وضعیت رفاه ایرانیان در دوره مشروطه چگونه بود؟/نرخ تورم در دوران انقلاب مشروطه به روایت یک نمودار

به گزارش اقتصادنیوز، می‌توان پیدایش انقلاب مشروطیت و درگیر شدن قاطبه مردم در شهرهای بزرگ با این واقعه را در زمانی دانست که مردمان از حداقل رفاه برخوردار بوده‌اند. در دوران مشروطه نیز مانند بسیاری از انقلاب‌ها نقطه اوج جنبش در زمان رفاه بوده و آسایش به نسبت سال‌های پیشین بوده است. و البته همیشه بعد از دگرگونی‌های بزرگ و تغییرات گسترده اوضاع مالی و تورمی دگرگون می‌شود و شیب قیمت‌ها و تورم متفاوت از قبل خواهد شد.

این بخشی از تحلیلی است که سمیه توحیدلو اخیرا درباره اقتصاد ایران در دوره مشروطه نوشته است. این پژوهشگر جامعه‌شناسی اقتصادی که به‌تازگی کتابی با عنوان «حیات اقتصادی ایرانیان در دوره مشروطه» نوشته، در یادداشتی درباره همین موضوع در مجله «تجارت فردا» به صورت خلاصه تحلیلی از اوضاع اقتصادی ایران در دوره مشروطه ارائه کرده است.

در بخشی از این تحلیل آمده است: «به لحاظ اقتصادی ایران در دوره ناصرالدین‌شاه یکی از بزرگ‌ترین قحطی‌های دوران را از سر گذرانده است. سال 1872 میلادی را سال عصیان گرسنگان نامیده‌اند، زمانه‌ای که مردم به جای گندم ملخ می‌خوردند. در این سال‌ و سال‌های منتهی به آن اوضاع کشاورزی در ایران دچار مشکل می‌شود. کالای ابریشم که مهم‌ترین محصول صادراتی ما به حساب می‌آمده دچار آفت می‌شود. بخش زیادی از صادرات و هزینه‌های دولتی از دست می‌رود و یکی از استقراض‌های بزرگ ناصرالدین‌شاه نیز متعلق به این دوره است. اما دوره دوم گرانی و تورم و کوچک شدن سبد مصرفی مردمان به پایان کار ناصرالدین‌شاه و در زمان جشن‌های 50ساله باز‌می‌گردد.

در این دوران شاهد نزول سریع‌تر ارزش پول ملی نیز بوده‌ایم. روزگاری که پول ارزش ثابتی ندارد. نرخ تبدیل قران به شاهی در هر نقطه‌ای به یک شکل است. فلز نقره و مس مهم‌ترین سکه‌های موجود در جامعه هستند. دیگر طلا سکه رایج در بازارهای ایران نیست. به جهت تسکین موقت مردمان و برای آرامش خاطر داشتن در جشن‌های 50‌ساله، نرخ‌های اسمی و رسمی زیادی برای تبدیل سکه نقره به مس پیدا می‌شود و به خواست شاه بانک شاهنشاهی انگلیسی عهده‌دار تبدیل رسمی پول شاهی به نقره با قیمت نازل‌تر شده بودند. در این دوران نیز تورم زیادی در جامعه دیده می‌شود.

بعد از کشته شدن ناصرالدین‌شاه و روی کار آمدن مظفرالدین‌شاه تا صدور فرمان مشروطه 10‌سالی می‌گذرد. مطابق گزارش‌هایی که از قیمت‌های مختلف اقلام در آن دوران وجود داشته است و بر اساس خورد و خوراک خانوارهای متوسط این 10 سال با شیب نزولی تورمی روبه‌رو بوده‌ایم. نقطه کمینه این شیب به 1906 میلادی / 1285 شمسی باز‌می‌گردد؛ به زمانه صدور فرمان مشروطیت.

می‌توان پیدایش انقلاب مشروطیت و درگیر شدن قاطبه مردم در شهرهای بزرگ با این واقعه را در زمانی دانست که مردمان از حداقل رفاه برخوردار بوده‌اند. در دوران مشروطه نیز مانند بسیاری از انقلاب‌ها نقطه اوج جنبش در زمان رفاه بوده و آسایش به نسبت سال‌های پیشین بوده است. و البته همیشه بعد از دگرگونی‌های بزرگ و تغییرات گسترده اوضاع مالی و تورمی دگرگون می‌شود و شیب قیمت‌ها و تورم متفاوت از قبل خواهد شد.»

توحیدلو در این پژوهش همچنین نموداری از وضعیت تورم در دوره مشروطه ارائه کرده که ماحصل تحقیق و ارزیابی الگوی مصرف ایرانیان در کتاب «حیات اقتصادی ایرانیان در دوره مشروطه» است. می‌توان پیدایش انقلاب مشروطیت (سال 1906) و درگیر شدن قاطبه مردم در شهرهای بزرگ با این واقعه را در زمانی دانست که مردمان از حداقل رفاه برخوردار بوده‌اند.