گزارش اطلاعاتی آمریکا مانعی بر سر احیای برجام؟

به گزارش اقتصادنیوز، چند روز پیش خبرگزاری‌های رویترز و آسوشیتدپرس ادعا کردند برآورد ۱۵ صفحه‌ای یک گزارش اطلاعاتی در ایالات متحده می‌گوید ایران با کارزارهای چندشاخه‌ای پنهان در طی انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر آمریکا در تلاش بود که حمایت‌ها از دونالد ترامپ را کاهش دهد. بر اساس این گزارش، دولت روسیه در این زمان علیه جو بایدن دست به انتشار اطلاعات گمراه‌کننده و غلط زد، اما ایران تلاش می‌کرد که حمایت‌ها از دونالد ترامپ را کاهش دهد. با این حال این گزارش تاکید دارد تلاش‌ها برای اعمال نفوذ و تاثیر بر انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تاثیری روی نتایج انتخابات نداشته است.

این گزارش در شرایطی منتشر شده که با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، مسئله احیای توافق هسته‌ای با هاله‌ای از ابهام مواجه شده است. حتی  ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه روز سه‌شنبه گفت که تلاش قدرت‌های اروپایی برای احیای مذاکرات هسته‌ای آمریکا با ایران به دلیل  وضعیت داخلی در ایران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری متوقف مانده است. به همین مناسبت نشریه نیوزویک با انتشار گزارشی با عنوان «آیا مداخله ایران  در انتخابات محاسبات بایدن برای توافق هسته ای را مختل می کند؟» به تحلیل این مسئله پرداخته که آیا انتشار گزارش اطلاعاتی اخیر تاثیری بر روند مذاکرات برجام خواهد داشت یا نه.

چالشی بر سر عزم بایدن

برخی از کارشناسان بر این باورند گزارش دفتر رئیس اطلاعات ملی آمریکا محاسبات جو بایدن در مورد توافق هسته‌ای را بیش از پیش پیچیده خواهد کرد. با این حال عده‌ای دیگر معتقدند این گزارش اطلاعاتی بر تلاش‌های او برای رسیدن به یک توافق صلح‌آمیز تاثیری نخواهد داشت. بر اساس این گزارش اطلاعاتی، ادعا شده که دولت ایران تلاش داشته تا در انتخابات سال 2020 که در طی آن جو بایدن و دونالد ترامپ به رقابت پرداختند، دخالت کند. این گزارش محرمانه که روز سه‌شنبه بخش‌هایی از آن منتشر شد، دولت روسیه را هم به همراه ایران متهم به این مداخله کرده است. هر چند در ارزیابی‌ها هیچ نشانه‌ای دال بر نقش کشورهای خارجی برای دست‌کاری در نتایج رای‌گیری در ایالات متحده وجود ندارد.

اگر چه تحلیل‌گران در مورد این‌که آیا این گزارش تلاش‌های بایدن برای رسیدن به یک توافق مسالمت‌آمیز را بیش از پیش پیچیده خواهد کرد، اختلاف نظر دارند، اما عموم آن‌ها معتقدند که این ماجرا احتمالا تاثیر عمده‌ای در عزم او برای احیای توافق هسته‌ای نخواهد داشت. ترامپ در سال 2018 برجام را ترک گفت و در حال حاضر ایران تنها در صورتی به تعهدات خود باز می‌گردد که ایالات متحده تحریم‌ها علیه این کشور را لغو کند.

مهرزاد بروجردی ، مدیر دانشکده روابط بین‌الملل انستیتوی ویرجینیاتک معتقدست «البته که این افشاگری لایه دیگری بر پیچیدگی مربوط به تلاش‌های دولت بایدن برای دستیابی به توافق با ایران می افزاید». به گفته او «با این حال، من تردید دارم که وی تلاش برای [ادعای] جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را به دلیل کوشش مذکور جهت دست‌کاری در انتخابات رها کند. بایدن با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران با احتیاط بیش‌تری می‌تواند ظرف سه ماه این توافق را احیا کند».

اهمیت برجام برای طرفین

این گزارش اطلاعاتی ادعا می‌کند ایران یک کمپین نفوذ پنهانی چند جانبه را ترتیب داده که قصد داشت امکان انتخاب مجدد رئیس جمهور سابق ترامپ را به چالش بکشد -هرچند بدون تبلیغ مستقیم برای رقیب- و اعتماد مردم به روند انتخابات و نهادهای ایالات متحده را تضعیف کند و از این طریق باعث ایجاد اختلاف و تشدید تنش‌های اجتماعی در ایالات متحده شود.

پویا علیمقام ، مورخ خاورمیانه مدرن در ام‌آی‌تی هم معتقدست این گزارش اطلاعات تصمیم بایدن را تغییر نمی‌دهد. او به نیوزویک گفت: «این ادعا بسیار بی‌پایه است چرا که ایرانی‌ها در [دخالت در انتخابات] تبحر زیادی ندارند. اگر هدف اصلی کاهش تنش و یافتن راهی است که این دو کشور از اختلافاتشان بکاهند، پس باید آن‌چیزی باشیم که توافق را برای هر دو طرف تسهیل کند. هم دولت بایدن و هم ایران معتقدند که برجام از اهمیت بالایی برخوردار است و هر دو که به آن بازگردند».

ریچارد هانانیا، رئیس مرکز مطالعه احزاب و ایدئولوژی و محقق امور دفاعی نیز معتقد است که این گزارش اطلاعاتی در قصد بایدن برای بازگشت به برجام بی تاثیر خواهد بود. او به نیوزویک گفته: «من تصور نمی‌کنم واقعاً کسی پیدا شود که فکر کند ایران عامل تعیین کننده در انتخابات آمریکا است. شواهد زیادی برای این مسئله وجود ندارد که ایران عملیاتی بسیار پیچیده داشته و هیچ شواهدی وجود ندارد که ایران در تخریب افکار عمومی آمریکا تبحر داشته باشد. اگر آن‌ها چنین بودند، ما در چند دهه گذشته سیاست خارجی متفاوتی داشتیم».