به گزارش اقتصادنیوز، ایران بیش از هر زمان دیگر نفوذش را در بالکان افزایش داده است. از همین رو، بخشی از اروپا که اغلب به عنوان بخش غربی خاورمیانه از آن یاد می شود، صربستان با اکثریت مسیحی ارتدوکس به بهترین دوست تهران تبدیل شده است.ایران و صربستان در مدت زمان نسبتا کوتاهی اختلاف ها را کنار گذاشته و به یکدیگر نزدیک شدند. به ادعای ناظران، اختلاف لاینحل صربستان و کوزوو دلیل اصلی نزدیکی بلگراد به تهران است. ایران - برخلاف پاکستان، ترکیه، مصر، عربستان، امارات و قطر- هرگز استقلال کوزوو را به رسمیت نشناخته است. از منظر ایران، کوزوو پایگاه نظامی‌گری ایالات متحده است و استقلال این کشور نتیجه گسترش تهاجمی ناتو به سمت شرق است.

چرایی نزدیکی تهران و بلگراد

به ادعای تحلیلگران، در شرایطی که روابط ایران با اکثر کشورهای اروپایی به بهانه ( ادعایی) ارسال تسلیحات ایران به روسیه (ادعایی که تهران آن را رد کرده و بر همکاری نظامی تهران و مسکو تاکید دارد)، صربستان نه تنها با امتناع از اجرای تحریم ها علیه ایران، بلکه با محکوم کردن جنگ مالی غرب علیه تهران، خط خود را از سایر کشورهای اروپایی جدا کرده است.آوریل 2021، نیکولا سلاکوویچ، وزیر امور خارجه وقت صربستان به ایران سفر داشت و در باب راه‌های تقویت تجارت دوجانبه رایزنی کرد. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران نیز دسامبر 2022 در بلگراد با ایویکا داچیچ همتای صربستانی اش دیدار کرد.

آنگونه که استیمسون نوشته، یکی دیگر از دلایل نزدیکی دو بازیگر، عادی سازی روابط صربستان با سوریه است – گزاره ای که موجب شد تا اروپا بلگراد را حول محور تهران تعریف کرده و بیشتر از این کشور فاصله بگیرد. به ادعای ناظران، روابط سیاسی نزدیک ایران و صربستان تا حدی زیادی به واسطه عدم تبعیت بانک های این کشور از تحریم های غرب علیه ایران است. با این حال گروهی می گویند، صربستان که از سال 2012 نامزد پیوستن به اتحادیه اروپا شده، از زمانی که دولت ترامپ از توافق هسته ای 2015 ایران در سال 2018 خارج شد و تحریم ها را دوباره اعمال کرد، نسبت به تعامل تجاری و اقتصادی با ایران محتاطانه عمل کرده است.

بازی در دو زمین

با حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022، صربستان برای فاصله گرفتن از مسکو تحت فشار غرب قرار گرفته است. اگرچه صربستان تحریم‌های روسیه را اجرا نکرده، تحریم نفتی اتحادیه اروپا بر نفت روسیه از طریق دریا که دسامبر 2022 اجرا شد، موجب گشت تا صربستان مجبور شود واردات نفت روسیه را از طریق بنادر دریایی اعضای اتحادیه اروپا متوقف کند. این امر نیاز بلگراد به نفت ایران را افزایش داد.در این میان غول نفتی متعلق به صربستان، واردات نفت خام سنگین از ایران را از 126 هزار متریک تن در سال 2021 به 267 هزار متریک تن در سال بعد افزایش داد. با این حال، واشنگتن تاکنون به فروش نفت ایران به صربستان واکنشی نشان نداده است.

بایدن و دولتش به سان سلف رئیس جمهور، با صربستان سازگار بوده و این کشور را در تلاش برای دستیابی به ثبات در بالکان غربی متحد خود قلمداد کرده است.در این چارچوب، صربستان توانسته با ایران به شیوه‌هایی تعامل کند که ایالات متحده آن را دوست ندارد اما با توجه به ملاحظات دیگر تحملش می‌کند.به ادعای تحلیلگران، جدای از افزایش واردات نفت از ایران، صربستان در باب تجارتی که می تواند باعث تحریم شود محتاط بوده است. به ادعای  این گروه، در حالی که گزارش هایی مبنی بر علاقه بلگراد به خرید پهپادهای شاهد 136 ایران منتشر شده ، در شرایط فعلی بعید به نظر می رسد که این اتفاق بیفتد. حتی در حوزه‌های غیرنظامی مانند پروازهای هوایی غیرنظامی، صربستان به دلیل ترس از مجازات شدن توسط شرکای غربی، در همکاری با ایران تردید کرده است.

به باور تحلیلگران، صربستان، فارغ از محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های غرب، با هدف تضمین رفتار ترجیحی برای شرکت‌های صرب در ایران به تعامل دراز مدت با ایران فکر می کند.از منظری دیگر، صربستان و ایران درباب تغییرات در نظم ژئوپلیتیک جهانی دیدگاهی مشابه دارند. هر دو کشور مخالف رویکرد  تهاجمی آمریکا/ناتو هستند و از ظهور دنیای چندقطبی تر که در آن روسیه و چین به طور فزاینده ای نفوذ دارند و هژمونی ایالات متحده کاهش می یابد، استقبال می کنند. با این حال صربستان در عرصه سیاست خارجی حمایت از هر بلوک ژئوپلیتیکی اجتناب می کند. بنابراین بلگراد گزینه های خود را برای همکاری با کشورهای غرب، شرق و جنوب جهانی باز نگه می دارد. اما ایران، به عنوان یکی از اعضای قدیمی جنبش عدم تعهد، بر تضعیف ظرفیت غرب متمرکز است.