حذف استارت آپ ها از صدور بیمه؟

اقتصاد نیوز - لیلا اکبرپور: بیمه مرکزی ایران درهفته دولت امسال باید تصمیم سختی را بگیرد ، ازیک سو استارت آپ های بیمه برلزوم توقف و اصلاح سوئیچ بیمه مرکزی تاکید دارند و نظارت نهاد ناظر را بهانه ای برای سهم خواهی رگولاتور از زمین بازی جدید عنوان کردند از سوی دیگر انجمن صنفی کارگزاران رسمی بیمه کشور با انتشارنامه سرگشاده ای به محمد مخبرمعاون اول ریاست جمهوری، خواستار حمایت از بیمه مرکزی در راه اندازی فرایندهای سالم دیجیتال و بهره برداری سوئیچ نظارتی بیمه مرکزی در هفته دولت شدند.

مدتی است که بیمه مرکزی اعلام کرده که قصد دارد نظارت بر کسب‌وکارهای آنلاین بیمه را از طریق ایجاد سوئیچی تحت نظارت یک شرکت خصوصی به نام آمیتیس انجام دهد. این شرکت قرار است به نوعی واسط ارتباطی میان کسب‌وکارهای آنلاین با بیمه مرکزی و شرکت‌های بیمه‌گر باشد و تمامی تراکنش‌ها از طریق این شرکت انجام شود. این سیاست به یکی از جنجالی‌ترین موضوعات فضای نوآوری در ایران تبدیل شده قرار است. برخی که عمدتا از شبکه فروش سنتی بیمه هستند موافق و برخی دیگر که فعالان استارتاپی هستند مخالف.

 بهزاد پور رییس کل بیمه مرکزی ایران  پس از جلسه 23 مرداد 1401 و بررسی انتقادات صریح نمایندگان و تشکل های صنفی از عملیاتی شدن سوئیچ نظارتی بیمه مرکزی در هفته دولت خبرداده است.

اما قبل از این جلسه و در مرداد ماه امسال مناقشه استارت آپ ها و بیمه مرکزی آنچنان بالا گرفت که انجمن فین تک ها دربیانیه ای ، ازاقدام نظارتی بیمه مرکزی به عنوان قتلگاه استارت آپ نام برد و دلیری دستیار معاونت فناوری ریاست جمهوری درحمایت از استارت آپ ها اعلام کرد : " بیمه مرکزی به عنوان نهاد ناظر حوزه بیمه، مدت‌هاست تلاش دارد یک پروژه ویژه با هدف هوشمندسازی نظارت بر صنعت بیمه اجرا کند ، شرکت آمیتیس را تاسیس و سوئیچ نظارتی را راه‌اندازی کرد تا از طریق آن امور مدنظرش را پیش ببرد. اما مساله اینجاست که ساختار سهام شرکت مجری پروژه کاملا تحت کنترل این نهاد تنظیم‌گر دولتی است و با انحصاری که بیمه مرکزی به عنوان نهاد ناظر به این شرکت داده است، کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و استارتاپی آنلاین از همکاری مستقیم با نمایندگان بیمه و حتی خود شرکت‌های بیمه منع می‌شوند و هرگونه صدور بیمه‌نامه منحصر به همکاری اجباری با این شرکت است."

اما بیمه مرکزی می گوید:"سوئیچ بیمه صرفا نقش هاب را دارد و محلی برای تمرکز اطلاعات نیست و صرفا تسهیل‌‌کننده و برقرارکننده ارتباط بین ذی‌نفعان گوناگون فرآیندهای توزیع برخط بیمه است. همچنین سوئیچ بیمه امکان ارائه سایر خدمات و تسهیلات به کارگزاران، موسسات بیمه و نمایندگان آنها و ایجاد امکان نظارت‌‌های هوشمند از سوی نهاد ناظر بر فعالیت‌‌های صدور و توزیع بیمه را فراهم می‌‌کند. از آنجا که سوئیچ بیمه از یک طرف به شرکت‌های بیمه متصل است و از طرفی به سامانه سنهاب بیمه مرکزی، لذا طراحی و پیاده‌‌سازی و نگهداری آن باید از طریق شرکت‌های مورد تایید و اعتماد بیمه مرکزی که برای تضمین پایداری ارائه خدمات باید تحت کنترل این نهاد هم باشند، انجام شود."

ریشه اصلی اختلافات کجاست؟

‌طبق ماده 7 -  قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری ‌ ، ارشاد ، هدایت و نظارت بر مؤسسات بیمه و حمایت از آنها در جهت حفظ سلامت بازار ، تنظیم امور نمایندگی و دلالی بیمه (کارگزاران ) وجلوگیری از رقابت های مکارانه و ناسالم از وظایف قانونی بیمه مرکزی است . 

درعین حال طبق آیین نامه 2/92 شورای عالی بیمه مصوب 13 شهریور سال 1397 کل فعالیت استارت آپ های بیمه ای که "کارگزاری رسمی بیمه مستقیم " نامیده شده اند ، محدود به سه محور کلی است . 

ایجاد امکان مقایسه و ارائه مشاوره آنلاین درخصوص نرخ و شرایط خدمات بیمه ، بازاریابی و ایجاد امکان فروش آن لاین در رشته های بیمه ای برای موسسات بیمه ، نمایندگان آنها و کارگزاران بیمه و همچنین امکان واریز آنلاین حق بیمه از طریق اتصال به سیستم های مالی موسسه بیمه محورهای کلی آیین نامه مذکور است که سومین مورد آن محل اصلی اختلاف نظرهاست . چالشی که پشت شعارهای نوآوری ها و فروش مدرن استارت آپ ها پنهان شده است . 

به گفته قاسم نعمتی، رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات بیمه مرکزی ، درحالی که در آیین‌نامه ۹۲.۲ به صراحت گفته شده ، پول یا همان حق بیمه باید به صورت آنلاین به حساب شرکت بیمه واریز شود، اما این پول در حساب استارت‌آپ‌ها، رسوب می‌کند. رسوبی که یک یا چند روز نیست و به ماه ها و یک سال نیز انجامیده است و کل نظم مالی صنعت بیمه را برهم زده است . 

نعمتی باردیگر به  ماده ۱۲ آیین‌نامه ۹۲ کارگزاری که استارت آپ ها ، تابع آن هستند، اشاره کرد و به صراحت یادآورشده است ، "کارگزار حق دریافت پول را ندارد اما استارت‌آپ‌ها نه تنها پول یا همان حق بیمه ها را دریافت می‌کنند بلکه برای مدت طولانی در حساب های خود نگه می دارند .

فاصله بین فروش و صدور بیمه نامه

در دنیای بیمه گری بین فروش بیمه و صدور بیمه نامه تفاوت فاحشی وجود دارد.مشتری با خرید از استارت آپ ها و پرداخت حق بیمه ، فکر می کند بیمه نامه خریده است ، در حالی که با پرداخت حق بیمه به حساب استارت آپ ها اصلا صدوری در این شرکت‌ها انجام نمی‌شود. به عبارتی تا زمانی که ، نماینده بیمه ، دیتا را در نرم‌افزار شرکت بیمه یا بیمه گر اصلی، وارد نکرده باشد ، هیچ بیمه‌نامه‌ای، صادرنخواهد شد . 

با وجود تمام این چالش ها، درمرداد ماه امسال ، بیمه مرکزی به منظور شفاف سازی و رفع ابهام سوئیچ نظارتی بیمه مرکزی  را متوقف کرد . 

نهاد ناظر در مقابل تمام انتقادات ، همچنان بر غیرقانونی بودن دریافت پول، از سوی استارت آپ ها و تخفیفات غیرقانونی در بیمه شخص ثالث که از 2و نیم درصد فراتر می رود ، تاکید می کند . 

بیمه مرکزی بارها اعلام کرده است،چنانچه فعالیت استارت‌آپ ها در تسهیل خرید بیمه‌نامه ها است، باید در فضای سالم، خرید بیمه‌نامه برای مردم تسهیل شود و آنها به موضوع دریافت پول، رسوب پول، برهم‌زدن چرخه اکچوئری و… وارد نشوند ، زیرا این‌ موارد تبعات غیرقابل جبرانی به دنبال دارد که حل آن بسیار سخت و انتقادات آینده به طور مستقیم متوجه بیمه مرکزی به عنوان متولی بازاربیمه  و نهاد ناظر خواهد بود . 

 رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات بیمه مرکزی درگفت و گو با یک پایگاه خبری یاد آور شد: "بر خلاف تصویری که در برخی رسانه‌ها از مخالفت و مقاومت بیمه مرکزی با فعالیت اینشورتک‌ها و استارت‌آپ‌های حوزه بیمه ترسیم شده است، رگولاتور صنعت بیمه نه تنها از گسترش کسب‌وکارهای نوین حمایت کرده، بلکه به گواه شواهد، بر بسیاری از کاستی‌ها و حتی تخلفات برخی از این کسب‌وکارها با صبوری و فرصت‌دهی چشم‌پوشی نیز کرده است." 

تاثیر ورود استارت آپ ها و رشد تعداد بیمه نامه شخص ثالث

رییس هیات مدیره انجمن صنفی کارگزاران رسمی بیمه کشورنیز در نامه سرگشاده خود به محمد مخبر معاون اول رییس جمهور،  چالش دیگری از بیمه نامه اجباری شخص ثالث را به تصویر کشیده است .   

آمارهای قابل اتکا منتشره از سوی صندوق تامین خسارت های بدنی نشان می دهد . " برغم آنکه استارت آپ ها چند سال پیش با شعار توسعه بازار بیمه و افزایش ضریب نفوذ آن اقدام به اجرای کمپین های تبلیغاتی دربازار کردند  و هنوز هم با گذشت سال ها همچنان به دنبال صدور بیمه نامه شخص ثالث هستند . " تعداد وسایل نقلیه فاقد بیمه شخص ثالث درسال 1400 نسبت به سال 1395 بیش از 18 درصد افزایش یافت و به عدد 12 میلیون نزدیک شده است. 

این درحالی است که ، انجمن فین‌تک در واکنش به اظهارات مسئولان بیمه مرکزی در بیانه‌ای اعلام کرد که انتشار خبر راه‌اندازی قریب‌الوقوع سامانه سوئیچ بیمه مرکزی باعث نگرانی شدید فعالان این عرصه شده است و نتیجه‌ای جز ناامیدی جوانان فعال و کارآفرینان ارزش‌آفرین در پی نخواهد داشت.

شرکت های استارتاپی اعلام کردند: به هیچ عنوان مخالف نظارت بر فرآیندهای صدور بیمه و بازیگران آن نیستند و اتفاقا چون اساس کسب‌وکارهای دانش‌بنیان بر بهره‌گیری از تکنولوژی بنا شده، انطباق‌پذیری بازیگران آنلاین به مراتب سریع‌تر از دیگر فعالان در این عرصه است. 

اما کارگزاران برخط بیمه با انتقاد از طراحی سوییچ بیمه عنوان کردند:" نظارت به گونه‌ای انجام گرفته که به جای تسهیل رابطه بین بازیگران این عرصه، جلوی ارتباط مستقیم استارتاپ‌ها و شرکت‌های بیمه و تبادل API را می گیرد و تجمیع انحصاری این APIها درشرکت آمیتیس باعث می‌شود که استارتاپ‌های این صنعت ملزم به استعلام قیمت، صدور بیمه‌نامه و پرداخت فقط از طریق این سامانه شوند. بنابراین ، سیاست‌گذار می‌تواند در هر زمان بنا بر هر مصلحتی جلوی صدور بیمه و ارتباط تجاری آزادانه بین فعالان بازار بیمه را بگیرد.