امتیاز آمریکا به ایران برای احیای برجام از زبان فلاحت‌پیشه
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از قرن نو، منطقه این روزها پررفت‌وآمد شده است. از یک سو رئیس‌جمهور آمریکا راهی عربستان و سرزمین‌های اشغالی شد و از سوی دیگر پوتین و اردوغان به ایران آمدند تا در نشست آستانه حضور یابند.
از برجام و مسئله سوریه تا حل مشکل انرژی در جهان از جمله محورهای رایزنی‌ها در این دیدارها بود؛ اما پیام این سفرهای مهم چه بود؟
ایران به‌دنبال تشکیل بلوک ضدِتحریمی با حضور روسیه
رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس می‌گوید ایران به‌دنبال این است که بلوکی ضدِتحریمی شکل بگیرد که این بلوک با حضور روسیه تقویت می‌شود. ایران و روسیه نه‌تنها همکاری برای رفع تحریم نداشتند؛ بلکه به رقیب هم در بازار تحریم‌ها تبدیل شده‌اند.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، تحلیلگر بین‌المللی، درباره اهمیت سفر همزمان پوتین و اردوغان به ایران چند روز بعد از سفر جو بایدن به منطقه، گفت: به نظر من، این دو سفر دو پیام مهم را به‌همراه خود دارد. برخی بازیگران منطقه‌ای مثل ایران و عربستان هرکدام سعی می‌کنند مناسبات خودشان را با یک قدرت تعریف کنند به‌ویژه اینکه راهبردهای تازه‌ای را شکل دهند. این دو قدرت بین‌المللی در عرصه فراتر از منطقه یعنی در عرصه هژمونی جهانی با هم چالش دارند و نگاه هر دو آنها به منطقه نگاه حل‌المسئله‌ای است؛ لذا این سفر نقطه مشترک دو سفر بایدن و پوتین محسوب می‌شود.
تلاش اعراب و اسرائیل برای تحریک آمریکا علیه ایران
وی ادامه داد: اساس سفر بایدن به منطقه این بود که در این خلأ انرژی دنیا، کشورهای عرب را ترغیب کند که بازار انرژی را تقویت کنند؛ ولی تا به امروز در این موضوع ناکام مانده است. همچنین بیشتر سعی دارد با توجه به سیاستی که در اوکراین شکل گرفته یک همراهی را در منطقه طلب کند.
فلاحت‌پیشه گفت: در طرف دیگر رژیم صهیونیستی به‌دنبال شکل‌گیری یک ناتو عربی در منطقه بود که با توجه به شواهد موفق نشد. حتی کشورهای عربی هم سعی کردند همراهی بایدن و آمریکا را در سیاست‌های فشار حداکثری بر ایران دنبال کنند؛ ولی دیدیم که بایدن عملاً از دیپلماسی صحبت کرد و از نخست‌وزیر عراق برای میانجیگری بین ایران و عربستان نیز تشکر کرد. حتی نقدهای حقوق بشری را به جان خرید برای اینکه بازار نفت را تقویت کند. ایران هم تاحدی سعی می‌کند سفر پوتین به منطقه سفری راهبردی تعریف شود؛ به‌ویژه اینکه در شرایطی که روسیه هم تحریم است.
رقابت ایران و روسیه برای دورزدن تحریم‌ها
رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد: ایران به‌دنبال این است که بلوک ضدِتحریمی شکل بگیرد که این بلوک با حضور روسیه تقویت می‌شود. ایران و روسیه نه‌تنها همکاری برای رفع تحریم نداشتند؛ بلکه به رقیب هم در بازار تحریم‌ها تبدیل شده‌اند.
این کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی گفت: معتقد هستم برای ارزیابی این دستاوردها اگر شرایط به‌گونه‌ای شکل گیرد که ایران بتواند با همراهی روسیه و چین عضو ثابت گروه بریکس شود می‌تواند دستاوردهای خوبی را رقم بزند. تولید ناخالص داخلی دنیا در آنجا انجام می‌شود و 24 درصد چرخش پولی خارج از حوزه یورو و دلار صورت می‌گیرد که این می‌تواند پیام راهبردی ایران باشد؛ ضمن اینکه اگر ایران و روسیه بتوانند سازوکار ضدِتحریمی را شکل دهند که این سازوکار اعم از تهاتر و انتقال انرژی تا انتقال فناوری و به‌ویژه به‌نوعی اسکورت دریایی نفت‌کش‌ها را در بر بگیرد. آن زمان می‌توان گفت که بلوک قابل‌اتکایی شکل گرفته در غیر این صورت ایران نباید غافل شود که هنوز مهم‌ترین امکانی که روبه‌روی ایران قرار دارد احیای برجام است.
امتیاز آمریکا برای احیای برجام
وی افزود: در شرایط کنونی آمریکایی‌ها حاضر هستند برای احیای برجام امتیازات بیشتری بدهند؛ به شرطی که ایرانی‌ها دچار سرابی نشوند که این سراب، سراب نگاه راهبردی به شرق است که متأسفانه شکل گرفته ولی هنوز برای ایران آثار لازم را به‌جا نگذاشته است؛ لذا به‌طور طبیعی ایرانی‌ها باید طبق منافع ملی خودشان عمل کنند.
فلاحت‌پیشه تأکید کرد: به نظر من، طرف غربی حاضر است برای احیای برجام امتیازات بیشتری بدهد و برای ایران در مناسبات خارجی امکان لازم برای اخذ امتیاز فراهم بوده به شرطی که مسئولان جمهوری اسلامی ایران یک مقدار زیرکانه عمل کنند. فضای لازم فراهم شده برای این است که ایران بتواند امتیازات لازم را بگیرد.
راهبردی برای توافق از سوی تیم مذاکره‌کننده اعلام نشده است
این تحلیلگر با اشاره به نوع نگاه و رفتار تیم مذاکره‌کننده اذعان کرد: این نکته را اشاره کنم که تا به امروز تیم مذاکره‌کننده ایران گزارشی واقعی و حقیقی به مردم ارائه نداده است که این سؤال به‌وجود می‌آید چرا ارائه گزارشی صورت نگرفته است؟ من معتقد هستم، هنوز اثبات نشده که تیم مذاکره‌کننده ایران راهبردی مذاکراتی برای رسیدن به نتیجه در دستورکار داشته باشد و آن چیزی که مشخص است این است که هنوز راهبردی برای توافق اعلام نشده؛ وگرنه به‌طور طبیعی تیم مذاکرات باید اعلام کند که خواسته‌های اصلی ایران و خطوط قرمز ایران و موانع چیست و طبق همین هم باید به مردم گزارش بدهند که متأسفانه این کار صورت نمی‌گیرد.
او درباره برخی گمانه‌ها مبنی بر اینکه منطقه غرب آسیا به دو جبهه متحدان آمریکا و متحدان روسیه تقسیم شده است، گفت: دو نفر از مسئولان (آقای لاریجانی و آقای خرازی) موضوعی را اعلام کردند که بارها در ایران مطرح شده، تحت این عنوان که ایران از فناوری لازم برای رسیدن به سوخت نود درصد و حتی تولید بمب هسته‌ای برخوردار است؛ ولی راهبرد تولید بمب را ندارد. این صحبت‌ها قبل از سفر پوتین به ایران نیز مجدداً مطرح شد که اگر بعد از سفر رهبران دو ابرقدرت امروز دنیا یعنی آمریکا و روسیه، شرایط به‌گونه‌ای شکل گرفت که ما آن را پایان برجام تلقی کنیم، هر رفتاری که در ایران شکل بگیرد این رفتار به‌معنای رفتاری مستقل و ملی است که واقعیت هم اینگونه است.
ایران نباید گرفتار سراب غرب و شرق شود
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: ایرانی‌ها در برنامه هسته‌ای مستقل و ملی عمل کردند و وابسته به هیچ کشوری نبودند؛ بنابراین، ایران قدرت غالب منطقه‌ای است و همین روند آستانه که شکل گرفت محوریت آن با ایران بود و به‌لحاظ عملی هم ایران گام اول را در مقابله با داعش برداشت؛ البته برخلاف صحبت‌های بن سلمان در نشستی که با حضور بایدن در هفته پیش صورت گرفت.
رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پایان افزود: عصر قطب‌بندی کشورها و قدرت‌ها به‌سر رسیده است. گروه بریکس متشکل از پنج کشوری که سازوکارهای جهانی را در خود دارد. همچنین این گروه برای تقویت توان چانه‌زنی و تعامل اقتصادی تشکیل دادند. در حال حاضر دنیا؛ دنیایی که حتی بلوک‌بندی‌ها هم نه برای دشمنی بلکه برای تعامل پرقدرت صورت می‌گیرد. به نظر من، ایران از این امکان برخوردار است که هم شرق و هم غرب حاضر هستند برای اینکه از ظرفیت‌های ایران استفاده کنند امتیازات تازه‌ای را به ایران بدهند به شرطی که ایران نه گرفتار سراب غرب شود و نه گرفتار سراب شرق. ما در وسط دو سراب قرار داریم و فقط باید منافع ملی خودمان را دنبال کنیم.
