دلایل بیرمقی بازار سهام در ششماهه اول سال/چرا رفع تحریمها نتوانست بر صنایع بورسی اثر مثبت بگذارد؟
به گزارش اقتصادنیوز، محمد گرجیآرا در پاسخ به این سوال که چه عواملی سبب شدند تا به رغم رشد اقتصادی مثبت، در نیمه اول سال شاهد پنج درصد بازهی منفی در بورس تهران باشیم؟ گفت: در بررسی این موضوع باید چند نکته را توجه داشت که لزوماً آنچه به عنوان رشد اقتصادی اعلام میشود در اقتصاد ایران به صورت مستقیم بر وضعیت معیشت و بهبود کسب و کارها تاثیرگذار نیست و عمده آن مربوط به این است که بخش عمدهای از اقتصاد ایران مربوط به دولت است و بخش بیشتر درآمدهای دولت مربوط به صادرات نفت میشود.
او در ادامه گفتوگوی خود با هفتهنامه تجارت فردا افزود: در دورههای قبلی هنگامی که قیمت نفت یا حجم صادرات نفت ایران بیشتر میشد معمولاً دولتها آن را در اقتصاد هزینه میکردند ولی این دولت بحق از هزینهکرد درآمدهای نفتی در اقتصاد به صورت بیمحابا جلوگیری میکند و این کار باعث شده است بخشی از رشد اقتصادی که مربوط به بخش نفت بوده است اثر محسوسی در اقتصاد نداشته باشد.
این مدرس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که آیا از نظر شما این عدم هزینهکرد دولت از درآمدهای نفتی دلیل افت شاخص بورس در نیمه اول سال بوده است؟ گفت: دلیل افت شاخص را به تنهایی این امر نمیدانم، از رشد 4.4درصدی اقتصاد ایران 2.9 درصد به بخش درآمدهای غیرنفتی (از جمله محصولات پتروشیمی) و 1.5 درصد مربوط به بخش نفت بوده است.
او افزود: با توجه به اینکه دولت به درستی تمایل دارد مازاد درآمدهای نفتی خود را در اقتصاد هزینه نکند تا به بیماری هلندی اقتصاد ایران دامن نزند لذا رشد اقتصادی 2.9درصدی رشدی است که ناشی از سایر بخشهای اقتصادی است.
گرجیآرا در ادامه بیان کرد: دوم به این نکته توجه شود که ما بعد از سالها تجربه رکود تورمی توانستهایم به رشد اقتصادی پنجدرصدی نزدیک شویم. ویژگی دوره رکود تورمی که در حال حاضر شرکتها با آن دست و پنجه نرم میکنند آن است که شرکتها در فروش خود دچار کاهش شدهاند و با توجه به شرایط رکود و عدم وصول مطالبات آنها مجبور به تامین مالی از طریق بدهی بوده که از بابت آن نرخهای بهره سنگینی را در حال حاضر دارند پرداخت میکنند.
مدیر سرمایهگذاری کارگزاری بورس بهگزین افزود: در شرایط فعلی با توجه به اینکه عمق رکود کاسته شده و جهتگیری به سمت رونق آغاز شده است ولی هنوز شرکتها درگیر میراث رکود تورمی هستند و بسیاری از شرکتها در فضای کلی کسب و کار به ورطه ورشکستگی کشیده شدهاند و بخش دیگری نیز که باقی ماندهاند عملیات چندان سودآوری را ندارند.
او گفت: این امر در بورس نیز قابل مشاهده است و بسیاری از شرکتهای بورسی ما نیز درگیر این مسائل هستند. این امر باعث شده است گزارشهای شرکتهای بورسی در دوره زمانی سهماهه ابتدای 95 همانطور که پیشتر پیشبینی کرده بودیم چندان برای سرمایهگذاران رضایتبخش نباشد و افت شاخص از بابت گزارشهای سهماهه نامناسب اکثر شرکتهای بورسی در دوره مذکور بوده است. آنچه باید به آن توجه داشت اینکه از بین رفتن کسب و کارها و مشاغل در دوران رشد اقتصادی منفی ایران بسیار سریعتر از بازگشت بنگاهها به فضای کسب و کار و تحریک تقاضاست و به دلیل این امر هنوز تغییر محسوسی در وضعیت بنگاه و معیشت کارکنان آنها صورت نگرفته است.
گرجیآرا در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به وضعیت بورس تهران، قبل از سال جدید میتوان گفت این بازار رشد ناشی از رونق را پیشخور کرده است؟ گفت: یکی از ویژگیهای بازار سرمایه آن است که در آن آینده شرکتها خرید و فروش میشود و نگاه به آینده سرمایهگذاران و فعالان بازار باعث میشود تغییرات مورد انتظار آتی متغیرهای خرد و کلان اقتصادی بر روی قیمتهای حال حاضر سهام شرکتها اثرگذار باشد.
او افزود: از ابتدای سال 1395 بهبود وضعیت تولید نفت خام در ایران و همچنین تثبیت قیمت نفت خام در بازه 40 تا 55دلاری باعث شد که اکثر فعالان بازار نسبت به آغاز دوره رونق در اقتصاد خوشبین باشند و قیمتهای سهام نسبت به ماههای انتهایی سال 1394 با رشد همراه شود. ولی با توجه به اینکه سیاست درست دولت عدم هزینهکرد مستقیم درآمدهای نفتی در اقتصاد است لذا اثر این افزایش تولیدات در حال حاضر در اقتصاد برای بنگاهها و مردم قابللمس نیست و این باعث شده است گزارشهای سهماهه شرکتها همچنان روند مثبت بهبود اقتصادی را نشان ندهد. لذا انتظارات بازار از بهبود گزارشهای شرکتها در دوره سهماهه ابتدایی راه به جایی نبرد و بازار به تعدیل پیشبینی خود و همچنین اصلاح قیمتها در بازار روی آورد.
او در پاسخ به این سوال که چرا رفع تحریمها نتوانست بر صنایع بورسی اثر مثبت بگذارد و زمینهساز رونق این بازار شود؟ گفت: مهمترین دستاورد برجام برای بازار سرمایه و به طور کلی اقتصاد کشور، ورود سرمایهگذاران خارجی و همچنین امکان مشارکت در اجرای طرحهای مختلف به عنوان تامینکننده مالی و همچنین تزریق تکنولوژی به شرکتهای ایرانی در بخشهای مختلف است.
این مدرس بازار سرمایه افزود: متاسفانه پس از حل مسائل بینالمللی به علت عدم آمادگی داخلی همچنان ارتباط شرکتهای ایرانی با فعالان بینالمللی برقرار نشده است که ناشی از دو مساله است. اولین و مهمترین آن عدم آمادگی شبکه بانکی و شبکه پولی داخلی برای متصل شدن به شبکه بانکی بینالمللی و مشکلات در نقل و انتقال از طریق شبکه رسمی (نه صرافیهای خصوصی و نه صرافیهای بانکها) است.
او گفت: این مشکل از آنجا دارای اهمیت است که به دلیل الزامات مبارزه با پولشویی نقل و انتقال از طریق شبکه غیررسمی صرافیها برای نهادهای معتبر غیرقانونی بوده و برای آنها تبعاتی را در بازارهای بینالمللی خواهد داشت و پذیرش این ریسک برای سرمایهگذاران خارجی غیرقابلقبول خواهد بود.
مدیر سرمایهگذاری کارگزاری بورس بهگزین افزود: البته خوشبختانه در ماههای اخیر برخی از بانکها روابط کارگزاری خود را با بانکهای بینالمللی از سر گرفتهاند که این امر خود گشایشی بزرگ در سد ورود سرمایهگذاران خارجی خواهد بود ولی متاسفانه این خط اعتباری برای جذب حجمهای بزرگ اقتصادی سرمایهگذاران خارجی مانند 50 میلیارددلاری که دولت برای جذب سرمایهگذاری خارجی هدفگذاری کرده است، ناکافی است و نقل و انتقالات فعلی در حد چند صد میلیون دلار امکانپذیر است.
گرجیآرا در ادامه بیان کرد: دوم باید توجه داشت که توافقات حاصله در برجام زمینهساز آغاز یکسری اصلاحات اقتصادی در ایران بود و نمیتواند به تنهایی تحول زیادی را در کسب و کار ایجاد کند. ما برای آنکه اثرات برجام را مشاهده کنیم باید سایر اصلاحات اقتصادی و اقدامات اعتمادساز برای فضای بینالمللی را برای ورود به بازارهای ایران نیز انجام دهیم.
او یادآور شد: در حال حاضر یکی از موانع عدم آمادگی داخلی در جذب سرمایهگذاران خارجی به ویژه بخش پولی و قوانین و مقررات مربوط به آنهاست. تا زمانی که در این بخش تغییری به وجود نیاید و ما پروتکلهای بینالمللی را نپذیریم تحولی را نیز نباید از برجام انتظار داشته باشیم. به طور مثال بحث اجرایی شدن الزامات اعلامی FATF (گروه اقدام متقابل مالی) در کشور چندهفتهای است مطرح است و این یکی از الزامات مهم ارتباط با سرمایهگذاران خارجی است که متاسفانه افرادی که از شرایط کسب و کار بینالملل و شرایط اقتصادی ناآگاه هستند، از اجرای آن انتقاد میکنند و این در حالی است که همین افراد از عدم تحقق اثرات برجام در زندگی مردم نیز سخن میگویند و در رابطه با لمس نشدن دستاوردهای برجام در زندگی مردم سخن میگویند.
این مدرس بازار سرمایه در ادامه بیان کرد: این در حالی است که برای پذیرش در جامعه جهانی باید الزامات آن نیز اجرایی شود. از این بابت است که شرکتهای بورسی ایرانی نیز مانند سایر بخشهای کسب و کار در حال حاضر همچنان دچار مشکلات جذب سرمایهگذاری مشترک خارجی و همچنین تامین مالی ارزی از منابع بینالمللی هستند و لذا از بابت تحولات برجام تنها کاهش هزینه خریدهای خارجی و گشایش تنگنای ارزی برای آنها راهگشا بوده و تحولات عمیقتر شرکتها نیاز به اصلاحات عمیقتر اقتصادی-سیاسی دارد.