقتدرتر از گذشته و متحدان آمریکا به‌رغم شش دهه حمایت تمام عیار واشنگتن، یا سقوط کرده‌اند یا آسیب‌پذیرتر از همیشه هستند.
3- برجام بزرگ‌ترین پیروزی برای عدم اشاعه سلاح هسته‌ای در جهان است.
ترامپ تاکید کرده که سیاست‌های گذشته آمریکا برای تغییر رژیم در کشورها اشتباه بوده و او این سیاست را کنار خواهد گذاشت. اما او مخالف برجام است و در توییت خود، آن را یک معامله بسیار ناگوار خوانده است. در حالی که برجام میراث برجسته دیپلماسی جهان در چند دهه گذشته و جامع‌ترین سند عدم اشاعه هسته‌ای در جهان است که همه مکانیزم‌های شفافیت حداکثری و عدم ساخت بمب هسته‌ای را تضمین می‌کند. آیا ترامپ برجام را نابود خواهد کرد یا تلاش خواهد کرد ضمن حفظ میراث اوباما، میراثی بزرگ‌تر به‌جا بگذارد. اگر او تلاش کند اصول برجام به کل کشورهای منطقه سرایت یابد، آرزوی پنجاه ساله جامعه جهانی در مورد عاری‌سازی خاورمیانه محقق خواهد شد.
4- جنگ‌های آمریکا، منبع اصلی بی‌ثباتی در خاورمیانه است.
جنگ‌ها در چهار دهه گذشته شامل حمله نظامی صدام به ایران(1980) و کویت(1990)، حملات نظامی آمریکا به افغانستان(2011) و عراق (2003)، حمله ناتو و متحدان عربش به لیبی(2012)، حمله نظامی عربستان به یمن(2015) و هجوم سیل تروریست‌ها از اقصی نقاط عالم به سوریه با حمایت متحدان منطقه‌ای غرب، خاورمیانه را در آستانه سقوط قرار داده و با گسترش تروریسم داعشی و القاعده‌ای، نه تنها امنیت منطقه و آمریکا و اروپا، بلکه امنیت جهان به خطر افتاده است. ترامپ و اوباما هم در یک نکته اتفاق نظر داشته‌اند و آن اینکه کشورهای متحد آمریکا، منبع اصلی حمایت از این گروه‌ها هستند و اشتباهات گذشته آمریکا موجب پیدایش داعش و القاعده شده است. ترامپ تاکید کرده که هدف اصلی او نابودی داعش است نه اسد. این موضع ترامپ، شانس همکاری واشنگتن - مسکو در تحولات منطقه را افزایش داده است. ضمن اینکه آمریکا به‌عنوان قدرت جهانی و ایران به‌عنوان قدرت منطقه‌ای نیز دو عنصر مهم در منطقه خاورمیانه هستند که نوع روابط آنها در نابودی داعش و حل بحران‌های منطقه تاثیرگذار خواهد بود.
5- همکاری نتیجه‌بخش خواهد بود نه تقابل.
جمهوری‌خواهان در واشنگتن، کنگره و دولت را در اختیار گرفته‌اند. با وجود اینکه چنین شرایطی منفی به‌نظر می‌رسد، در عین حال چون قدرت یکدست شده، می‌تواند یک فرصت تاریخی برای تغییر وضعیت اسفبار منطقه و جبران خطاهای 60 سال گذشته باشد. ترامپ این گزینه را دارد که با ایران تعامل کرده و به سمت ثبات در منطقه حرکت کند. با وجودی که بعد از برجام، دیوار بی‌اعتمادی متقابل همچنان ضخیم است، کلید همکاری‌های گسترده‌تر، کنار گذاشتن سیاست «تغییر رژیم»، استفاده از دیپلماسی براساس اصول احترام متقابل، عدم مداخله و منافع مشترک خواهد بود.
منبع: روزنامه هافینگتون پست
سیدحسین موسویان
پژوهشگر ارشد دانشگاه پرینستون آمریکا
