ازسرگیری معاملات حمایتی در نماد «فارس»

همان‌طور که در گزارش‌های پیشین اشاره شده بود، از ابتدای مهرماه ارزش معاملات روزانه تا حدودی رشد داشته است. اما این مولفه بازار هنوز تا میزان مطلوب خود فاصله قابل توجهی دارد. در واقع هنوز رونق به معاملات بورس تهران بازنگشته است و تنها به دلیل پایان یافتن تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها، معاملات رشدی نسبی را تجربه می‌کند. نکته نگران‌کننده‌ای که این روزها در بازار مشاهده می‌شود، احتمال دخالت در معاملات برای مثبت جلوه دادن تغییرات شاخص کل است. به نظر می‌رسد تلاش می‌شود شاخص بورس در کانال 77 هزار واحدی بماند. در رسانه‌ها و محافل مختلف مربوط به بازار سرمایه، بارها به مضرات دخالت در معاملات به هدف حمایت بازار اشاره شده است و تکرار آن چندان جذاب به نظر نمی‌رسد. اما مدتی بود که این قبیل حمایت‌های نهاد ناظر از شاخص بورس کمرنگ‌تر شده بود. از زمان آغاز دوره ریاست شاپور محمدی در سازمان بورس و اوراق بهادار، نوع حمایت از بازار تغییر کرده بود. در واقع برخی از حقوقی‌های بزرگ بازار، به‌طور واقعی اقدام به خرید می‌کردند. اگرچه حمایت‌های این‌چنینی نیز مشکلات خاص خود را به دنبال دارد؛ اما دست‌کم معاملات به‌طور واقعی در بازار رخ می‌داد. طی سال‌های گذشته شیوه‌های مختلفی برای مثبت نگه داشتن بازار مورد استفاده قرار می‌گرفت. انجام معاملات بلوکی در نمادهای عادی، انجام معاملات دستوری و بعضا انجام معاملات صوری به‌صورت کد به کد بیش از سایر ابزارها مورد استفاده قرار می‌گرفت.

درباره معاملات بلوکی در نماد عادی، نهاد ناظر مستقیما وارد عمل می‌شد و معاملات مربوط به نمادهای بلوکی و عمده را در نماد عادی منعکس می‌کرد. در آن حالت معمولا قیمت معامله در محدوده مثبت انجام می‌شد تا قیمت پایانی رشد کند. در حالی که برای این‌گونه معاملات نمادی جداگانه تعریف شده بود تا معاملات خرد سهام تحت تاثیر قرار نگیرد؛ اما در زمان انجام این معاملات، نهاد ناظر معامله را در نماد عادی منعکس می‌کرد تا قیمت پایانی در نماد شاخص‌ساز مربوط رشد کند.

در نوع دیگری از حمایت‌های تحت نظارت سازمان، معاملات موسوم به کد به کد در نماد عادی و در قیمت‌های مثبت منعکس می‌شد. برای مثال یک حقوقی سهامدار قصد داشت سهام تحت تملک خود را از یک کد به کد دیگری به نام خود منتقل کند. قاعدتا این انتقال باید به قیمت تابلو صورت گیرد؛ اما با هماهنگی نهاد ناظر، این انتقال در قیمت مثبت تابلو صورت می‌گرفت تا قیمت پایانی رشد کند. در بدترین نوع حمایت‌های دستوری، گفته می‌شد که نهاد ناظر (در دوره‌های گذشته) مستقیما اقدام به برقراری ارتباط با اشخاص حقوقی می‌کرد و از آنها می‌خواست که برای حمایت از نمادی مهم و شاخص‌ساز اقدام به خرید کنند. البته این ادعا هیچ‌گاه اثبات نشد؛ اما برای مدت طولانی از زبان مدیران حقوقی‌ بازار نقل می‌شد.پس از روی کار آمدن رئیس جدید سازمان، حمایت‌ها نوع جدیدی به خود گرفت. برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بانکی اقدام به خریدهای سنگین در نمادهای مهم بازار کردند که در آن دوره به‌طور مفصل زیر ذره‌بین دنیای اقتصاد قرار گرفت. خریدهایی که جهت‌دار به نظر می‌رسیدند؛ اما خریدار هزینه‌ خریدها را پرداخت می‌کرد.

در هیچ جای قانون بازار سرمایه این گونه خریدها منع نشده است. درباره آن حمایت‌ها ایراد خاصی از لحاظ قانونی وارد نبود، اما چندی است حمایت‌ها از شاخص بورس مسیر گذشته خود را طی می‌کند. درواقع به نظر می‌رسد فرد یا افرادی تلاش دارند از منفی شدن شاخص کل جلوگیری کنند. نوع معاملات به‌گونه‌ای است که این احتمال را تقویت می‌کند. طی سه روز گذشته هربار شاخص قصد نزول داشته است، معاملات هدفدار در اثرگذارترین نماد بازار (نماد هلدینگ خلیج‌فارس) باعث شده است که شاخص در کانال 77 هزار واحدی باقی بماند. روز گذشته نیز در حالی که شاخص کل بورس می‌توانست منفی باشد، بیش از 53 واحد رشد کرد. جالب‌تر آنکه اثر مثبت معاملات در نماد فارس شاخص بورس را 61.5 واحد ارتقا داد. در واقع این معاملات فارس بود که به تنهایی شاخص کل بورس را مثبت کرد.

منبع: دنیای اقتصاد