بازار خودرو در انتظار شوک جدید!

بهمن موتوری ها به دنبال این بودند تا روز ۲۹ خرداد سال جاری ۶۰۰ دستگاه دیگنیتی پرستیژ را روی تابلوی بورس کالا ببرند. اما با نامه منوچهر منطقی به بیوک علیمرادلو مشخص نیست این عرضه بورسی خودرو چه سرانجامی پیدا می کند.

تعطیلی جدید در تقویم ایرانیان؟

بحث عرضه خودرو در بورس کالا از مرداد سال گذشته در دستورکار خودروسازان قرار گرفت. بهمن موتور اولین خودروسازی بود که محصولات خود را پشت ویترین بورس کالا قرار داد. بعد از این خودروساز خصوصی به تدریج دیگر خودروسازان یعنی ایران خودرو و سایپا و دیگر خودروسازان خصوصی محصولات خود را به کمک اهرم بورس کالا به متقاضیان عرضه کردند. این مسیر عرضه جدید در کوتاهترین زمان ممکن به بازی برد-برد برای مصرف کننده و خودروساز تبدیل شد. خودروسازان این امکان را داشتند تا محصولات خود را با قیمت های بالاتر از قیمت های دستوری عرضه کنند و مصرف کنندگان نیز می توانستند خودروهای عرضه شده را با قیمت های کمتر از قیمت های بازاری و در زمانی کوتاه (سه ماهه) از خودروساز تحویل بگیرند. عرضه خودرو در بورس کالا سبب شد تا قیمت های بازاری خودرو نیز روند کاهشی بگیرند. واسطه های بازار نیز برای آنکه بتوانند خودروهای در اختیار خود را بفروشند، ساعت قیمت خودروی خود را با قیمت های تعیین شده در بورس کالا کوک می کردند. این مساله کمک می کرد تا مصرف کنندگان با تدوام عرضه و کاهش تقاضا بتوانند خودروهای خود را با قیمت های کمتر خریداری کنند. همچنین تداوم روند عرضه خودرو در بورس کالا می توانست آرزوی چندین ساله خودروسازان را برآورده کرده تا آنها بتوانند محصولات تولیدی خود را با قیمت های نزدیک به قیمت بازار عرضه کنند. فروش خودرو با قیمت های بازای بخصوص برای ایران خودرو و سایپا به آن معنا بود که آنها می توانستند به تدریج با زیان تولید خداحافظی کرده و از محل فروش محصولات تولیدی خود سودی را به حساب خود واریز کنند.

بررسی نامه معاون وزیر صمت به گروه بهمن نشان می دهد بیشتر تاکید روی حضور شورای رقابت در پروسه فروش خودرو و عمل به دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری است که در بهمن سال گذشته توسط این شورا مصوب شده است

اما بازگشت شورای رقابت و اصرار بر عرضه خودرو از مسیر سامانه یکپارچه زیر میز بازی برد-برد خودروساز و مصرف کننده زد. بورس کالا تشکیل صف های میلیونی را برای چند ده هزار دستگاه خودرو برچیده بود اما با اجبار عرضه خودرو از مسیر سامانه یکپارچه، شاهد بودیم که بار دیگر صف های میلیونی برای دریافت خودرو تشکیل شد. عرضه خودرو در سامانه یکپارچه با قیمت های دستوری رویای فروش خودروسازان با قیمت های حاشیه بازار را بر هم زد. کابوس زیان دهی برگشت تا خودروسازان که مشغول برنامه ریزی برای توسعه محصول و افرایش کیفیت بودند، مجبور به کنار گذاشتن برنامه های خود شوند.

شورای رقابت با ورود به حیطه قیمت گذاری محصولات تولیدی خودروسازان خصوصی، از آنها خواست تا محصولات خود را همانند ایران خودرو و سایپا با قیمت های دستوری برای مشتریان فاکتور کنند. این اقدام داد شرکت های خودروساز خصوصی را در آورد و آنها اعلام کردند فرمول قیمتی شورای رقابت را قبول ندارند. به نظر می رسد تلاش برای عرضه بورسی خودرو با توجه به اینکه شورای عالی بورس نیز موافق این مسیر عرضه است به نوعی برای مخالفت با فرمول قیمتی شورای رقابت در دستورکار بهمن موتور قرار گرفته است. اما همصدایی صمت و شورای رقابت برای جلوگیری از فروش خودرو روی تابلوی بورس کالا می تواند ذوق خودروساران خصوصی برای تولید و عرضه را کور کرده و آنها به خارج از جاده تولید هدایت کند.

کارشناسان هشدار می دهند این اتفاق می تواند علاوه بر ضربه زدن به اشتغال پایدار ایجاد شده در شرکت های خودروساز خصوصی، تبعاتب را نیز برای بازار خودرو داشته باشد. خروج خودروسازان خصوصی از بازار خودرو در شرایطی که چالش های ارزی هنوز اجازه واردات خودرو را نداده می تواند به انحصاری تر شدن بازار خودرو کمک کند. دود نبود محصولات متنوع در بازار خودرو به چشم مصرف کنندگان می رود. فراموش نکنیم تدوام تولید محصولات خودروساز خصوصی در شرایط تحریمی تنها مسیر انتقال تکنولوژی به صنعت خودروی کشور است و چنانچه این مسیر مسدود شود زیاد آن متوجه دو خودروساز بزرگ کشور نیز خواهد شد. بهتر است مدیران صمت فراموش نکنند امسال وعده تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو را دادند. بی تردید برای تحقق این وعده آنها حساب ویژه ای روی تیراژ تولید خودروسازان خصوصی باز کرده اند اما همصدایی با شورای رقابت و دفاع از مصوبات این شورا منجر به از دست رفتن انگیزه خودروسازان خصوصی برای تولید شده و این مساله می تواند جلوی دستیابی به هدف گذاری تعیین شده را بگیرد.

مدیران صمت توجه داشته باشند کاهش قیمت های بازاری خودرو که در چند وقت اخیر اتفاق افتاده از عرضه محصولات خودروسازان در سامانه یکپارچه تاثیر نگرفته زیرا بررسی اعلامیه های فروش خودروساران مربوط به مرحله اول فروش سامانه نشان می دهد هنوز تیراژ چندانی به بازار عرضه نشده است. آنچه سبب کاهش قیمت شده مربوز به افت نرخ ارز و انتشار اخبار مثبت سیاسی در فضای اقتصادی است.

سیاست گذار خودرویی همان طور که از نامش پیداست باید شرایط تولید خودرو را تسهیل کرده و حمایت ار فعالان خودروساز را در دستور کار قرار دهد نه اینکه با دستورات خود به آنها ضربه زده و بازار خودرو را با تصمیمات خود وارد بحران کند.