ارزش صادرات غیر نفتی ایران در کف چند سال گذشته

به گزارش اقتصادنیوز بنا به گزارش مرکز آمار ایران ارزش صادرات در سه فصل ابتدایی سال گذشته بالغ بر 25 میلیارد دلار بوده است. درحالی که همین مقدار در بازه زمانی مشابه در سال 98 نزدیک به 32 میلیارد تومان به ثبت رسیده است. همچنین خالص صادرات در 9 ماه نخست سال 99 منفی برآورد شده، که به بیان دیگر در این بازه زمانی واردات اقتصاد ایران بیشتر از صادرات آن بوده است. بررسی آمار ها نشان میدهد که از سال 96 تا کنون ارزش صادرات غیر نفتی ایران کاملا در مسیر کاهش قرار گرفته است. منظور از صادرات غیر نفتی تنها به استثنا نفت بوده و محصولات پتروشیمی و گاز را شامل می شود.

کاهش 6 میلیارد دلاری صادرات غیر نفتی

در 9 ماه نخست سال 99 حدود 25 میلیارد و 158 میلیون دلار ارزش صادرات غیر نفتی کشور بوده است. این در حالیست که صادرات غیر نفتی کشور در 9 ماه نخست سال 98 حدود 31 میلیارد و 821 میلیون میلیارد دلار برآورد شده است. به بیان دیگر میزان صادرات غیر نفتی ایران در سه فصل ابتدایی سال 99 نسبت به بازه زمانی مشابه در سال 98، 21 درصد کاهش داشته که این مورد به ارزش بالغ بر 6.5 میلیارد دلار است. این میزان ارزش صادرات، پایین ترین مقدار در میان چند سال گذشته است.

رشد بالای صادرات در پاییز 99

در بهار و تابستان 99 به ترتیب میزان فصلی صادرات غیر نفتی اقتصاد ایران 6.3 و 7.2 میلیارد دلار به ثبت رسیده است. در پاییز این رقم با افزایش 60 درصدی نسبت به فصل تابستان به رقم 11 میلیارد و 574 میلیون دلار رسید. به بیان دیگر تنها در فصل پاییز سال گذشته بالغ بر 11.5 میلیارد دلار، اقتصاد ایران صادرات غیر نفتی داشته است. این مقدار صادرات فصلی از ابتدای سال 98 تا پاییز 99 بی سابقه است.

بررسی رشد نقطه به نقطه ارزش صادرات غیر نفتی نیز نشان می دهد که در نیمه نخست سال 99 به شدت صادرات برای کشور دشوار بوده است. به طوریکه رشد نقطه ای ارزش صادرات در بهار و تابستان 99 به ترتیب منفی 44.7 و منفی 24.4 بوده است. بدین معنی است که ارزش کالا های صادراتی در بهار 99 نسبت به ارزش کالا های صادراتی در بهار 98، حدود 45 درصد کم تر بوده است. رشد نقطه این شاخص نیز در پاییز سال گذشته مثبت 3.5 درصد به ثبت رسیده است. پس در نتیجه علی رغم اینکه وضعیت ارزش صادرات ایران به طور کلی در 9 ماهه سال گذشته مناسب نبوده است، اما این شاخص در پاییز بهبود مناسبی پیدا کرده است.

ارزش صادرات غیر نفتی در 99 به سال 98 می رسد؟

ارزش صادرات غیر نفتی ایران در سال 96 حدود 47 میلیارد دلار برآورد شده است. این رقم در سال 97 و 98 به ترتیب 44.6 و 41.3 میلیارد دلار به ثبت رسیده است. ارزش صادرات در 9 ماهه نخست سال 99 همانگونه که در سطور بالاتر گفته شد حدود 25 میلیارد دلار بوده است. چنانچه بنا باشد ارزش صادرات غیر نفتی در پایان سال 99 به میزان سال 98 برسد، بایستی صادراتی به ارزش بالغ بر 16 میلیارد دلار در فصل زمستان رخ داده باشد. هنوز آماری در این رابطه در مورد فصل زمستان منتشر نشده است، اما به توجه به ارقام به ثبت رسیده در 3 فصل ابتدایی 99، رقم خوردن چنین میزان صادراتی در زمستان بعید به نظر می رسد.

کاهش واردات در سال 99

در 9 ماه نخست سال 99، ارزش کالا های وارداتی 26 میلیارد و 866 میلیون دلار بوده است. همین شاخص در بازه زمانی مشابه در سال 98 حدود 31 میلیارد و 269 میلیون دلار براورد شده است. به بیان دیگر ارزش واردات کشور در فصل 9 ابتدایی سال 99 نسبت به سه فصل ابتدایی سال 98، بالغ بر 14 درصد کم شده است.

 ظاهرا کاهش رابطه تجاری ایران با اقتصاد جهانی تنها مربوط به کاهش صادرات نبوده و ما در امر واردات نیز کاهش در سال 99 نسبت به سال 98 را مشاهده می کنیم. البته چسبندگی و انعطاف ناپذیری واردات کشور بیشتر از صادرات بوده است، بدین معنی که علی رغم اینکه صادرات غیر نفتی ایران 20 درصد کاهش یافته است، واردات کشور حدود 14 درصد کمتر شده و اقتصاد ایران نتوانسته میزان واردات را به اندازه کاهش میزان صادرات کاهش دهد، تا توازن در تراز تجاری برقرار شود.

روند صعودی در ارزش واردات

پس از کاهش جدی ارزش کالاهای وارداتی در بهار 99، که واردات از نزدیک 12 میلیارد دلار در زمستان 99 به 7 میلیارد و 620 میلیون دلار در بهار 99 سقوط کرد، ارزش کالا های وارداتی در حال افزایش است. به بیان دیگر در تابستان گذشته این ارزش به 9.3 میلیارد دلار رسید، و بالاخره در پاییز 99 ارزش واردات اقتصاد ایران 9 میلیارد و 940 میلیون دلار برآورد شد.

رشد نقطه ای فصلی نیز بیانگر ایجاد روند صعودی در این شاخص بوده، به طوریکه رشد نقطه به نقطه ارزش واردات از منفی 25.9 در بهار، به منفی 4.6 درصد در پاییز رسیده است. به بیان ساده ارزش دلاری واردات صورت گرفته در پاییز 99 نسبت به ارزش واردات در پاییز 98، 4.6 درصد کمتر شده است، این در حالیست که این کاهش در بهار نزدیک به 26 درصد بوده است.

خالص صادرات در سال 99

زمانی که ارزش واردات از ارزش صادرات کاسته شود، خالص صادرات به دست می آید. همانگونه که گفته شد صادرات اقتصاد ایران به غیر از نفت در 9 ماهه ابتدایی سال 25 میلیارد و 158 میلیون دلار بوده است، و ارزش کل واردات در همین بازه زمانی 26 میلیارد و 866 میلیون دلار به ثبت رسیده است. با توجه به این ارقام خالص صادرات ایران(به استثنا نفت) منفی یک میلیارد و 708 میلیون دلار در سه فصل ابتدایی سال گذشته بر آورد می شود. این در حالیست که خالص صادرات در 9 ماهه نخست سال 99 مثبت 552 میلیون دلار بوده است.

چرایی افت صادرات در سال 99

همانگونه که گفته شد در ابتدای سال 99 صادرات با افت شدید مواجه شد. با وجود اینکه در تابستان اوضاع ارزش صادرات کشور به نسب بهار کمی بهتر شد ولی باز هم بسیار پایین بود. دو دلیل عمده را می توان برای تبیین این رخداد بیان کرد؛ کرونا و تحریم.

زمانیکه بحران هایی مانند کرونا بروز می کند باعث می شود تا مبادلات تجاری در سطح اقتصاد جهانی افت شدیدی را تجربه کند، یکی از دلایل این اتفاق را می توان ایجاد رکود ناشی از بحران دانست. چراکه با رخ دادن چنین بحران هایی شاهد ایجاد رکود در سمت تقاضا و هم رکود در سمت عرضه ی اقتصاد خواهیم بود. از سوی دیگر در سال گذشته تحریم های ایالات متحده به اوج خود رسیده بود و باعث شد تا بسیاری از گلوگاه های تجاری ایران با جهان بسته شود.

انتخابات آمریکا؛ باز شدن گلوگاه های تجاری ایران

با برگزاری انتخابات آمریکا در میانه سال  آبان گذشته و انتخاب شدن جو بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا، گمانه زنی های مثبتی درباره اقتصاد سیاسی و اقتصاد بین المللی ایجاد شد. از همین رو گمان می رود که افزایش 60 درصدی ارزش صادرات در پاییز 99 نسبت به تابستان و باز شدن گلوگاه های تجاری ایران ناشی از انتخاب شدن بایدن در آمریکا باشد.

همچنین در ادامه روند شیوع کرونا، اقتصاد توانست خود را با شرایط بحرانی این بیماری وفق دهد و تا حدودی می توان گفت که اقتصاد در حال خروج از رکودی بود که کرونا برایش ایجاد کرده بود. با کم رنگ شدن شوک کرونا به اقتصاد ایران و همچنین اقتصاد جهانی، گلوگاه های تجاری تا حدودی بازتر شد و از سویی دیگر هم اقتصاد کشور مجال نفس کشیدن پیدا کرده بود و توانست صادرات خود را افزایش دهد.