رمزگشایی از هدف پوتین/ تأخیر در توافق برجام یا نابودی برجام؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از انتخاب، وبسایت Responsible Statecraft وابسته به اندیشکده کوئینسی نوشت: جوزپ بورل، مسئول امور خارجه اتحادیه اروپا از توقف مذاکرات هسته ای ایران در وین با استناد به «عوامل خارجی» خبر داد. دیپلمات‌ها می‌گویند که این وقفه به خاطر درخواست لحظه آخری روس‌ها، یکی از امضاکنندگان اصلی برجام، برای رفع برخی از تحریم‌های خود به دلیل تهاجم به اوکراین در ازای حمایت از یک توافق جدید مربوط می شود.

اگرچه برجام توسط این خواسته های روسیه از بین نرفت، اما مسکو این توانایی را دارد که با به تاخیر انداختن توافق در نقطه حساسی از آسیب پذیری واشنگتن در برابر قیمت های بالای نفت، به ایالات متحده آسیب برساند. همچنین ممکن است مسکو این توانایی را داشته باشد که با اعمال مکانیسم اسنپ بک در شورای امنیت سازمان ملل یا ممانعت از تصمیم کمیسیون مشترک برای بازگرداندن ایالات متحده به توافق، کل توافق را به خطر بیندازد. البته گزینه بازگشت فوری تحریم ها یا اسنپ بک، بحران بسیار مهمی بین تهران و مسکو ایجاد خواهد کرد.

در نگاهی به گذشته می توان فهمید که طرف ها در تصور اینکه روسیه به جداسازی مذاکرات برجام از تنش های خود با غرب ادامه خواهد داد، آشکارا در اشتباه بودند. بحران اوکراین در سال 2014 مذاکرات برجام را تضعیف نکرد، اما آن بحران با بحران فعلی اوکراین در سال 2022 قابل مقایسه نیست. با این حال، مشخص نیست که آیا هدف روسیه به تأخیر انداختن توافق برای تضعیف تلاش‌های غرب در راستای تحت فشار قرار دادن روسیه بر سر اوکراین است یا قصد دارد به طور کامل توافق را به هم بزند.

اگرچه تهران تاکنون در اظهارات خود خشم زیادی را به نمایش نگذاشته است، اما انتظار می رود از اقدامات روسیه خشمگین شود. ایران بین دو گزینه بد گیر کرده است: پذیرش احتمال سقوط توافق و ادامه تحریم‌های ایالات متحده یا جستجوی توافق بالقوه با ایالات متحده خارج از برجام. این مورد می تواند به طور خطرناکی تنش ها را بین تهران و مسکو افزایش دهد و در عین حال ایران را به ایالات متحده وابسته کند. این در شرایطی است که جمهوری خواهان آمریکا به صراحت اعلام کرده اند در صورت روی کار آمدن در سال 2024، برجام را از بین خواهند برد.

امیدوارم هنوز بتوان توافق را نجات داد. اما اگر به دلیل خرابکاری روسیه توافق قابل دسترس نباشد، این موضوع بیش از پیش بر موقعیت بایدن به خاطر  عدم بازگشت به توافق که از اولین روزهای ریاست جمهوری خود بر آن تأکید کرده بود، تأثیر می گذارد. هیچ کس نمی توانست تهاجم غیرقانونی روسیه به اوکراین را به عنوان یک عامل پیش بینی کند، اما بسیاری پیش بینی می کردند که مذاکره برای بازگشت به توافق به طرز غیرقابل پیش بینی ای آشفته خواهد بود.