چین مرغ تخم‌طلایش را سر برید؟

در همین راستا رابرت کاپلان، استراتژیست برجسته آمریکایی با انتشار یادداشتی در نشریه فارین افرز، تحت عنوان « پیامدهای منفی فروپاشی امپراتوری» ضمن اشاره به چالش های حاکم در جهان چون جنگ روسیه در اوکراین و خیز چین برای تصرف تایوان نوشته است که بخش عمده ای از هرج و مرج حاکم بر جهان امروز میراث فروپاشی امپراتوری های پیشین و سودای احیای آنها است. اکو ایران این یادداشت را در دو بخش ترجمه کرده که پیش از این بخش نخست آن با عنوان ناقوس خطر آمریکا، چین و روسیه برای جهان منتشر شده و در ادامه بخش دوم و پایانی آن منتشر می‌شود:

چین مرغ تخم طلایش را کشت

کوین راد، رئیس انجمن آسیایی و نخست وزیر پیشین استرالیا خاطر نشان کرده است که شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین از طریق سیاست های دولت گرایانه و کمونیستی سخت گیرانه اش شروع به خفه کردن مرغی کرده  که برای 35 سال تخم طلایی گذاشته است.واقعیت های بد اقتصادی همزمان با تضعیف استاندارد زندگی برای شهروندان عادی چین می تواند صلح اجتماعی و حمایت ضمنی از سیستم کمونیستی را تهدید کند. رژیم های استبدادی در حالی که هاله ای از آرامش را نمایش می دهند، همیشه از درون در حال پوسیدن هستند.

ایالات متحده یک دموکراسی است، بنابراین مشکلات و حقایق حاکم بر آن شفاف تر است. واقعیت این است که با افزایش کسری بودجه فدرال به سمت سطوح غیر قابل پشتیبانی، فرایند جهانی شدن، آمریکایی ها را به دو بخش تقسیم کرده است: آنهایی که به ارزش های یک تمدن جهانی جدید و جهانی باور دارند و کسانی که آن را به خاطر یک تمدن سنتی تر و ناسیونالیسم مذهبی رد می کنند. نیمی از ایالات متحده از جغرافیای قاره ای خود فرار کرده و نیمی دیگر در آن لنگر انداخته است.

 اقیانوس ها به شکلی فزاینده ای در جدا کردن ایالات متحده از سایر نقاط جهان نقش کم رنگی دارند و بیش از 200 ساا است که به انسجام اجتماعی این کشور کمک کرده اند. ایالات متحده یک دموکراسی توده ای با علکرد خوب در عصر چاپ و ماشین تحریر بود، اما در عصر دیجیتال که نوآوری های اش به خشم پوپولیستی منجر شد و فضا را برای ظهور چهره هایی چون دونالد ترامپ هموار کرد، موفقیت های کم تری ا به نام خود ثبت کرده است.

پیکر بندی جهانی

با لحاظ کردن این تغییرات، یک پیکربندی جدید در ساختار قدرت جهانی احتمالا در حال شکل گیری است. در یک سناریو، روسیه به دلیل جنگ نادرست خود به شدت افول کرده است. چین برای دستیابی به قدرت اقتصادی و تکنولوژی پایدار تحت رهبری حزب کمونیست چین  به شکل فزاینده ای به لنینیسم ارتدوکس بازگشته، رخدادی چالش برانگیز. ایالات متحده نیز تلاش دارد تا بر آشفتگی های داخلی خود غلبه کرده و در نهایت همانطور که بلافاصله بعد از جنگ سرد رخ داد، به عنوان قدرت تک قطبی دوباره ظاهر شود.

احتمال دیگر، ظهور یک دنیای واقعا دو قطبی است که در چارچوبش چین پویایی اقتصادی اش را حفظ می کند، حتی اگر اقتدارگرتر شود.

احتمال سوم افول تدریجی هر سه قدرت است که منجر به درجه ای زیادی از هرج و مرج در عرصه نظام بین الملل می شود، آن هم در شرایط که قدرت هایی در سطح متوسط به ویژه در خاورمیانه و جنوب آسیا کم تر از آنچه که باید، فعال شده اند و کشورهای اروپایی درغیاب رهبر قدرتمند آمریکا قادر به توافق در باب چیزهای زیادی نیستند حتی در شرایطی که این قاره توسط روسیه پر هرج ومرج پس از پوتین در مرز خود تهدید می شود.

این که کدام سناریو محقق خواهد شد تا میزان زیادی به نتیجه رقابت های نظامی بستگی دارد.

جهان مستعد تکرار سناریوی اوکراین است

جهان شاهد یک جنگ زمینی بزرگ در شرق اروپا با چشم اندازی مبهم است. در یک طرف روسیه قرار دارد؛، کشوری با ماشین جنگی مستعد بی انضباطی و چالش هایی چون فرار از خدمت و ضعف لجستیکی و یک سپاه بسیار ضعیف از افسران درجه دار. در چنین شرایطی این احتمال وجود دارد که تنش هایی به سان جنگ در اوکراین در شرق آسیا تکرار شود. به بیانی دیگر شروع یک درگیری پیچده دریایی، سایبری  و یا موشکی در تایوان یا دریای چین جنوبی یا دریای چین شرقی تکرار سناریوی نبرد در اوکراین است که البته رخ دادنش آسان تر از پایان یافتنش خواهد بود.

حال باید پرسید پس از آغاز چنین خصومت های نظامی، هدف استراتژیک ایالات متحده چه خواهد بود؟پایان ریاست حزب کمونیست در چین؟ اگر چنین است، واشنگتن چگونه به هرج و مرج ناشی از آن واکنش نشان خواهد داد؟ ایالات متحده به سختی در باب این سوال ها فکر می کند. واشنگتن در افغانستان و عراق آموخت، جنگ جعبه پاندورا است.

استراتژی بقا

هیچ قدرت بزرگی برای همیشه باقی نمی ماند. اما شاید چشم گیر ترین نمونه استقامت، امپراتوری بیزانس باشد که از سال 330 پس از میلاد تا فتح قسطنطنیه در خلال جنگ صلیبی چهارم در سال 1204 ادامه یافت و تا زمان پیروزی نهایی عثمانی ها در سال 1453 بهبود یافت و زنده ماند. بیزانس جغرافیایی غیر قابل دسترس تر و دشمنان قوی تر و در نتیجه آسیب پذیری های بزرگ تری نسبت به روم و غرب داشت.

ادوارد لوتواک، مورخ استدلال کرده است که بیزانس کم تر بر قدرت نظامی و بیشتر بر اشکال متقاعد سای متکی بود آن هم برای استخدام متحدان، منصرف کردن دشمنان و تحریک دشمنان بالقوه برای حمله به یکدیگر. علاوه بر این، لوتواک خاطر نشان می کند که وقتی آنها جنگیدند، بیزانسی ها کم تر تمایل داشتند که دشمنان را از میان ببرند، پس گزینه مهار را انتخاب کردند، چرا که باور داشتند برای حفظ قدرت خود باید این حقیقت را لحاظ کنند که دشمن امروز می تواند متحد فردا باشد. واقعیت آن است که مسئله اجتناب از جنگ بزرگ در صورت امکان در اولویت قرار دارد و در کنارش این ایدئولوژی تعریف شده که باید به گونه ای رفتار کنیم که دشمن امروز را دوست فردا بدانیم حتی اگر در نظام سیاسی مفاوتی تعریف شده شده باشد. انجام این کار برای ایالات متحده آسان نبوده است زیرا این کشور خود را یک قدرت تبلیغی متعهد به گسترش دموکراسی می داند.

بایدن از تجربه های تاریخی درس گرفته است؟

بیزانسی ها علیرغم دین داری مفروض، انعطاف پذیری غیر اخلاقی را در سیستم خود درج کردند؛ رویکردی واقعبینانه که انجامش در ایالات متحده دشوارتر شده است شاید تا حدی به دلیل قدرت یک نهاد رسانه ای مقدس نما. چهره های بانفوذ در رسانه های آمریکایی به طور مداوم از واشنگتن می خواهند که دموکراسی و حقوق بشر را در سرتاسر جهان ترویج و حتی گاهی اوقات اعمال کند، حتی اگر ان سیاست به منافع ژئوپلتیک ایالات متحده آسیب برساند. علاوه بر رسانه ها، خود نهاد سیاست خارجی این کشور نیز در بسیاری از چالش ها دخیل است.

همانطور که مداخله نظامی ایالات متحده در لیبی در سال 2011 به روشنی نشان داد، آمریکا از ماجراجویی اش در عراق که منجر به فروپاشی این کشور شد و همچنین هزینه هایی که در افغانستان متحمل شد، درس نگرفته است. با این حال، واکنش نسبتا سنجیده دولت بایدن به تحولات اوکراین- عدم حضور نیروهای آمریکایی و توصیه غیر رسمی به اوکراینی ها برای گسترش دامنه جنگ خود در خاک روسیه- ممکن ات نقطه عطف تازه ای را تعریف کند.در واقع، هر اندازه ایالات متحده در رویکرد خود هزینه کم تری بپردازد، احتمال اجتناب از جنگ های فاجعه بار هم بیشتر است. البته ایالات متحده ناچار نیست تا به سان چین به رویکرد مسبتدانه متوسل شود؛ بازیگری که هیج منطق اخلاقی برای دولت ها و جوامع ارائه نمی دهد و با خوشحالی با رژیم هایی که ارزش هایشان با پکن متفاوت است، برخورد می کند، زیرا این کار به چین مزیت اقتصادی و ژئوپلتیکی می بخشد.

سیاست خارجی ایالات متحده که تلاش می شود دامنه اش محدود تر شود،ممکن است دستور العملی برای بقای بلند مدت قدرت آمریکا باشد.همانگونه که جان میرشایمر، دانشمند علوم سیاسی و استفان والت در یادداشتشان در سال 2016 در فارین افرز نوشته بودند: توازن برون ساحلی در نگاه اول به عنوان عنصر راهبرد راهنما در واشنگتن عمل می کند.ایالات متحده به جای نظارت بر جهان، کشورها را تشویق می کند تا در کنترل قدرت های در حال ظهور پیشقدم شوند تا بدینگونه خود تنها در مواقع ضروری مداخله کند.با این حال مشکل این رویکرد این است که جهان به هم پیوسته است و بحران ها سیال به طوری که وقوع یک بحران در بخشی از کره زمین بخش دیگر را درگیر می کند. پس این تئوری به سادگی عملی نخواهد شد.

آمریکا در قیاس با رقبا شانس بیشتری دارد

تعادل دریایی ممکن است به سادگی بسیار محدود کننده و مکانیکی باشد. انزواگرایی در عصری رشد کرد که کشتی ها تنها راه عبور از اقیانوس اطلس بودند و روزها طول کشید تا این کار انجام شود. در حال حاضر سیاست خویشتن داری اعلام شده تنها ممکن است ضعف و عدم اطمنیان را تلگراف کند.افسوس که سرنوشت ایالات متحده درگیر بحران خارجی است که برخی از آنها دارای مولفه نظامی اند. این ماهیت جهان پرجمعیت و در هم تنیده و مملو از تگناهراسی است.

بار دیگر باید تاکید کرد که مفهوم کلیدی این است که همیشه باید فکر کنید و برای هر بحرانی بدترین سناریو ها را در نظر بگرید. این وضعیت  بیشتر یک هنر و شهود درخشان است تا یک علم. با این حال قدرت های بزرگ همیشه به این شکل زنده مانده اند.امپراتوری ها می توانند به طور ناگهانی به پایان سلام کنند، زمانی که این اتفاق بیافتد، هرج و مرج و بی ثباتی رخ می دهد. روسیه برای آن که به این سرنوشت دچار نشود، زمان زیادی ندارد. اما چین ممکن است بتواند این کار را انجام دهد، هرچند طریق این فرایند دشوار خواهد بود. ایالات متحده هنوز بهترین موقعیت را در میان سه کشور دارد. اما هر اندازه منتظر تغییر غم انگیزتر و واقعی تر در رویکرد خود باشد، شانسش کم تر خواهد شد. داشتن یک استراتژی بزرگ از محدودیت ها بسیار مهم تر است. بیایید امیدور باشیم که از امروز با سیاست جنگی دولت بایدن در اوکراین  چنین نگرشی اجرایی شده است.