آیا صنعت نفت ایران در جذب سرمایه‌گذاران خارجی موفق خواهد بود؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از بلومبرگ، در یک سال اخیر و پس از اجرایی شدن برجام، ایران تقریبا اکثر تولید از دست رفته خود را  که ناشی از اعمال تحریم‌ها در سال 2012 بوده، بازیابی کرده و تحلیلگران را از  این سرعت بهبود شگفت‌زده کرده است. صادرات نفت ایران به سطح 2 میلیون بشکه در روز بازگشته و این کشور کم‌کم در حال تثبیت جایگاه خود را در بازارهای اروپایی است.

اما قدم بعدی نیاز به همکاری شرکت‌های نفت خارجی دارد؛ و این موضوع بسیار پیچیده‌تر است.

هفته گذشته، دولت ایران مدل قراردادهای سرمایه‌گذاری‌های خارجی نفت و گاز را به تصویب رساند. در راستای انجام این کار، دولت ماه‌ها با تندروهایی درگیر بوده که با برجام مخالف بودند. این برنامه در حال حاضر به امضای مجلس ایران نیز رسیده است. با فرض اجرایی شدن،‌ این مدل بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد.  این مدل قرارداد تاکید می‌کند که ذخایر نفت و گاز تحت مالکیت حاکمیت ایران باقی خواهد ماند. اما این توافق راه را برای خارجی‌ها در سه نوع از پروژه‌ها باز می‌کند:

نخست پروژه‌های اکتشاف که در صورت موفقیت به توسعه و تولید نیز منجر خواهد شد. دوم، توسعه ذخایر نفتی کشف‌شده و توسعه نیافته و سوم استفاده از تکنیک‌های ازدیاد برداشت نفت برای افزایش تولید از میادین کنونی.

این قراردادها بیش از 20 سال پس از آغاز توسعه معتبر خواهند بود و در صورت لزوم دوره اکتشاف نیز تمدید خواهد شد. پروژه‌های ازدیاد برداشت ممکن است 5 سال بعد از این مدت طول بکشد. پرداخت به سرمایه‌گذاران خارجی به صورت نقدی یا سهمی از تولید در صورت صلاح‌دید شرکت ملی نفت ایران خواهد بود. سرمایه‌گذاران همچنین حفاظت از هرگونه کاهش تولید اوپک را  در آینده ارائه می‌دهند.

این راه‌حل تاکید می‌کند که کاهش تولید غیرفنی در میادین، بدون تعهدی برای بازپرداخت، به شدت کم خواهد شد. تجربه عراق نشان می‌دهد که حتی با یک مدل توافقی،‌ اوضاع به کندی پیش‌ خواهد رفت. بغداد در مارس 2007 و چهار سال پس از سرنگونی صدام حسین قوانین نفتی خود را به تصویب رساند. با وجود این،‌ اولین قرارداد دو سال و نیم بعد بسته شد. برای ایران نیز مسئله پرداخت به شرکت‌های خارجی یک عامل بزرگ در تعیین برنده‌ها خواهد بود.

با اجرایی‌شدن قراردادهای عراق، تولید نفت این کشور در طی 6 سال 2 میلیون بشکه (معادل 80 درصد) تقویت شد. علاوه بر این، سرمایه‌گذاران در ایران با مشکلات امنیتی و ثبات مشابه با عراق مواجه نخواهند بود و این بدان معناست که آنها از ابتدا برای پرداخت بیشتر تمایل خواهند داشت. تنها عامل تاخیر این شرکت‌ها عدم اطمینان در خصوص بازگشت تحریم‌ها یا بی‌میلی بانک‌های غربی برای سرمایه‌گذاری پروژه‌ها در ایران خواهد بود.

اگر ایران موفق باشد، عربستان و کویت به عنوان تنها کشورهایی محسوب خواهند شد که به ناسیونالیسم نفتی ادامه می‌دهند. باید منتظر ماند و دید که در صورت موفقیت ایران،‌ آیا این دو کشور نیز به سرمایه‌گذاری‌های خارجی روی خواهند آورد یا خیر؟