واکنش بایدن به فوت مهسا امینی و اعتراضات در ایران

جو بایدن در سخنرانی خود در هفتادوهفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد که چهارشنبه شب (۳۰ شهریور) - به وقت تهران - در مقر این سازمان در نیویورک برگزار شد، شخص ولادیمیر پوتین - رئیس‌جمهوری روسیه - را «تنها مسئول جنگ اوکراین» دانست و گفت: یک عضو دائم شورای امنیت (روسیه) به همسایه‌اش (اوکراین) حمله کرد تا آن را از نقشه محو کند.

وی روسیه را به نقض منشور سازمان ملل متهم کرد و گفت: امروز پوتین اروپا را تهدید هسته‌ای کرده و نظام منع اشاعه هسته‌ای را نادیده گرفت.

بایدن همچنین به حمایت اخیر مسکو از برگزاری رفراندوم در چهار منطقه اوکراین برای الحاق به روسیه اشاره کرد و گفت: او (ولادیمیر پوتین) سربازان بیشتری را به میدان نبرد فراخوانده است. کرملین می‌خواهد رفراندوم ساختگی برگزار و بخش‌هایی از اوکراین را تصرف کند. این نقض منشور سازمان ملل متحد است.

رئیس‌جمهوری آمریکا در واکنش به اظهارات پوتین که گفته بود روسیه «مجبور» شده به اوکراین حمله کند، گفت: کسی روسیه را تهدید نکرد. فقط روسیه بود که این وضعیت را به عنوان یک مناقشه دید. ما هم از قبل هشدار دادیم که پوتین قصد حمله دارد.

رئیس‌جمهور روسیه پیش از اعلام فرمان حمله کشورش به اوکراین در ۲۴ فوریه سال میلادی جاری گفته بود «اوکراین توسط روسیه به وجود آمده و هرگز یک کشور مستقل نبوده است» و امروز بایدن در واکنش به این اظهارات گفت: هدف پوتین از این جنگ، حذف اوکراین به عنوان یک کشور و یک ملت مستقل است.

بایدن با اشاره به حمایت‌های ایالات متحده و متحدانش از اوکراین در مقابله با روسیه، بر لزوم ادامه کمک به کی‌یف - پایتخت اوکراین - تاکید کرد و هشدار داد: اگر کشورها بتوانند تمایلات استعمارطلبانه خود را بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای پی بگیرند، هرچه به آن باور داریم، تحت خطر خواهد بود.

وی همچنین اعلام کرد که خواستار پایان عادلانه این جنگ است، اما تصریح کرد که شرط آن، حفظ تمامیت ارضی اوکراین است.

رئیس‌جمهور آمریکا از کشورها خواست که فارغ از اختلاف‌نظرهایشان، بر سر مسائلی مانند دفاع از حق حاکمیت کشورهای کوچک و بزرگ و کنترل تسلیحاتی همگام شوند.

جو بایدن همچنین اعلام کرد که ساختار شورای امنیت سازمان ملل باید تغییر کند و افزود: باور دارم که این سازمان باید فراگیرتر باشد تا به نیازهای دنیای امروز پاسخ دهد. اعضای شورای امنیت از جمله آمریکا باید از منشور سازمان ملل دفاع کرده و تنها در مواقع ضروری از «حق وتو» استفاده کنند.

وی در این باره اضافه کرد: آمریکا متعهد می‌شود که از افزایش تعداد اعضای دائم و موقت شورای امنیت سازمان ملل حمایت کند؛ از جمله اعطای عضویت دائم به کشورهایی در آمریکای لاتین، کارائیب و آفریقا.

در ادامه، بایدن به این مسأله اشاره کرد که تحریم‌های آمریکا اختلالی در روند صادرات غذا از روسیه ایجاد نمی‌کند و مدعی شد که مسکو تنها مسئول افزایش بهای غذا است.

علاوه بر جنگ، بایدن در این سخنرانی به اقدامات دولتش در حوزه تغییرات اقلیمی و برنامه اخیر ۳۷۰ میلیارد دلاری برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی اشاره کرد.

او از تلاش برای ساخت یک اکوسیستم اقتصادی جدید خبر داد و برابری همه ملت‌ها در این اکوسیستم را از ویژگی‌های آن دانست.

بایدن گفت: ما با شرکایمان در آسه‌آن و جزایر اقیانوس آرام همکاری می‌کنیم تا یک منطقه هند-آرام آزاد، باز، متصل و شکوفا ایجاد کنیم. تلاش می‌کنیم تا تاب‌آوری زنجیره تامین را افزایش دهیم تا از آن در برابر سلطه‌جویی حفاظت کنیم.

رئیس‌جمهور آمریکا از وام‌دهندگان جهان، از جمله کشورهایی که عضو «کلوپ پاریس» نیستند، خواست مذاکرات شفافی برای بخشودگی قرض‌های کشورهای کم‌درآمد انجام دهند و به بهبود وضعیت بحرانی اقتصاد جهانی کمک کنند.

وی با اشاره تلویحی به طرح کمربند و جاده چین گفت: به‌جای پروژه‌های زیرساختی که به وعده‌های خود عمل نکرده و بدهی زیادی هم به دوش کشورها می‌گذارند، بیایید نیاز عظیم به زیرساخت در سرتاسر دنیا را با سرمایه‌گذاری‌های شفاف برآورده کنیم، آن هم به طریقی که به نفع کشور وام‌گیرنده باشد، نه وام‌دهنده.

بایدن در همین راستا وعده داد که آمریکا و متحدانش تا سال ۲۰۲۷، حدود ۶۰۰ میلیارد دلار برای این منظور در نظر خواهند گرفت.

به دنبال مناقشه یا جنگ سرد نیستیم

وی سپس با صراحت بیشتری به مسأله رقابت آمریکا و چین پرداخت و گفت: بگذارید واضح بگویم؛ ما با تغییر روند ژئوپلتیک، خود را یک رهبر منطقی می‌دانیم. ما به دنبال مناقشه یا جنگ سرد نیستیم و از هیچ کشوری نمی‌خواهیم که بین ما و یک کشور ثالث انتخاب کند.

بایدن مدعی شد که کشورش نمی‌خواهد ملت‌ها را به خود وابسته کند، بلکه قصد دارد باری از دوش آن‌ها برداشته و کمک کند تا روی پای خود بایستند.

او بار دیگر بر تعهد آمریکا به سیاست چین در مناقشه تایوان تاکید کرد و گفت که تغییر یک‌جانبه وضعیت موجود از سوی هر یک از طرفین را مردود می‌داند.

تایوان جزیره‌ای خودگردان است که چین آن را بخشی از خاک خود می‌داند و گزینه حمله نظامی برای پس گرفتن آن را رد نکرده است.

بایدن در ادامه بار دیگر بر حمایت آمریکا از منع اشاعه هسته‌ای تاکید کرد و گفت: جنگ هسته‌ای، برنده‌ای ندارد و هرگز نباید آغاز شود.

وی همچنین چین را به گسترش برنامه هسته‌ای خود به صورت غیرشفاف و بی‌سابقه متهم کرد. او کره شمالی را نیز به نقض تحریم‌های سازمان ملل متحد در رابطه با برنامه هسته‌ای پیونگ‌یانگ متهم کرد.

اگر ایران متعهد باشد، آماده‌ایم به برجام برگردیم

رئیس‌جمهور آمریکا با اشاره به توافق هسته‌ای با ایران، اظهار کرد: آمریکا آماده است تا به برجام بازگردد، اما تنها در صورتی که ایران به تعهداتش پایبند باشد. به ایران اجازه نخواهیم داد به سلاح هسته‌ای دست یابد.

بایدن افزود: هنوز هم باور دارم که دیپلماسی بهترین راه دستیابی به این هدف است. نظام منع اشاعه هسته‌ای یکی از بزرگترین دستاوردهای سازمان ملل متحد است. نباید به عقب برگردیم.

رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه، رخدادهای منطقه سین‌کیانگ چین را مصداق نقض حقوق بشر عنوان کرد و همچنین با اشاره به سرکوب فعالان حقوق بشر در برمه (میانمار) و نیز افزایش فشار دولت طالبان بر دختران افغان، از اعتراضات اخیر در ایران که از اعتراض به درگذشت مهسا امینی در مقر پلیس امنیت اخلاقی آغاز شده است، اعلام حمایت کرد.

جو بایدن در این رابطه گفت: امروز ما در کنار شهروندان و زنان شجاع ایران می‌ایستیم که اکنون در حال تظاهرات برای تضمین حقوق اولیه خود هستند.

بر اساس این گزارش، قرار بود بایدن روز گذشته (سه‌شنبه) در این مجمع سخنرانی کند، اما از آنجا که برای حضور در مراسم تدفین ملکه الیزابت دوم در روز دوشنبه به لندن رفته بود، نوبت خود را به نماینده سنگال داد.

هفتادوهفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد از روز سه‌شنبه در نیویورک آغاز شده و نخستین دیدار حضوری سران این مجمع در سه سال گذشته است.