آینده برجام در هالهای از ابهام/غرب به تعهدات خود بازمیگردد؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، بیانیه نمایندگی دائم روسیه در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین میافزاید: نباید به فرایندهای سیاسی در ایران نگاه کرد بلکه باید به موضع ایالات متحده و کشورهای اروپایی شرکتکننده در مذاکرات برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توجه کرد زیرا آنها بودند که از انجام مذاکرات و بازگرداندن توافق هستهای با ایران خودداری کردهاند.
در این بیانیه با اشاره به اینکه طرفهای ایرانی، روسیه و چین بارها اعلام کردهاند که آماده بازگرداندن توافق برجام هستند، تصریح کرد: تهران، مسکو و پکن در ماه ژوئن بیانیه سه جانبهای ارائه کردند که به صراحت حمایت خود از توافق هستهای و آمادگی برای از سرگیری مذاکرات را تکرار کردند اما این کشورهای غربی هستند که مانع از انجام این روند میشوند.
ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریمهای ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت.
جمهوری اسلامی ایران پس از خروج یکجانبه ایالات متحده در سال ۱۳۹۷ سازو کار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران خارجه اعضای باقیمانده در این توافق فعال کرد. در نتیجه این نشست، طرفهای عضو برجام با صدور بیانیهای، ۱۱ تعهد را برای جبران خسارتهای اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند؛ اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریمهای یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هستهای با اعطای فرصتهای ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.
ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمام تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده میدادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران میکنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعدههایشان عمل نکردهاند، ایران نیز در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد. کاهش تعهدات ایران بر اساس مفاد توافق هستهای برجام صورت گرفت.
دولت دموکرات جو بایدن هم پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد اما همچنان سیاستهای فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ را در پیش گرفته است. در واقع، تجربه نشان داده که کاخ سفید به رغم ادعای دیپلماسی، اراده لازم را برای تصمیمگیری در زمینه بازگشت به برجام و جبران سیاست شکست خورده دولت ترامپ رئیس جمهوری سابق کشورش علیه ایران ندارد.
ایران به عنوان کشوری مسئولیت پذیر همواره اعلام کرده که برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریمها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند، آمادگی دارد.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی چندی پیش اعتراف کرد که سطح مطلوب بازرسیهای این سازمان از مراکز اتمی ایران، حدی است که در برجام توافق شده است. مقامهای ایران هم تاکید دارند که گروسی میتواند برای رفع اهرم فشار و «برداشتن موانعی که عمدتا سیاسی است» در جهت از سرگیری اجرای کامل برجام، نقش موثری داشته باشد.
