جوزف نای بررسی کرد؛ گزینه‌های هند و آمریکا برای مهار اژدهای زرد!
به گزارش اقتصادنیوز ،جوزف نای، استاد دانشگاه هاروارد و دستیار سابق وزیر دفاع آمریکا، با انتشار مقاله‌ای با عنوان «هند و موازنه جهانی قدرت» تلاش داشته به این پرسش پاسخ دهد. به نظر او، هند و آمریکا به اتحادی واقعی نخواهند رسید و در سطح شریک باقی خواهند ماند.
ارزش‌های مشترک کافی نیست
هند و آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین دموکراسی‌های دنیا همواره بر وجود ارزش‌های مشترک میان یکدیگر تأکید کرده‌اند اما واقعیت این است که صرف داشتن ارزش‌های مشترک منجر به اتحاد نمی‌شود. اگر گذشته و حال و آینده روابط میان دو کشور را بر اساس سیاست موازنه قدرت تحلیل کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که سرنوشت هند و آمریکا اتحاد نخواهد بود، بلکه نهایتاً به شراکتی بلندمدت و سرنوشت‌ساز خواهند رسید. این شراکت نیز تا زمانی ادامه خواهد داشت که این دو کشور درگیر چین باشند. پس از کنترل چین، شراکت هند و آمریکا نیز به پایان خواهد رسید و یا کمرنگ خواهد شد.
نارندرا مودی، نخست وزیر هند، و جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، در همین ماه جاری در کاخ سفید دیدار کردند. بسیاری از ناظران معتقدند که این دیدار یک پیشرفت در اتحاد هند و آمریکا علیه چین بود. اما چنین تحلیلی دور از واقعیت است. همانطور که سوبرهمانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند، به صراحت گفته است خبری از اتحاد رسمی میان دو کشور نیست و فقط امکان حفظ شراکت میان آنها در یک دنیای چندقطبی وجود دارد.
هند می‌خواهد با چین مقایسه شود و نه پاکستان
در زمانی که من در دولت کارتر کار می‌کردم، به هند فرستاده شدم تا مورارجی دسای، نخست‌وزیر این کشور را تشویق کنم تا به ایجاد یک منطقه عاری از سلاح اتمی در جنوب آسیا کمک کند تا مبادا رقابت اتمی میان هند و پاکستان تشدید و از کنترل خارج شود. اما هندی‌ها در همان زمان به من گفتند که هند را نباید با پاکستان مقایسه کنید بلکه باید با چین مقایسه کنید.
پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001، ایالات متحده و هند به مدت 20 سال گفتگوهای سالانه «مسیر دو» را بین دیپلمات‌های سابق که هنوز در تماس نزدیک با مقامات دولتی بودند، آغاز کردند. (برای مثال، هیئت آمریکایی شامل شخصیت هایی مانند هنری کیسینجر و ریچارد هالبروک بود). شرکت‌کنندگان هندی در این گفتگوها نگرانی‌های همتایان آمریکایی خود را در مورد القاعده و سایر تهدیدات افراطی در افغانستان و پاکستان به رسمیت شناختند، اما آنها همچنین به‌صراحت اعلام کردند که آمریکا نباید هند و پاکستان را هم‌ارز و هم‌تراز بداند
سابقه اختلافات چین و هند
هند در مجموع و با توجه به سابقه مستعمره‌بودنش، نگاهی منفی نسبت به اتحادها دارد. اما از این گذشته، ساقه درگیری‌اش با چین نیز زیاد و طولانی است. چین و هند حداقل از زمان درگیری مرزی در هیمالیا در سال 1962 که با یکدیگر جنگیدند، روابط چالش‌برانگیزی با چین دارد.
هندی‌ها همواره نگران چین بوده‌اند اما همیشه خواسته‌اند که ظاهر روابط خوب و دسترسی به بازار چین را حفظ کنند. چین برای مدتی طولانی یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری هند بوده است، اما اقتصاد این کشور بسیار سریعتر از هند رشد کرده است. چین تا پایان قرن بیستم 3.6 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داد، اما هند تا سال 2020 به این سطح نرسید.
در دهه 2000، درحالی‌که رشد چین بسیار بیشتر از رشد هند بود، هندی‌ها در گفتگوهای «مسیر دو» نه‌تنها نگران حمایت چین از پاکستان، بلکه نگران افزایش قدرت جهانی این کشور نیز بودند. همانطور که یکی از استراتژیست‌های هندی در همان زمان گفته بود: «ما تصمیم گرفتیم که عدم علاقه‌مان به آمریکا کمتر از عدم علاقه‌مان به چین باشد». و تازه این حرف مدت‌ها قبل از درگیری‌های سال 2020 بر سر مرز مورد مناقشه در هیمالیا بود که طی آن 20 سرباز هندی کشته شدند.
افزایش همسویی در عین عدم اتحاد
همسویی هند و ایالات متحده از همان زمان به‌طور قابل‌توجهی تقویت شده است. یک دهه پیش، جلسات گفتگوی چهارجانبه امنیتی بین دیپلمات‌های ایالات متحده، هند، ژاپن و استرالیا کم‌اهمیت به نظر می‌رسید، اما اکنون این گفتگوها در سطح سران این کشورها انجام و مهم جلوه داده می‌شود و نگاه‌های بسیاری را به خود جلب کرده است. شایان توجه است که هند امروز بیش از هر کشور دیگری تمرینات نظامی مشترک با ایالات متحده برگزار می‌کند.
هرچندکه بایدن همیشه نخست‌وزیر هند را به اجلاس سران کشورها برای دموکراسی دعوت کرده است اما همزمان، منتقدان غربی و هندی وی، چرخش نخست‌وزیر هند به سوی ناسیونالیسم هندی را محکوم کرده‌اند. بنابراین صرف ارزش‌های دموکراتیک مشترک میان هند و آمریکا منجر به اتحاد نشده و نخواهد شد، بلکه کلید روابط هند و آمریکا توازن قوا با چین و جایگاه هند در این توازن قواست.
علاقه هند به حفظ روابط خوب با روسیه
با همه این‌ها، همچنان هند و آمریکا دور از اتحاد هستند. هند هنوز هم بیش از نیمی از تسلیحات خود را از روسیه وارد می‌کند، یکی از خریداران اصلی نفت تحریم‌شده روسیه (در کنار چین) است، و اغلب در سازمان ملل متحد علیه ایالات متحده رأی می‌دهد. هند حتی همچنان از محکوم‌کردن تهاجم روسیه به اوکراین در سال 2022 نیز خودداری کرده است، همانطور که تهاجم شوروی به افغانستان در سال 1979 را نیز محکوم نکرده بود.
هند با اینکه خودش را بزرگ‌ترین دموکراسی جهان می‌داند، اما حمله به کشوری دموکراتیک مانند اوکراین را محکوم نکرده است. چراکه اولویت اصلی این کشور حفظ دسترسی خود به تسلیحات و نفت روسیه، و همچنین جلوگیری از نزدیکی بیشتر روسیه و چین است.
افزایش اهمیت جهانی هند
اهمیت هند در حال افزایش است. در اوایل سال جاری، این کشور چین را به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان پشت سر گذاشت. جمعیت هند به 1.4 میلیارد نفر افزایش یافته است، درحالی‌که چین کاهش جمعیتی را تجربه کرده و پتانسیل نیروی کار آن به اوج خود رسیده است و از اینجا به بعد دیگر در سراشیبی قرار می‌گیرد. علاوه بر این، اقتصاد هند در مسیر رشد 6 درصدی در سال جاری، یعنی سریعتر از چین، قرار دارد و آن را به پنجمین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل می‌کند. رشد اقتصادی هند اگر با همین نرخ ادامه پیدا کند، می‌تواند تا اواسط قرن به اندازه اقتصاد منطقه یورو (اتحادیه اروپا) باشد.
هند با جمعیت عظیم، سلاح‌های اتمی، ارتش بزرگ، نیروی کار رو به رشد، نخبگان تحصیل‌کرده، فرهنگ کارآفرینی، و پیوند با دیاسپورای بزرگ و تأثیرگذار خود، عامل مهمی در توازن قدرت جهانی باقی خواهد ماند.
هند به‌تنهایی حریف چین نمی‌شود
با همه این‌ها، اما نباید فریب خورد. هند به‌تنهایی نمی‌تواند چین را که شروع بزرگی در توسعه خود داشته است، متعادل کند. اقتصاد چین تقریباً پنج برابر بزرگتر از هند است و فقر همچنان در هند گسترده است. از 900 میلیون نفر هندی‌ای که در سن کار هستند، تنها حدود نیمی از آنها نیروی کار محسوب می‌شوند و بیش از یک‌سوم آنها زنان بی‌سواد هستند. برای اینکه جمعیت رو به رشد هند به جای یک بدهی بالقوه و یک نقطه‌ضعف، تبدیل به یک نقطه‌قوت و دارایی مثبت اقتصادی شود، باید به‌خوبی آموزش داده شود. اگرچه پتانسیل نیروی کار چین به اوج خود رسیده و در سراشیبی قرار دارد، اما درعوض و در مقایسه با هند، متکی به سطح تحصیلات بالاتر است.
جمع‌بندی
علیرغم اینکه هند تمایلی به تجارت با چین در بخش‌های استراتژیک و کلیدی ندارد، اما تجارت در سایر بخش‌ها را ادامه می‌دهد و نمی‌خواهد دسترسی به بازار چین را کنار بگذارد. هند همانطور که در گفتگوهای چهارجانبه با آمریکا و ژاپن و استرلیا، که آشکارا گفتگوهایی در تقابل با چین است، شرکت می‌کند، در سازمان همکاری شانگهای و نشست‌های دوره‌ای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) نیز فعال است. هند نه از عدم تعهد حرفی می‌زند و نه اتحادهای محدودکننده علاقه دارد.
از نظر منطق سیاسی موازنه قدرت، هند و آمریکا به اتحاد نخواهند رسید اما می‌توانند به شراکتی بلندمدت برسند که تا زمان رفع نگرانی‌های هر دو طرف درباره چین ادامه داشته باشد.
