خط فقر خانوارهای شهری 2 میلیون و 720 هزار تومان

به گزارش اقتصادنیوز، دکتر داود سوری اقتصاددان در گفت و گو با سایت تصویری اکو ایران با اشاره به فقر فزایند در کشور از سال 84 بعد گفت: متاسفانه به رغم اینکه تحولات جمعیتی در این بازه زمانی ظرفیت‌های بالقوه افزایش رفاه را فراهم کرده بود، اما اقتصاد کشور نتوانست تولید درآمد کند.

این صاحب نظر اقتصادی در حوزه فقر و رفاه با استناد به آمارهای رسمی به بررسی روند فقر در ایران 15 سال گذشته پرداخت.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه «فقر» الزاما یک مفهوم اقتصادی نیست، بلکه ابعاد و جنبه‌های مختلفی می‎‎‌توان برای آن تعریف کرد، گفت: شاید یکی از دلایلی که فقر بیشتر یک موضوع «اقتصادی» به نظر می‌رسد، از این منظر باشد که بُعد اقتصادی فقر قوی‌تر از سایر ابعاد آن است.

وی با بیان اینکه فقر به تعداد جمعیت جهان معنا و مفهوم دارد، افزود: تعریفی که در ادبیات اقتصادی درباره آن به اجماع رسیده‌اند بُعد اقتصادی آن یعنی «درآمد» است تا یک خانوار بتواند با درآمد خود حداقل‌ها را تامین کند.

سه عامل مهم شاخص اندازه گیری رفاه

سوری با اشاره به سنجه‌های اندازه‌گیری رفاه گفت: یکی از مستندات در این خصوص کتابی است که به سفارش سارکوزی رئیس جمهور وقت فرانسه به چاپ رسیده است. در بین مولفه‌ها و شاخص‌های رفاه که محققان این کتاب در خصوص آن به اجماع رسیدند و به سازمان‌های متولی اندازه‌گیری رفاه توصیه می‌کنند، همچنان «درآمد» رتبه نخست شاخص اندازه‌گیری رفاه است.

این صاحب نظر افزود: از سوی دیگر، درآمد و ثروت در نهایت می‌تواند به مصرف ختم شود و مصرف بیشتر منجر به رفاه بیشتر می‌شود؛ بعد از درآمد و مصرف، «بهداشت و سلامتی»، «آموزش و تحصیلات»، «فعالیت‌های فردی»، «شنیده شدن صدای افراد در سیستم سیاسی یک کشور»، «ارتباطات اجتماعی»، «مباحث محیط زیستی» و «امنیت» به ترتیب مهمترین مولفه‌های شاخص اندازه‌گیری رفاه بر شمرده شده است.

سوری با بیان اینکه سه عامل درآمد، بهداشت و آموزش مهمترین شاخص‌های اندازه‌گیری رفاه محسوب می‌شوند، در خصوص وضعیت فقر در ایران اظهار داشت:‌ مرکز آمار ایران در قالب طرح هزینه - درآمد خانوار با مراجعه به حدود 40 هزار خانوار اطلاعات آن را در اختیار عموم و محققان قرار می دهد که محققان می‌توانند بر اساس معیارها و روش‌های متنوع و متعددی که وجود دارد، شاخص فقر و رفاه را محاسبه کنند.

فقر در ایران از 84 تا 98

وی به ارتباط بین تحولات جمعیتی و فقر اشاره کرد و افزود: از سال 84 تا 98 متوسط سن سرپرستان خانوار افزایش پیدا کرده و  اگر «افزایش متوسط سن سرپرست خانوار» را در کنار «متوسط تعداد جمعیت خانوار» قرار دهیم در نتیجه مشاهده می‌شود بُعد خانوار کاهش پیدا کرده و در عین حال متوسط سن سرپرست خانوار نیز افزایش یافته است.

این اقتصاددان گفت: از سال 84 به بعد، علاوه بر اینکه تعداد اعضای خانوار کوچک شده است با «افزایش سن سرپرستان خانوار» نیز مواجه شدیم.

 به گفته وی این دو پدیده یک پیام مهم دارد به این ترتیب که تعداد نان آوران خانوار بیشتر شده و از جمعیت افراد و فرزندان دارای سن پایین کاسته شده است.

وی ادامه داد: نتیجه تحولات جمعیتی نشان می‌دهد تعداد وابستگی مالی افراد، به یک سرپرست خانوار، هم در خانوارهای شهری و هم در خانوارهای روستایی کاهش پیدا کرده که یک نکته مثبت در زمینه تحولات اجتماعی خانوار و به نفع افزایش رفاه محسوب شده است.

خط فقر خانوارهای شهری

سوری با بیان اینکه کاهش بُعد خانوار و افزایش سن سرپرست خانوار زمینه‌های بالقوه کاهش فقر و افزایش رفاه را فراهم می‌کند، تاکید کرد: تحولات جمعیتی مشخصا بعد از سال 84 حاکی از آن است که، تحولات اجتماعی مناسبی در جهت کاهش فقر به وقوع پیوسته اما اگر متوسط درآمد سالیانه هر نان‌آور طی دوره مذکور را بررسی کنیم، متاسفانه متوسط درآمد سالیانه هر نان‌آور از سال 90 کاهشی بوده است. به این معنی که اقتصاد ما متاسفانه پذیرای این افراد و تولید درآمد نبوده است. در عین حال حتی هزینه‌های سالانه افراد بزرگسال نیز کاهشی بوده که نشان می‌دهد، نمودی در بهبود وضعیت اقتصادی افراد نداشته است.

این پژوهشگر و استاد دانشگاه افزود: بنابراین اقتصاد ما در مقطعی که تحولات جمعیتی شرایط مناسب پیدا کرده نتوانسته فرصت‌هایی را در اختیار خانوارهایی که امکانات بالقوه برای خروج از فقر داشتند را، فراهم کند.

سوری درباره نرخ خط فقر نیز گفت: در خصوص محاسبات خط فقر روش‌های متنوع و متعددی وجود دارد، بنابراین در این حوزه نرخ‌های متعددی مشاهده می‌شود و قطعا هر محققی می‌تواند با روش‌های مختلف به یک عدد متفاوتی برسد اما در نهایت خروجی محاسباتی که شخصا انجام داده‌ام نشان می‌دهد خط فقر یک خانوار شهری با تعداد 3.2 نفر عضو در سال 98،معادل ماهیانه 2 میلیون و 720 هزار تومان است. توجه شود این رقم به هیچ وجه برای داشتن یک زندگی مناسب نیست بلکه مبنای آن فقط تامین حداقل‌های زندگی است.

این اقتصاددان تاکید کرد: بیش از اینکه نرخ خط فقر مهم باشد، روند فزاینده این نرخ در مقایسه با سطح درآمد خانوار باید مدنظر باشد که در سال گذشته (با این روش محاسبه نرخ خط فقر) حدود 44 درصد از خانوارهای شهری فقیر محسوب می شوند. در نهایت طی 15 سال گذشته از نظر فقر درآمدی و هزینه‌ای یک روند فزاینده‌ در خانوارهای شهری و روستایی مشاهده می‌شود.