پیش‌بینی آینده سوریه پس از مواجهه گرم جهان عرب و اسد

بازیگران عرب با آغاز جنگ داخلی در سوریه روابط خود را دمشق قطع کرده و حمایت از مخالفان را آغاز کردند. به بیانی دیگر بازیگرانی که زمانی بر پایان دولت سوریه شرط بسته بودند، پس از آن که بشار اسد با حمایت‌های ایران و روسیه توانست بر شورشی‌ها غالب شده و بخش عمده‌ای از جغرافیای خود را باز پس بگیرد، برای احیای روابط خود با او خیز برداشتند.

بسام ابوعبدالله، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک دمشق که از چهره‌های نزدیک به دولت سوریه است در این باره به خبرگزاری فرانسه گفت که با بازگشت آرامش به این کشور، خوش‌بینی‌ها درباره آینده سوریه افزایش‌یافته است. پس از زلزله مرگبار 6 فوریه در سوریه و ترکیه، تعامل میان دمشق و برادران عربش به اوج رسید و با بهبود روابط دوجانبه رقبای منطقه‌ای، یعنی ریاض و تهران، این فرایند تسریع شد.

روز جمعه بشار اسد، بعد از سال‌ها برای نخستین‌بار در نشست اتحادیه عرب شرکت کرد؛ ساختاری که زمانی عضویتش در آن به حالت تعلیق درآمده بود. همزمان ترکیه نیز که درگیر گروه‌های شبه نظامی شمال سوریه است نیز خواستار تعامل با دمشق است.

لینا خطیب، مدیر موسسه خاورمیانه در این باره گفت که بشار اسد با ورود دوباره به اتحادیه عرب، پیروزی‌اش بر مخالفان را به شکلی رسمی تایید کرد. با این همه فعلاً بخش‌هایی از شمال سوریه در اختیار دولت مرکزی نیست. به بیانی دیگر، اگرچه خطوط مقدم در سال‌های اخیر آرام شده اند، با این همه متحدان ایران و نظامیان روسیه، ترکیه و آمریکا در این جغرافیا حضور دارند.

علاوه بر این، چندین دور رایزنی با میانجیگری سازمان ملل در ژنو میان دولت و مخالفانش، با هدف تدوین قانون اساسی جدید، بدون یافتن راه حل سیاسی و چشم اندازی روشن شکست خورده است. به باور خطیب، امروز نقش شورشیان و مخالفان در ترسیم آینده این کشور به شدت کاهش یافته است. او افزود: امروز حتی امیدها در باب این که فرایند صلح به رهبری سازمان ملل احیا شود و زمینه برای انتقال سیاسی هموار گردد نیز از میان رفته است.

 نیکلاس هراس، فعال در موسسه راهبرد، در این باره به خبرگزاری فرانسه گفت که اتحادیه عرب از مخالفان سوریه خالی شده و به دنبال ایجاد توازن دوباره در پویایی‌های منطقه‌ای و تعریف تعادل میان ایران و کشورهای عربی است که درگیر رقابت با ایران بودند. ابوعبدالله با اشاره به حمایت‌های مالی سوریه در این باره خاطرنشان کرد که کشورهای عربی باید در حوزه‌های مختلف بالاخص بازگشت آواره‌ها، از دمشق مشارکتی فعال داشته باشند.

در حالی که سوریه کماکان هدف تحریم‌های غرب قرار دارد، اما بشار اسد امیدوار است که کشورهای ثروتمند خیلج فارس در فرایند بازسازی این کشور مشارکتی فعال داشته باشند. با این همه خطیب در باب بازگشت پناهندگان تردیدهای جدی دارد و می‌گوید که دولت سوریه نه تمایلی به بازگشت آنها دارد و نه قادر به ارائه خدماتی معنادار در حوزه‌های چون مسکن و اشتغال است.

با این همه گروهی از ناظران این ادعا را مطرح کرده‌اند که با توجه به فعالیت شبکه‌های قاچاق در سوریه و منافعی که این فعل برای بازیگران عرب چون عربستان دارد، این احتمال بالا است که این گروه از بازیگران با توسل به کانال‌های دیگر و بدون آن که مانع از فرایند قاچاق مواد مخدر در سوریه شوند، حمایت‌هایی را در اختیار سوریه قرار دهند.

اما هراس بر این باور است که کشورهای عرب با طیف وسیعی از مسائل چون بازسازی مناطق تحت کنترل دولت سوریه، خروج مواد مخدر از این کشور برخوردارند و باید در ظاهر به گونه ای رفتار کنند که انگار همه چیز حل شده است. او در ادامه تاکید کرد که دولت سوریه امروز به راحتی می‌تواند در باب همه این مسائل با کشورهای عرب معامله کند.