اولین آزمون دیپلماتیک پزشکیان/ معنای بازگشت سه‌گانه ظریف، عراقچی و تخت روانچی به نیویورک
به گزارش اقتصادنیوز، نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، فرصتی منحصر به فرد برای مقام‌های ایرانی فراهم کرد تا مستقیماً مخاطبان آمریکایی و جهانی را هدف قرار داده و مواضع خود را عریان‌تر کنند. به ادعای موسسه مطالعاتی استیمسون، برای مسعود پزشکیان، چهره‌ای میانه رو که ماه ژوئن و به دنبال برگزاری انتخابات زودهنگام در ایران برگزیده شده بود، این نشست به سان آزمونی دیپلماتیک بود. پزشکیان در مجمع عمومی سخنرانی کرد، با خبرنگاران آمریکایی، اندیشکده‌ها و ایرانیان آمریکایی و همچنین روسای جمهور فرانسه و سوئیس دیدار داشت. اطرافیانش، همان دیپلمات‌های کهنه‌کار مانند محمد جواد ظریف و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و عضو ارشد تیم مذاکره کننده سال 2015 در راستای تحقق اهداف دولت چهاردهم در جریان این سفر به دنبال احیای کانال‌های ارتباطی شان با آمریکا بودند تا بر پیام پزشکیان تاکید کرده و زمینه را برای کاهش انزوا و مشکلات اقتصادی ایران با توسل به اهرم‌های دیپلماتیک فراهم کنند.
تصویر پزشکیان در حافظه جهان
استیمسون در ادامه این یادداشت ادعا کرد: در نظام سیاسی ایران، رئیس جمهور تصمیم گیرنده اصلی نیست، با این حال، شخصیت و دیدگاه روسای جمهور ایران می‌تواند به شکل گیری افکار جهانی درباره ایران کمک کند. در شرایط بحرانی خاورمیانه و رویارویی اسرائیل و متحدانش با محور مقاومت؛ رویارویی که پایان روشنی برای آن متصور نیست، خلاقیت دیپلماتیک طرفین اختلاف اندک است و مشخص نیست که رویکرد معتدل پزشکیان تغییری ایجاد کند یا خیر. به ادعای این موسسه مطالعاتی انتخاب پزشکیان؛ انتخابی غافلگیرانه بود؛ نماینده کهنه کار مجلس که در دولت اصلاحات نقش وزیر بهداشت را ایفا کرد، از همین رو به ادعای ناظران در حوزه سیاست خارجی و اقتصادی تجربه زیادی ندارد. این وبگاه در ادامه این یادداشت مدعی است، پزشکیان نه به سان احمدی‌نژاد چهره‌ای مخالف غرب و افراطی است و نه به مانند حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران بین سال‌های 2013 تا 2021، سیاستمداری کهنه کار است. ایران در دوران ریاست روحانی با ایالات متحده تحت رهبری باراک اوباما در باب برنامه هسته‌ای خود به توافق رسید؛ توافقی که دونالد ترامپ در سال 2018 به شکلی یکجانبه از آن خارج شد. پزشکیان حتی با ابراهیم رئیسی نیز متفاوت است، چهره‌ای که نگاه مثبتی به غرب نداشت و تلاش می‌کرد تا نگاه به شرق را تقویت کند. رئیس جمهوری ایران، چهره‌ای میانه رو است که بر وفاق و وحدت در داخل تاکید دارد.
معنای همراهی کهنه کاران برجام
رئیس جمهوری ایران در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل در باب درگیری‌های خاورمیانه از منظر اخلاقی موضع گیری کرد و گفت: «تا زمانی که به ریشه های اصلی درگیری‌ها رسیدگی نکنیم، قادر نخواهیم بود آینده فرزندانمان را از تاریکی و نابودی نجات دهیم». پزشکیان در تمامی موضع گیری‌هایش خواه در صحن مجمع یا در دیدارهای دو یا چند جانبه، اسرائیل را به واسطه جنایت‌ها و قتل ده‌ها غیر نظامی فلسطینی در غزه و صدها غیرنظامی دیگر در لبنان به چالش کشید و مورد انتقاد قرار داد و گفت که این بازیگر حامی تروریسم است نه ایران و جنبش های آزادی بخش. او در باب موضع ایران درباره مناقشه اسرائیل و فلسطین و راه حل دوکشوری همان چیزی بود که پیشتر نیز روسای جمهوری ایران بر آن تاکید داشتند. این که همه مردم فلسطین، خواه آنهایی که در سرزمین‌های اشغالی زندگی می‌کنند یا آواره هستند، باید بتوانند درباره آینده سیاسی‌شان تصمیم گیری کنند. به ادعای استیمسون، شاید مهم‌تر از شخصیت یا اعتبار سیاست خارجی رئیس‌جمهور جدید، حیات حرفه‌ای معاونان سابق محمد جواد ظریف، عباس عراقچی، وزیر خارجه کنونی و مجید تخت روانچی، سفیر سابق ایران در سازمان ملل مورد توجه قرار گرفته است. دو چهره‌ای که عضو تیم مذاکره کننده درباره برنامه جامع اقدام مشترک 2015 (برجام) بودند. این سه مرد که رئیس جمهور را در بسیاری از سخنرانی هایش همراهی می کردند، تلاش داشتند تا از فرصت سفر به نیویورک و بازگشت به زین دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها فرصت سازی کنند.
احیای ناممکن برجام؟
در حالی که ابراهیم رئیسی در سازمان ملل تاکید داشت که جهان نوعی «تغییر پارادایم» از غرب به شرق را تجربه می‌کند و غرب نماینده «گذشته» و کشورهای آسیایی نمایندگان «آینده» هستند، اولویت کلیدی دولت جدید رهایی از تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده است؛ محدودیت‌هایی که که نه تنها سرمایه‌گذاری غرب در ایران، بلکه سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ چینی و دیگر متحدان بین‌المللی تهران را متوقف کرده است. پزشکیان بر تمایل ایران جهت احیای برجام تاکید کرد و گفت: «ایران آماده است در صورت اجرای کامل توافق اولیه، درباره برنامه هسته‌ای و سایر موضوعات رایزنی داشته باشد. با این حال، بسیاری از عناصر برجام منسوخ و همزمان شکاف‌ها در جامعه بین‌المللی عمیق‌تر از گذشته شده‌اند و شورای امنیت سازمان ملل آنقدر ناکارآمد شده که بعید است قالب موسوم به 1+5، پنج عضو دائمی سازمان ملل در کنار آلمان بتواند در باب مسئله هسته‌ای ایران به توافق برسد.
در چنین شرایطی اگر رایزنی های هسته ای احتمالی میان تهران و واشنگتن از سرگرفته شود، دو بازیگر یا به شکل مستقیم و یا با وساطت بازیگرانی چون قطر و عمان، گفت و گوهایشان را آغاز خواهند کرد. با این همه در این باره همه چیز به نتایج انتخابات ایالات متحده منوط است، این که آیا سیاست خارجی ایالات متحده به همین شکل ادامه خواهد یافت یا با بازگشت ترامپ شرایط به گونه ای دیگر رقم خواهد خورد. فاغ از این متغیرها، پزشکیان باور دارد که تلاش‌های دو حزب ایالات متحده برای امنیتی کردن ایران، صرفا چالش ها در خاورمیانه را گسترده تر می کند. از منظر رئیس جمهوری ایران تنها راه ممکن برای خروج از بحران تعریف پارادایم تازه ای است برای پرداختن به چالش های جهانی.
