پایان یک دوران؛ چرخش بزرگ بازیگران منطقه

به نوشته پایگاه الجزیره، وی در سخنرانی خود گفت که این نشست یک فرصت تاریخی برای رسیدگی به بحران‌های منطقه است. هم‌زمان صدها نفر در شمال سوریه که تحت کنترل شورشیان است، علیه حضور او در این رویداد تظاهرات کردند.اسد به حضار اجلاس گفت: امیدوارم این آغاز مرحله جدیدی از همبستگی میان اعراب برای صلح، توسعه و رفاه به جای جنگ و ویرانی باشد.

او اذعان داشت که سوریه همیشه جزئی از جهان عرب بوده اما خواستار عدم مداخله در امور داخلی کشورهای عربی شد.وی گفت: باید امور داخلی به مردم واگذار شود؛ زیرا آنها به بهترین نحو می‌توانند امور خود را مدیریت کنند.

اسد در طعنه‌ای آشکار به رجب طیب اردوغان که از شورشیان سوری حمایت کرد و نیروهای ترکیه را به مناطقی از شمال سوریه فرستاد، به خطر تفکر توسعه‌طلب عثمانی اشاره کرد و آن را تحت تأثیر اخوان‌المسلمین دانست. گروهی که دمشق و بسیاری از کشورهای عربی دیگر آن را دشمن می‌دانند.

هم‌زمان، در اعزاز، در شمال غربی سوریه که تحت کنترل مخالفان است، صدها نفر به خیابان‌ها آمده و معترضین شعار «مردم سقوط رژیم را می‌خواهند» سر دادند.تظاهرات ضد اسد در دیگر مناطق تحت کنترل شورشیان، از جمله در شهر شمالی عفرین نیز برقرار بود.

پایان یک دوران

تحلیل‌گران می‌گویند که پذیرش مجدد سوریه در اتحادیه عرب، سیگنالی قوی برای پایان‌دادن به انزوای اسد است که نشان‌دهنده تغییری مهم در نگاه بازیگران منطقه‌ای به بقای دولت او که در تضاد با غرب است.

ابراهیم فریهات از مؤسسه دوحه گفت که ذکر «هویت عربی» توسط اسد قابل توجه بود.فریهات به الجزیره گفت: او بر هویت عربی سوریه تأکید کرده و آن را با مرتبط با جهان عرب دانست.فریهات گفت که استقبال بیشتر رهبران عرب از حکومت سوریه نیز موضوعی اساسی در این نشست بوده است.

هاشم اهلباره، خبرنگار الجزیره گفت که سخنرانی اسد لحظه‌ای تعیین‌کننده بود.اهلباره گفت: این پایان یک دوران و آغاز دوران جدیدی است. بسیاری از کشورهای عربی در کنار مخالفان سوری بوده و کمک‌های نظامی و سیاسی زیادی به آن‌ها می‌دانند، اما اکنون وضعیت برعکس است.اهلباره گفت که کشورهای عرب در حال بازپروری اسد هستند.

کشور میزبان نیز قبلاً یکی از حامیان اصلی گروه‌های مخالف بود که در جنگ سوریه به دنبال سرنگونی اسد بودند.

در جده و هنگامی که رهبران وارد سالن اصلی اجلاس می‌شدند، اسد با عبدالفتاح السیسی، رهبر مصر و دیگران احوالپرسی کرد.

محمد بن سلمان قبل از گرفتن عکس رسمی، اسد را در آغوش گرفت.بن سلمان گفت که امیدوار است بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بحرانش را پایان دهد.

تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر نیز در این اجلاس حضور داشت. بر اساس بیانیه دیوان امیری قطر که هم‌زمان با سخنرانی اسد در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت، شیخ تمیم پس از رهبری هیئت کشورش به اجلاس، بدون نطق سخنرانی، جده را ترک کرد.

ایمن بن عبدالرحمان، نخست‌وزیر الجزایر در سخنرانی افتتاحیه این اجلاس گفت: می‌خواهم با صدای بلند بازگشت سوریه به کرسی خود در میان برادرانش را خوش‌آمد بگویم.

پس سرکوب معترضان در مارس ۲۰۱۱، عضویت دمشق در اتحادیه عرب تعلیق شد. از زمان آغاز جنگ داخلی سوریه تا کنون نزدیک به نیم‌میلیون نفر کشته و ۲۳ میلیون نفر آواره شده‌اند.

برخی از کشورهای عربی برای پایان‌دادن به انزوای اسد فشار آورده و از این تصمیم استقبال کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر با عادی‌سازی تام و بدون راه‌حل سیاسی برای درگیری سوریه، مخالفت کرده و خواستار پیش‌شرط برای بازگشت سوریه هستند.

عربستان سعودی که زمانی به شدت تحت تأثیر ایالات متحده بود، در سال گذشته، رهبری دیپلماتیک جهان عرب را به دست گرفت و روابط خود با ایران را مجدداً برقرار کرد، از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب استقبال کرد و همچنین در بحران سودان نقش میانجیگر را بازی کرد.

تاکنون، برقراری مجدد روابط بین ریاض و دمشق مهم‌ترین پیشرفت کشورهای عربی برای عادی‌سازی روابط با اسد است.

چالش‌های جهانی

همچنین در این اجلاس، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین حضور داشت که به دنبال جلب حمایت بیشتر از نبرد کشورش علیه روسیه است.

از زمان آغاز جنگ در فوریه ۲۰۲۲، این سفر زلنسکی به خاورمیانه است که به او اجازه می‌دهد تا با رهبران منطقه که نسبت به غربی‌ها تمایل کمتری به حمایت از اوکراین نشان داده‌اند، گفتگو کند.

یک مقام اتحادیه عرب به خبرگزاری فرانسه گفت که دعوت زلنسکی از سمت عربستان بود، نه اتحادیه عرب.

به گفته یک مقام سعودی، نماینده سفارتخانه روسیه نیز در این اجلاس شرکت خواهد کرد.

زلنسکی برخی از رهبران عرب را به نادیده‌گرفتن جنایات روسیه علیه کشورش متهم کرد.وی به شرکت‌کنندگان در اجلاس گفت: متأسفانه در اینجا و در دنیا عده‌ای چشم خود را بر تحریم‌ها و الحاقات سرزمینی غیرقانونی می‌بندند.

علی‌رغم فشارهای غرب بر تولیدکنندگان نفت خلیج‌فارس برای منزوی‌کردن روسیه که خود عضو اوپک‌پلاس است، کشورهای منطقه تلاش کرده‌اند در جنگ اوکراین بی‌طرف بمانند.

در حالی که این کشورها به صدها میلیون دلار کمک به اوکراین متعهد شده و از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل در محکومیت حمله روسیه حمایت کرده‌اند، در زمینه انرژی با روسیه هماهنگ عمل می‌کنند.

در اوایل سال جاری، یک مقام سعودی به خبرنگاران گفت که ریاض برای کمک به میانجیگری پایان‌دادن به جنگ، به ویژه در مورد مسائل جزئی مهم که ممکن است در نهایت به ایجاد راه‌حلی سیاسی برای کل موضوع کمک کند، آماده است.