مسعود پزشکیان؛ وارث ناترازی‌ها/ پشت پرده قطعی برق روزهای اخیر؛ دولت آچمز شد؟

به گزارش اقتصاد نیوز، هر سال با فرا رسیدن تابستان و گرم شدن هوا مصرف برق به شکل قابل توجهی افزایش می‌یابد و حالا با موج جدید گرما در کشور و افزایش مصرف برق، موجی از دغدغه و نگرانی‌ برای مردم و فعالان صنعتی درباره قطعی برق به وجود آمده است. در چند سال اخیر قطع ناگهانی برق علاوه بر مختل کردن روند عادی زندگی، موجب وارد شدن زیان های هنگفتی به کسب و کارها شده است. امسال نیز همزمان با روزهای پایانی دولت سیزدهم و یک ماه مانده به تحویل دولت به مسعود پزشکیان، روند خاموشی ها به شکل گسترده ای افزایش یافت.

گواه این موضوع سخنان عباس جبالبارزی، نایب رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران است که از قطعی برق شهرک‌های صنعتی کشور به مدت دو روز در هفته خبر داد و گفت: چند سال است که از ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور برق شهرک‌های صنعتی سراسر کشور قطع می‌شود، قطعی یک روز در هفته حتمی و پیش‌بینی شده است و گاه به روز دوم هم کشیده می شود. این تعطیلی یک روزه از سوی وزارت نیرو ابلاغ شده و روز آن در هر استان تفاوت دارد.روزی که تعطیلی حتمی است از پیش مشخص شده اما روز تعطیلی احتمالی از پیش تعیین شده نیست و البته قطعی یک روزه هم برخلاف ماده ۲۵ قانون بهبود محیط کسب و کار است. 

 در ۲۶ فروردین ۱۴۰۳ حمیدرضا صالحی، عضو اتاق ایران، در نشست هیئت نمایندگان اتاق ایران گفت: «هشت‌هزارو 500 مگاوات ناترازی برق در کشور داریم که در ۱۰ سال آینده عددها بیشتر خواهد شد. از طرفی هرساله میزان مصرف برق هم بالاتر می‌رود و اگر فشارافزایی نکنیم وضعیت بدتر می‌شود». کاهش توان تولید را شاید بتوان یکی از مهم‌ترین مشکلات ناترازی انرژی قلمداد کرد اما وزیر نفت دولت سیزدهم، همواره از راهکارهای عملیاتی در زمینه جبران ناترازی انرژی سخن به میان آورده ،  وزیر نیرو نیز در همایش سراسری مدیران نیروگاه‌های کشور در 13 اردیبهشت 1403 از  180برنامه راهبردی برای عبور موفق از اوج بار سال 1403 خبر داد که بخشی از آن توسعه‌ ظرفیت نیروگاهی و افزایش ظرفیت تولید برق، تعمیرات نیروگاهی، توسعه ظرفیت‌های جدید، احداث یا تکمیل خطوط انتقال و پست‌های مورد نیاز، فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی و... است.این برنامه ها در حالی اعلام شده که همواره بر پویش با انرژی، که بر مدیریت مصرف پافشاری می‌کند، تاکید شده است .

همزمانی پیک قطعی برق با انتخابات ریاست جمهوری

اوج  قطع شدن برق و شکایت شهروندان را می توان به داغ شدن فضای انتخاباتی پیوند زد. در روزهای ثبت نام کاندیداها چندین بار شاهد قطع شدن برق ستاد انتخابات وزرات کشور بودیم که در سخنرانی تعدادی از کاندیداها  اختلال ایجاد کرد .و هم به سوژه داغ و حاشیه جنجالی روزهای ثبت نام تبدیل شد. روز هشتم تیرماه که زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری بود برق شبکه خانگی در برخی مناطق تهران برای ساعاتی مختل شد. پس از آن مدیرعامل شرکت توانیر اعلام کرد در زمان پخش مناظره های انتخاباتی مصرف برق چیزی نزدیک به 700 مگاوات افزایش داشته و از هموطنان خواست تا در مصرف برق صرفه جویی کنند تا در زمان پخش مناظرات شاهد خاموشی نباشیم.

اما ماجرا به اینجا ختم نشد؛ پس از پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری ،و همزمان با اوج گرفتن گرمای هوا در بیشتر مناطق کشور، موج جدید از قطعی برق مشترکان خانگی و صنعتی به راه افتاد که انتقاد شهروندان را برانگیخت. روز گذشته برق کارخانه خودرو‌سازی سایپا حداقل برای مدت پنج ساعت قطع شد که این موضوع باعث ایجاد مشکلات جدی در روند تولید شده و ساعت‌ها کارگران بیکار و بلاتکلیف بودند. قطعی های گسترده ارتباط مستقیم با موضوع ناترازی برق دارد .در حالی است که مسئولان وزارت نیروی دولت سیزدهم بارها ناترازی برق و خاموشی را تکذیب کردند، اما واقعیت این است که به‌دلیل ناترازی برق، سایپا تعطیل شد.

همچنین روز گذشته پیامی با موضوع هشدار سطح دو برق برای مشترکین ارسال شد که با واکنش هایی از سوی فعالان رسانه ای روبه رو شد.

در پی قطعی گسترده برق در روز گذشته که امروز نیز در برخی مناطق شاهد آن بودیم، بسیاری از مناطق تهران بیش از 4 ساعت در خاموشی بودند که شهروندان پس از پیگیری از مسئولان برق منطقه این پاسخ را دریافت کردند که رسیدگی می‌کنند، اما تا لحظه تنظیم این خبر هیچ تغییر وضعیتی انجام نشده و همچنان شهروندان با قطع برق در برخی مناطق مواجه هستند.

 ناترازی برق در ایران چه وضعیتی دارد

ماجرای ناترازی انرژی و ناترازی برق موضع امروز و دیروز نیست. با این حال هر سال با اوج گیری گرمای هوا، زخم ناترازی برق تازه می شود. چندی پیش مسعود نیلی در گفتگویی با اکو ایران دربار عواقب فاجعه بار ناترازی انرژی در کشور اینگونه توضیح داد که در چند سال آینده یکی از ابرچالش های اساسی نظام حمکرانی موضوع ناترازی انرژی است. او معتقد است در حوزه اقتصاد یکسری موضوعاتی وجود داشته که از آنها به عنوان ناترازی یاد می‌شده و سپس به ابر چالش تبدیل شد، در حال حاضر نیز از آن به عنوان فاجعه یاد می شود. به گفته نیلی، به صورت تاریخی ظرف دهه های گذشته نرخ رشد مصرف انرژی درکشور نسبت به جوامع بین المللی بسیار بالاتر بوده  ،این آمار به طور متوسط تقریبا" بین 6 تا 6.5 درصد در سال است. از طرف دیگر تولید ما در حوزه انرژی به خصوص برق تقریبا" یک تولید ثابت است که باید استهلاک و عدم سرمایه گذاری را نیز به آن اضافه کرد.  آمارها نشان می دهد در چند سال اخیر میزان سرمایه گذاری در بخش انرژی 30 درصد کاهش داشته سرمایه گذاری در حوزه انرژی به اندازه ای بسیار پایین است که برای مقایسه می توان این میزان کاهش را  از زمان کاهش سرمایه گذاری در زمان جنگ بیشتر دانست.

دفاع دولتی‌ها از مدیریت مصرف برق

ماجرای ناترازی انرژی به حدی چالش برانگیز است که مدیریت آن، می‌تواند دستاوردی برای دولت ها به شمار آید. شهریور سال 1401 بود که کیهان با انتشار مطلبی از اقدامات دولت رئیسی در مدیریت برق در تابستان تقدیر کرد و نوشت: تابستان امسال با تدبیر دولت رئیسی بدون خاموشی سپری شد و حالا انجمن کارفرمایان صنعت سیمان در نامه‌ای به وزیر نیرو تعامل مثبت و سازنده در تأمین برق کارخانه‌های سیمان را عامل ثبات و تعادل تولید و بازار سیمان در تابستان امسال ذکر کرد و از تلاش‌های به‌عمل آمده در این راستا تقدیر کرد.

اگرچه این تحسین از عملکردی است که در سال نخست فعالیت دولت سیزدهم صورت گرفته اما حالا و پس از گذشت 2 سال از آن زمان،به نظر می رسد برنامه های دولت سیزدهم برای رفع ناترازی برق جوابگو نبوده چه آنکه همچنان افزایش ناگهانی گرمای هوا با وجود برخی سیاست ها نظیر تغییر ساعات کار ادارات، حتی به کاهش ساعات خاموشی و مدیریت مصرف منجر نشده چه رسد به آنکه چالش ناترازی با سیاست های اعمالی بهبود یافته باشد.

با این حال، برخی مقامات دولتی در ماه های پایانی فعالیت دولت سیزدهم نقدها در این زمینه را به گونه ای دیگر پاسخ می دهند؛ آنها همچنان به دنبال مقصر در زمین دولت پیش از خود یعنی دولت یازدهم و دوازدهم هستند. 

در جریان مناظرات انتخاباتی، کاندیداها به موضوع قطعی برق پرداختند از جمله  علیرضا زاکانی در توئیتی نوشت: قطعی های مکرر برق در کشور نتیجه سوء مدیریت دولتی است که پیش از این نیز با بی تدبیری در مسایل مختلف از جمله اقتصاد، عرصه را بر مردم تنگ کرده بود.امیدوارم با انتقال دولت و با حضور مدیریت جهادی، مردم روی آرامش را ببینند.

علی رغم انتقاد ها به عملکرد وزارت نیرو درباره تامین برق ، محرابیان وزیر نیرو امروز با تأکید بر لزوم اجرای دقیق برنامه‌های مدیریت مصرف برق در سراسر کشور گفت: با اینکه روز 19 تیر تقاضای مصرف برق کل کشور به بیش از ۷۷ هزار مگاوات رسید و این میزان تقاضای مصرف در نوع خود رکورد محسوب می‌شود، اما در سایه اجرای برنامه‌های از پیش طراحی شده پایداری شبکه سراسری حفظ شد. وی همچنین تاکید کرد دولت سیزدهم، اقدامات جامعی را با هدف رفع ناترازی در صنعت برق در دستور کار قرار داده که از جمله مهم‌ترین این اقدامات افزایش ظرفیت تولید برق به میزان بیش از ۹ هزار مگاوات بوده است.

اگرچه دولتی ها در تلاش اند تا به دفاع از اقدامات خود در زمینه مدیریت مصرف بپردازند اما ناترازی برق آنقدر بالا رفته که در سال جاری، دولت بدون وقفه از نیمه خردادماه سیاست تغییر ساعات اداری کارکنان دولت را پیاده کرد وساعت پایان کار ادارات را به ساعت 13 رساند.

پزشکیان وارث ناترازی 10 هزار مگاواتی

با این همه،در حالی که هنوز اولین ماه تابستان به پایان نرسیده، قطعی گسترده برق در پایتخت، صدای مردم و صاحبان صنایع را در آورده است.عواقب قطع شدن برق در مناطق مختلف تهران تنها به آسیب رسیدن به وسایل برقی و اختلال در کسب و کارها و... محدود نمی شود بلکه در سطح شهر نیز شاهد بی نظمی هایی هستیم که می تواند ساعت ها زمان شهروندان را تلف کند به عنوان مثال: در بسیاری از معابر و گذرگاههای  پایتخت چراغ های راهنمایی از کار  افتاده و باعث ترافیک سنگین در خیابان ها شده است .

همه آنچه گفته شد در حالی است که دولت سیزدهم باید در کمتر از یکماه دیگر پاستور را به مسعود پزشکیان تحویل بدهد و به نظر می‌رسد دولتمردان در نبود رئیس جمهور دست از اجرای برنامه هایی برای رفع ناترازی در مرحله اول و همچنین اجرای سیاست های مکمل برای کاهش خاموشی و قطعی برق کشیده‌اند و از انجام اقدامات موثر پرهیز دارند. اگر چه دولت سیزدهم اقداماتی نظیر کم شدن ساعت کاری ادارات و یا اعطای جوایز به شهروندانی که مصرف بهینه برق دارند را انجام داده است، اما این اقدامات در زمان بروز گرمای ناگهانی هوا و افزایش مصرف برق جوابگو نبوده و همچنان شاهد قطعی های طولانی مدت در سطح شهر تهران هستیم .

به نظر می رسد با این دست فرمان دولتی ها در روزهای پایانی دولت سیزدهم،  شاهد افزایش قطعی ها خواهیم بود. برخی بر این باورند که دولتمردان در این یکماه باقی مانده به پایان دولت سیزدهم حساسیت بسیار کمتری به موضوع مدیریت قطع برق  نشان دادند و ظاهرا" برنامه ای برای مدیریت کردن مصرف و کاهش قطعی ها ندارند؛ موضوعی که البته برخی با نگاهی بدبینانه، از آن به عنوان تله اجتماعی دولت سیزدهمی ها در مسیر دولت مسعود پزشکیان یاد می کنند. فارغ از نگاه های مدافع یا منتقد در این زمینه، دولت چهاردم وارث ناترازی ۱۰ هزار مگاواتی است؛ این دولت کار سنگینی برای حل چالش‌ناترازی صنعت برق در پیش دارد و به نظر می رسد تدوین برنامه جامعی برای افزایش تولید و توان نیروگاه‌ها، توسعه بهره‌وری و راندمان، خارج کردن نیروگاه‌های فرسوده و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر اجتناب ناپذیر باشد.