آمارهای اعلامی حجم قاچاق، چقدر واقعی است؟
به گزارش اقتصادنیوز، رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌گوید: بر اساس روندی که بر ورود کالای قاچاق تا قبل از سال
1392 حاکم بود، قاچاق روندی رو به رشد و افزایشی داشته است. در سال 1392، برآورد
حجم قاچاق نزدیک به 25 میلیارد دلار مشتمل بر قاچاق ورودی و خروجی بوده که این رقم
در سال 1393 به 19.8 میلیارد دلار و در سال 1394 به 15.5 میلیارد دلار رسیده است؛ یعنی
در فاصله سال‌های 1392 تا 1394، 10 میلیارد دلار کاهش حجم تجارت غیررسمی کشور را
شاهد هستیم. اما این آمارهای اعلامی حجم قاچاق، چقدر واقعی است؟
رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در این مورد توضیح می‌دهد: معمولاً ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در بررسی‌های آماری، معطوف به اطلاعات و داده‌های تعریف‌شده است. به عنوان مثال، در حوزه مسائل تجارت رسمی کشور، اگر قرار بر ارائه آمار باشد، به دلیل اینکه تجارت رسمی اعم از صادرات و واردات، در جاهای مختلفی ثبت و ضبط می‌شود، مبتنی بر ثبت آماری است که معمولاً از طریق گمرک انجام می‌شود، بنابراین می‌توان آنها را جمع‌بندی و در نهایت عددی را به عنوان تجارت رسمی اعلام کرد. به عبارت دیگر، تجارت رسمی معطوف به ثبت و ضبط آمار مقاطع مختلف است؛ ولی قاچاق، اقتصاد پنهان است که مسیر رسمی و ثبت و ضبط‌شده‌ای در آن وجود ندارد؛ به همین دلیل ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برای محاسبه ابعاد اقتصاد پنهان، روش‌هایی که در دنیا استفاده می‌شود را احصا کرده و به این نتیجه رسیده که 20 مسیر در دنیا را به عنوان روش‌هایی که برای برآورد حجم آماری در حوزه اقتصاد پنهان موضوعیت دارد بررسی کند.
حبیب‌الله حقیقی که با هفته‌نامه تجارت‌فردا مصاحبه می‌کرد، تصریح کرد: اما باید توجه داشت که در هر کشور، روش‌های خاصی، حجم اقتصاد پنهان را قابل محاسبه می‌کند، چرا که برخی از این روش‌ها، مختص شرایط خاصی است که ممکن است برای کشور ما معنا نداشته باشد، بنابراین سه روش انتخاب شده که برای عملیاتی کردن آن در برآورد حجم تجارت غیررسمی ایران، کارگروه برآورد آمار متشکل از تمامی دستگاه‌هایی که به نوعی می‌توانند در این موضوع نسبت به تهیه اطلاعات اقدامات عملیاتی انجام دهند، تشکیل شده است و در قالب آن، کار تهیه آمار پیش می‌رود. با این روش‌ها و با در نظر گرفتن ملاحظات، می‌توان این اطمینان را داشت آنچه در رابطه با آمار قاچاق ارائه می‌شود، از یک حداکثر ضریب اطمینان قابل ملاحظه‌ای می‌تواند برخوردار باشد؛ ولی به هر حال چون موضوع اقتصاد پنهان مطرح است، نمی‌توان 100 درصد گفت که همین رقم، درست است؛ چرا که به هر حال این آمار مبتنی بر برآورد است و البته برآورد هم، ضریب خطایی دارد؛ ولی با استفاده از روش‌های متداولی که در دنیا اعمال می‌شود و دیگران از آن پاسخ گرفته‌اند، توانسته‌ایم تا حد قابل دفاعی، برآوردهای منطقی از میزان قاچاق داشته باشیم، اما به هر حال دستگاه‌های دولتی ذی‌ربط باید آمارهای قابل دفاع ارائه دهند و در صورت لزوم، با ارائه مستندات از برآوردهای خود دفاع کنند.
