پیشنهادهای یک اقتصاددان برای حل مشکل تورم

اکوایران در گفت و گو با دکتر تیمور رحمانی اقتصاددان و استاد دانشگاه، به موضوع سیاست پولی و پیش شرط های آن پرداخته است. دکتر رحمانی در پاسخ به این سوال که چگونه می توان با سیاست پولی نرخ تورم را کنترل کرد این گونه پاسخ می دهد: باید سیاست مالی کار خود و سیاست پولی نیز کار خود را انجام دهند؛ دولت باید حساب کند که چه هزینه هایی برای اقتصاد ضرورت دارد و از چه طریقی می تواند در آمد کسب کند و اگر کسری بودجه پیدا شد چگونه می تواند این کسری را تامین کند که البته معمولا با انتشار اوراق انجام می شود. استقلال سیاست پولی به این معناست که بانک مرکزی با توجه به شرایط موجود باید تورم را کنترل نموده و تحت کنترل خود درآورد، این اقدام وظیفه اصلی بانک مرکزی است. اصل مساله آن است که بانک مرکزی مراقب بی ثباتی یعنی رونق یا رکود شدید در اقتصاد باشد.

سیاست پولی چگونه اجرا می شود؟

به عقیده تیمور رحمانی، سیاست پولی در دنیا به طور سنتی روی دو ابزار متمرکز بوده است؛ یا از کل های پولی استفاده می شود یا مدیریت نرخ بهره.

استفاده از روش "کل های پولی" که در دهه 70 و 80 میلادی در دنیا پرطرفدار بوده، به این معنا است که برای کنترل نرخ تورم که هدف اصلی اجرای سیاست های پولی است؛ باید رشد پایه پولی، رشد حجم پول یا رشد نقدینگی را هدف گرفته و نگذاریم از یک عدد خاص بالاتر رود تا بتوانیم تورم را کنترل کنیم. اما روش دیگر یعنی مدیریت نرخ بهره، اینگونه است که بانک مرکزی با بالا بردن و پایین آوردن نرخ بهره بتواند نرخ تورم را کنترل کند. زمانی که تورم نگران کننده است بانک مرکزی نرخ بهره را بالا برده و هنگامی که نرخ تورم پایین باشد نرخ بهره را پایین می آورد. این روش از دهه 90 میلادی رواج یافته و دیگر روش استفاده از کل های پولی در اقتصاد منسوخ شده است.

مدیریت نرخ بهره چگونه تورم را کنترل می کند؟

تیمور رحمانی استاد دانشگاه تهران، مدیریت نرخ بهره را گفت و گوی بانک مرکزی با عاملان اقتصادی می داند. دکتر رحمانی در این رابطه می گوید: هنگامی که بانک مرکزی تصمیم به بالا بردن نرخ بهره می گیرد این یک پیام به عاملان اقتصادی (مصرف کننده و تولید کننده) می دهد؛ این پیام آن است که اگر عاملان اقتصادی می خواهند تسهیلات بانکی بگیرند و از منابع بانکی استفاده کنند یا به عبارتی اگر  می خواهند خرج کنند باید بیشتر هزینه کنند. این پیام به طور خودکار مانند ترمزی برای خرج کردن عاملان اقتصادی است. اما برعکس، هنگامی که رکود اتفاق می افتد و بانک مرکزی تصمیم به کاهش نرخ بهره می گیرد (مانند بحران سال 2007 تا 2009 یا مانند بحران کووید 19) این پیام را به عاملان اقتصادی می دهد که شما می توانید با نرخ بهره پایین تر خرج کنید. به عبارت دیگر خرج کردن برای عاملان اقتصادی کم هزینه تر شده است. با این شیوه بانک مرکزی می تواند مانع رکود شود. 

پیش شرط سیاست پولی چیست؟

تیمور رحمانی اعتقاد دارد که پایداری مالی دولت یک پیش شرط مهم در سیاست پولی است. به عقیده وی، نرخ بهره علامت دهی خوبی دارد اما دولت باید پایداری مالی اش را حفظ کند. سیاست پولی فقط مدیریت کردن نرخ بهره نیست بلکه نظارت بر نظام بانکی نیز مهم است.بانک ها بخشی از قدرت خلق پول حاکمیت را دارند و بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر باید مراقب کژکارکردی آنها باشد. کژکارکردی بانک ها آن است که با خرید دارایی و تسهیلات پر ریسک می توانند موجب ایجاد ناترازی در ترازنامه خود شوند. پس پیش شرط سیاست پولی پایداری مالی دولت و نظارت بر نظام بانکی است.