حرکت به سمت نقدینگی سالم

بر اساس آخرین آمار بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران حجم نقدینگی کشور در پایان سال 1394 معادل 10 هزار و صد و هفتاد و سه هزار میلیارد ریال (10173هزار میلیارد ریال) رسیده است که نسبت به مشابه سال قبل معادل 30 درصد رشد داشته است. رشد نقدینگی در سال 1393 معادل 22.3درصد و در سال 1392 معادل 38.8درصد بوده است.

جدول شماره(1)روند رشد نقدینگی از سال 1380 الی 1394

-پایه پولی
پایه پولی یا همان پول پر قدرت به مجموع اسکناس و مسکوک در گردش به علاوه سپرده بانکها نزد بانک مرکزی گفته می شود. حجم پایه پولی در سال 1394 به 1536 هزار میلیارد ریال رسیده است که نسبت به مشابه سال قبل 17.1درصد رشد داشته است. مهم ترین عامل رشد پایه پولی در سال 1394 رشد 21.3درصدی خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی بوده است.

ضریب فزاینده نقدینگی
حجم نقدینگی تحت تاثیر دو عامل پایه پولی و ضریب فزاینده نقدینگی (نسبت حجم نقدینگی به حجم پایه پولی) است. ضریب فزاینده نقدینگی تحت تاثیر سیاستگزاری بانک مرکزی(نرخ ذخیره قانونی)، فعالیت های بانکهای تجاری و تعاملات اقتصادی مردم است. افزایش نقدینگی در کشور از محل این نسبت تاثیر تورمی کمتری دارد. در سال 1394 این نسبت معادل 6.62 بوده است که نسبت به سال گذشته 11درصد رشد داشته است . این نسبت در سال 1393معادل 5.96 ، در سال 1392 معادل 5.39 و در سال 1391معادل 4.71 بوده است.

جدول شماره(2) روند رشد پایه پولی از سال 1380 الی 1394

-سپرده‌های غیر دیداری
حجم سپرده های غیر دیداری در پایان سال 1394 معادل هشت صد و هشتاد و شش هزار میلیارد ریال(8806هزار میلیارد ریال) رسیده است که نسبت به ماه مشابه سال قبل 33.1درصد رشد داشته است رشد این شاخص در سال 1393 معادل 27.2درصد و در سال 1392 معادل 49.8درصد بوده است. رشد این متغیر در کنار افزایش شفافیت، کارایی سیستم بانکی و عدم انحراف منابع موجب کاهش حجم اقتصاد غیر رسمی و تخصیص بهینه منابع و آزادی عمل بیشتر بانک ها در مدیریت منابع می شود.

نسبت اسکناس و مسکوکات در دست اشخاص به کل نقدینگی
شاخص نسبت اسکناس و مسکوکات در دست اشخاص به کل نقدینگی به عنوان شاخصی جهت ارزیابی اقتصاد غیر رسمی در کشور و عدم اطمینان به نظام بانکی است هر اندازه این نسبت پایین باشد به معنی کاهش حجم اقتصاد غیر رسمی و افزایش اطمینان به نظام بانکی و شفافیت بیشتر مبادلات مالی است. این نسبت در سال 1394 معادل 3.65درصد بوده است که نسبت به سال گذشته 20درصد کاهش داشته است. این نسبت در سال 1393معادل 4.5درصد، در سال 1392 معادل 5.2درصد و در سال 1391 معادل 7.1درصد بوده است.

سیستم بانکی و بخش دولتی
در پایان سال 1394 بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی معادل یک هزار و ششصد و هفتاد و هفت هزار میلیارد ریال(1677 هزار میلیارد ریال) رسیده است که نسبت به سال 1393 معادل 14.4درصد رشد داشته است رشد بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی در سال 1393 معادل 32درصد و در سال 1392معادل 22درصد رشد و در سال 1391 معادل 42.6 درصد داشته است.

از کل بدهی بخش دولتی معادل 82درصد مربوط به دولت و 18درصد مربوط به شرکت ها و موسسات دولتی بوده است. رشد بدهی دولت به بانک مرکزی که اثرات مخربی بر تورم دارد در پایان سال 1394معادل182 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به مشابه سال قبل 7درصد کاهش داشته است. بدهی دولت به بانک ها معادل 1191هزار میلیارد ریال بوده که در همین دوره رشدی معادل 18.6درصد داشته است رشد بدهی دولت به بانک ها در سال 1393معادل 38درصد، در سال 1392معادل 28.4درصد و در سال 1391معادل 43.8درصد بوده است.

بانک‌ها و بخش غیر دولتی
در سال 1394 کل بدهی بخش غیر دولتی به بانک ها معادل هفت هزار و سیصد و شصت و دو هزار میلیارد ریال بوده 75درصد آن متعلق به بانک های تجاری است. رشد بدهی بخش غیر دولتی در یک سال منتهی به سال 1394 معادل 14.2درصد بوده این نسبت در سال 1393 معادل 16.7درصد، در سال 1392 معادل 30.7درصد و در سال 1391 معادل 17.7درصد بوده است.

بانک‌ها و بانک مرکزی
در پایان 1394 کل بدهی بانک ها به بانک مرکزی معادل 835 هزار میلیارد ریال بوده که 68درصد آن متعلق به بانک های تخصصی است. در یک سال منتهی به سال 1394 رشد بدهی بانک های تجاری به بانک مرکزی معادل (12-درصد) و بانک های تخصیصی معادل (2.5درصد) بوده است.

نسبت تسهیلات غیر جاری(مطالبات معوق)
در 1394 نسبت تسهیلات غیر جاری به کل تسهیلات(ریالی و ارزی) معادل 10.2درصد بوده که نسبت به ماه مشابه سال قبل معادل 15.7 درصد کاهش داشته است. این نسبت برای تسهیلات ارزی معادل 13.1درصد و برای تسهیلات ریالی معادل 9.7درصد بوده است. در سال 1393 تسهیلات غیر جاری به کل تسهیلات(ریالی و ارزی) معادل 11.2درصد، 1392 معادل 13.2درصد و در سال 1391معادل 14.2درصد بوده است. از سال 1390 به بعد این نسبت در حال کاهش بوده است. بر این اساس در پایان سال 1394 کل مطالبات غیر جاری بانک ها حدودا 904 هزار میلیارد ریال بوده است.