نرخ سود رکورد زد

به طور کلی بانک مرکزی در بازار باز و بازار شبانه سعی در مدیریت نقدینگی بانکها و نرخ بهره بین بانکی دارد. بانک مرکزی در بازار باز رفتاری کنشگرانه و در بازار شبانه موضعی واکنشی دارد. بررسی عملکرد بازار ها در این هفته ها نشان می دهد در هفته های اخیر روند عملکرد بانک مرکزی در بازار باز به انبساطی ترین شکل خود درآمده است.  

رکوردزنی در بسط نقدینگی

در هفته اول زمستان در سال 1400 بسط نقدینگی در بازار باز به 70 هزار میلیارد تومان رسید. این بسط در بازار به صورت خرید اوراق از طریق بانک مرکزی صورت می گیرد و این اوراق نرخ سود مشخص و تاریخ سررسید معلومی دارد. روند نرخ سود در هفته اخیر نشان می دهد در 3 هفته اخیر نرخ سود در بازار باز در مرز 20.15 درصد ثابت مانده و تحرکی نداشته است. تاریخ سررسید  اوراق نیز در این مدت در بازه زمانی 7 روزه قرار گرفته و نوسانی را ثبت نکرده است.

نکته اینجاست که این بسط در عملیات هفتگی به بالاترین میزان خود در تاریخ برگزاری بازار رسیده و رکوردی بی سابقه را خلق کرده است. محاسبه بده بستان بانک مرکزی و نهادهای مالی نشان می دهد از ابتدای پاییز تا هفته اول دی ماه تقریبا به طور خالص 68 هزار میلیارد تومان نقدینگی در اختیار بانک ها قرار داشته است. 

مقایسه این میزان بسط نقدینگی در بازار با موقعیت مشابه خود در سال گذشته نشان می دهد در سال پیش میزان بسط پول در  بازار باز در حدود 5 هزار میلیارد تومان بوده و نرخ سودی معادل با 20 درصد داشته است. در حالی که اکنون این رقم تقریبا 14 برابر شده و به مرز 70 هزار میلیارد تومان رسیده با نرخ سودی معادل با 20.15 درصد. به نظر می رسد این نرخ تناسب رفتاری مناسبی با میزان بسط پول در این بازار نداشته و احتمالا نیازمند افزایش بیشتری در این بازار باشد. 

رکوردزنی نرخ بهره در بازه یک ساله

در بازار شبانه نیز که در آن بانک ها با تاریخ سررسید کوتاه مدت اقدام به وام دهی و استقراض از یکدیگر می کنند، اعتبارات قاعده مند بانک ها در این هفته اندکی افزایش داشته و در نهایت به 5 هزارو 270 میلیارد تومان رسیده است.

در نهایت عملیات داد و ستد مالی در این بازار موجب شد تا نرخ سود بین بانکی در این بازار به 21.11 درصد رسید که بالاترین میزان نرخ سود بین بانکی در یک سال اخیر بوده است.

البته برخی تحلیلگران باور دارند که این نرخ سود هنوز جای افزایش بیشتری دارد. این دسته باور دارند که نرخ بهره کف نرخ سود در میان بازار های مالی است. در این رابطه نرخ سود در بازار ثانویه درهفته اخیر به 27 درصد رسیده و این نرخ در بازار اولیه اوراق بدهی نیز در سطح 22 درصد قرار دارد. در حالی که رشد بالایی را در نرخ سود این بازار ها شاهد هستیم، حد 21 درصدی برای نرخ بهره به نظر نامتناسب با سایر بازارها بوده و هنوز باید بیشتر رشد کند. این دسته از تحلیلگران معتقدند بانک مرکزی به صورت دستوری سعی در پایین نگه داشتن نرخ سود دارد. این اقدام در این بازار می تواند عاملی برای رشد مازاد تقاضا در نظام بانکی باشد که در نهایت موجب آن می شود تا بانک مرکزی برای پرکردن گپ میان تقاضا و عرضه در این بازار به پول پاشی بیشتر رو آورد که در نهایت می تواند با نشت نقدینگی از این مسیر منجر به افزایش تورم در بازار شود.

این دسته باور دارند نرخ بهره کنونی تناسب با زمانی دارد که نرخ تورم در سطح 22 درصد قرار داشت، نه حال حاضر که نرخ تورم در سطح 35.2 درصد قرار دارد. بنابراین خوب است بانک مرکزی افزایش بیشتر نرخ سود در این بازار را آزمون کند تا در نهایت بتواند آثار این افزایش را از لحاظ اقتصادی در کشور ارزیابی کند و در صورتی که این رویداد توانست با تورم خود را تطبیق دهد این مسیر را ادامه دهد.

از طرف دیگر سیاست گذار پولی اعتقاد دارد تغییر نرخ سود در بازار بین بانکی بدون تغییر در نرخ سود سپرده ها و تسهیلات ریسک آربیتراژ را افزایش می دهد و موجب می شود منابع به جای آنکه صرف تسهیلات به بخش های اقتصادی شود وارد بازار بین بانکی می شود. در این حالت ممکن است هدف سیاست گذار در تحریک اقتصاد با مشکل روبرو شود. از دید این گروه تغییر نرخ سود بین بانکی مستلزم تغییر نرخ سود در سایر بخش های بازار پول است و در صورت ثابت ماندن نرخ سود سپرده و تسهیلات تغییر نرخ سود بین بانکی به تنهایی کارایی ندارد.