قربانی شدن رئیس‌کل «بله‌ قربان‌گو»/ رسیدن سهم نفت از درآمدهای دولت به 6 صدم مالیات/عصبانیت افراطیون اصولگرا از باخت ترامپ!

به گزارش اقتصادنیوز پیروزی جو بایدن در رقابت با دونالد ترامپ سوژه مشترک اکثر روزنامه‌ها بود.آرمان‌ملی با انتشار عکسی از ترامپ نوشته است: رئیس‌جمهور شاکی! آفتاب یزد نیز در عنوان اصلی عکس صفحه اول خود آورده است: فصل جدید آمریکا، ابتکار هم تیتر زده است: بایدن برنده ماراتن انتخابات، ایران ارگان دولت نیز این تیتر را برگزیده است: جام پیروزی در دست جو بایدن، جام‌جم ارگان صدا وسیما هم از این تیتر استفاده کرده است: پایان شمارش، آغاز شورش! جوان هم این تیتر را برگزیده است: قاتل حاج قاسم و عامل فشار حداکثری دور انداخته شد، خراسان نیز آورده است: آمریکا نقاب عوض کرد، دنیای اقتصادنیز با این تیتربه پیشواز نتایج رفته است: کار ترامپ تمام شد، رسالت هم نوشته است: دشمن بی‌نقاب رفت دشمن با نقاب آمد! قدس نیز از این تیتر بهره گرفته است: پوست‌اندازی ترامپ! وطن‌امروز نیز با انتشار کاریکاتوری این عنوان را برگزیده است: گورستان دموکراسی!

کیهان در تیتر نخست خود نوشته است: هرکه برنده انتخابات شود، بازنده آمریکاست!

اطلاعات به نقل از ظریف تیتر زده است: آمریکا باید رویه‌اش را در قبال ایران تغییر دهد

اعتماد هم در مطلب اصلی خود با عنوان مرثیه پوهنتون به انفجار دانشگاه کابل پرداخته است.

در ادامه برخی از مطالب مهم روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم.

دنیای اقتصاد؛ قربانی شدن رئیس‌کل «بله‌ قربان‌گو»

دنیای اقتصاد در مطلب اصلی صفحه اول خود به اقدام جدید رجب طیب اردوغان پرداخته و می‌نویسد: رئیس‌جمهوری ترکیه برای دومین‌بار طی کمتر از دو سال رئیس‌کل بانک مرکزی ترکیه را برکنار کرد. پس از ادامه یافتن نزول شدید واحد پول ترکیه، رجیب طیب اردوغان، «مورات اویسال» را تنها پس از گذشت ۱۶ ماه از معرفی‌اش به‌عنوان رئیس بانک مرکزی، از این سمت اخراج کرد. لیر ترکیه از ابتدای سال میلادی جاری ۳۰ درصد ارزش خود را در مقابل دلار از دست داده است. از این لحاظ طی سال‌جاری میلادی ترکیه بدترین عملکرد در واحد پولی را بین اقتصادهای نوظهور داشته و باعث ایجاد هراس‌ از تکرار بحران مالی ۲۰۱۸ برای این کشور شده است. بحرانی که با کاهش شدید ارزش پول و تورم‌های فزاینده همراه بود. بسیاری از کارشناسان دلیل اصلی تشدید بحران مالی ۲۰۱۸ را دخالت‌های اردوغان در سیاست‌های پولی نظیر تعیین نرخ بهره می‌دانند. تیر ماه سال گذشته نیز رئیس‌جمهوری ترکیه رئیس‌کل وقت بانک مرکزی، مورات چتینکایا را از سمتش کنار گذاشته بود. در واقع دلیل برکناری او اجرا نکردن دستورات اردوغان در رابطه با کاهش نرخ بهره بود. آمار نشان می‌دهد دخالت‌های رئیس دستگاه اجرایی ترکیه در حوزه پولی وضع را وخیم‌تر کرده است. ایجاد اخلال در استقلال بانک مرکزی فقط افول و تنش را برای اقتصاد ترکیه به ارمغان آورده است. علاوه‌بر تنش‌های پولی، تنش‌های سیاستی و منطقه‌ای ترکیه نیز باعث شده که شوک دیگری به اقتصاد این کشور وارد و چشم‌انداز آینده برای سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی ترکیه مخدوش شود.

رجب طیب‌اردوغان از چند سال پیش به شکل مستقیمی در سیاست‌های پولی بانک مرکزی دخالت کرده و در تازه‌ترین اقدام خود رئیس‌کل بانک مرکزی این کشور یعنی مورات اوسال را اخراج کرده است. رئیس‌کل برکنارشده از ابتدای تابستان سال پیش در این جایگاه قرار گرفته بود. اردوغان رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی را به‌دلیل عدم‌اجرای دستوراتش اخراج و اویسال را جایگزین او کرد. حالا تنها پس از گذشت ۱۶ ماه اردوغان این رئیس‌کل را نیز اخراج کرده است. رفتار اردوغان در عزل و نصب مقامات و اظهارنظرهای وقت و بی‌وقت او در رابطه با سیاست‌های پولی نشان می‌دهد او وجود اراده‌ای دیگر در حوزه اقتصاد را برنمی‌تابد. رئیس‌جمهوری ترکیه می‌خواهد تنها خود یکه‌تاز میدان تصمیم‌گیری باشد؛ مساله‌ای که به‌وضوح با اصول اقتصادی در تناقض است.

خرداد سال پیش هم رجب طیب‌اردوغان حکم به برکناری رئیس‌کل بانک مرکزی داده بود. «مورات چتینکایا» سه سال از دوره ریاست خود بر بانک مرکزی را گذرانده بود. بار قبل هم به شکل رسمی دلیلی برای عزل رئیس‌کل ارائه نشده بود. کارشناسان بر این باور بودند که اردوغان منتقد سیاست‌های رئیس برکنارشده بوده است. از جمله انتقادهای مطرح شده، سرعت کم بانک مرکزی ترکیه در کم کردن نرخ بهره بود. چتینکایا تمایلی به کم‌کردن نرخ بهره نداشت و پافشاری او روی همین مساله باعث از دست دادن شغلش شد.

حالا در پاییز امسال هم اردوغان بار دیگر اخراج رئیس‌کل را راه‌حل بحران کنونی تشخیص داده است. رئیس‌جمهوری ترکیه مورات اویسال را که در دعوای سال پیش جایگزین چتینکایا کرده بود اخراج کرد و ناجی اقبال، وزیر سابق اقتصاد را جایگزین او کرد. بانک مرکزی ترکیه از مدت‌ها پیش تحت فشارهای شدیدی از ناحیه اردوغان بوده تا به رونق گرفتن اقتصاد ترکیه کمک کند. در دوره اخیر با آمدن شخص مورد نظر و تحت فرمان اردوغان، او راه‌حل‌های لازم را به بانک مرکزی تحمیل کرده اما باز هم نتایج مورد قبولش نبوده است.

جمهوری اسلامی؛  هیچکس در ایران معتقد نیست که منازعات میان تهران و واشنگتن باید ابدی باشد

جمهوراسلامی در سرمقاله خود به پیامدهای شکست ترامپ اشاره داشته و می‌نویسد: درخصوص ایران، باتوجه به قاعده روشنی که از دوران امام خمینی درباره رابطه جمهوری اسلامی ایران با آمریکا وجود داشته و اکنون نیز مورد تایید نظام است، کنار رفتن یک رئیس‌جمهور شرور در آمریکا اگر بتواند به اصل شرارت پایان دهد، زمینه مساعدی برای برطرف شدن تشنج در روابط دو کشور به وجود خواهد آمد. قاعده مورد نظر این بوده و هست که دولت آمریکا روش‌ مداخله‌گرانه خود نسبت به ایران را کنار بگذارد، نسبت به عدم بازگشت به سیاست مداخله‌گرانه متعهد شود و اموال بلوکه شده ایران را پس بدهد. این اقدامات می‌توانند راه را برای حرکت به سوی حل مشکلات فیمابین هموار نمایند.

هیچکس در ایران معتقد نیست که منازعات میان تهران و واشنگتن باید ابدی باشد. همه می‌گویند اگر دولتمردان آمریکائی دست از خوی مداخله‌گرانه بردارند و در جهت پذیرش روابط عادلانه حرکت کنند، می‌توانند به آینده روابط با ایران امیدوار باشند. شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری اگر این فرصت را در آمریکا پدید بیاورد می‌توان به چنین آینده‌ای چشم دوخت. قطعاً افراطیون آمریکا و ایران، تلاش‌هائی برای جلوگیری از پدید آمدن چنین فرصتی خواهند کرد ولی عقلای دوطرف می‌توانند این تلاش‌های منفی را خنثی کنند و در جهت تامین مصالح عادلانه دو ملت حرکت نمایند.

جمهوری اسلامی در یادداشتی دیگر نیز نوشته است: افراطیون اصولگرا دیگر قادر نیستند حتی به احترام خون شهید سردار سلیمانی ناراحتی خود را از عدم انتخاب مجدد ترامپ پنهان سازند، کسی که به دفعات از کشتن سلیمانی به عنوان بزرگترین تروریست خاورمیانه با افتخار سخن گفته بود. حالا هرچند بایدن هم از این ترور وحشیانه حمایت کرده بود ولی قصه ترامپ متفاوت است و رفتار جنون‌آمیز وی در مخاصمه با مردم ایران بی‌سابقه بوده است.غرض اینکه ماجرای انتخابات آمریکا بر تمایل ملتی که با صندوق‌های رای قهر کرده بود نیز رفته‌رفته تاثیر می‌گذارد و شاید راه باقیمانده تا انتخابات 1400 آنگونه که یک جریان خاص می‌اندیشد آسان و هموار برایشان نباشد و تفکر اینکه با یک انتخابات حداقلی پس از مجلس، ریاست جمهوری را نیز در اختیار بگیرند توهمی بیش نباشد. البته این دورنما برای موفقیت جریان مستقل سیاسی کشور نیز هنوز روشن نیست و باید منتظر تحولات آینده بود. دولت و دستگاه سیاست خارجی آن نباید به تهدیدات و خط و نشان کشیدن‌های افراطیون اهمیتی بدهند ازجمله آنگونه که یک فعال با انصاف اصولگرا خبر از آتش تهیه آنان بر علیه شخص وزارت خارجه داده است. دولت آقای روحانی در فرصت نه ماهه باقیمانده هنوز می‌تواند با تدبیر، امید را به مردم برگرداند.البته راه درست جلب رضایت مردم از راه توجه جدی به نیازهای آنان و حل مشکلات است تا آنجایی که اختیارش را دارد و هرجا هم نداشت با آنها صریحاً در میان بگذارد. توجه به داخل و هم‌زیستی با جهان خارج رمز موفقیت است و این قطعاً به معنای ندیدن پیچیدگی و شیطنت حاکمان جدید کاخ سفید و اعتماد به آنان نیست.اگر دستگاه دیپلماسی کشور با استقلال و صلابت راه قبل از ترامپ را دنبال کند و در کار مردم هم به‌ویژه سفره اقتصادی آنان گشایشی دیده شود، می‌توان امیدوار بود که انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 تبدیل به یک حماسه باشکوه شود. این چیزی است که نظام به آن احتیاج دارد و تداوم عزتمند آنرا تضمین می‌کند و امید است جریان‌های مختلف سیاسی و نهادهای انتخاباتی و تاثیرگذار نیز این فرصت طلایی را بفهمند و در آن مسیر حرکت کنند.

خراسان؛ رسیدن سهم نفت از درآمدهای دولت به 6 صدم مالیات 

خراسان در تیتر نخست خود عملکرد اقتصادی دولت در نیمه نخست سال را بررسی کرده است: این روزنامه می‌نویسد: اطلاعات عملکرد 6 ماهه بودجه سال ۹۹ نشان می دهد سهم نفت از درآمدهای دولت به 6 صدم مالیات یعنی ۲ درصد کل بودجه رسیده است....عملکرد دخل و خرج شش ماهه بودجه سال 99 نشان می‌دهد 264 هزار میلیارد تومان منابع حاصل شده و کمی بیشتر از آن مصارف وجود داشته است. همچنین حدود یک سوم منابع بودجه از محل فروش اوراق بوده است و در این میان سهم درآمد نفت از کل منابع بودجه با کاهشی فاحش به حدود 2 درصد رسید.به گزارش خراسان، سند بودجه امسال با حساسیت های زیادی همراه بوده است. چرا که با افت درآمدهای نفتی، نقش دیگر درآمدها نظیر فروش اموال و  نیز اوراق مالی پررنگ شده است. در این خصوص خبرگزاری فارس، با استفاده از آمار قطره چکانی که مسئولان اقتصادی دولت در تاریخ های گوناگون بیان کرده اند، به جمع بندی بودجه در نیمه نخست امسال پرداخته است.

منابع بودجه به طور کلی شامل  سه بخش درآمدها (عمدتاً مالیات)، واگذاری دارایی های سرمایه ای (عمدتاً فروش نفت و فروش اموال و شرکت های دولتی) و واگذاری دارایی های مالی (عمدتاً فروش اوراق مالی و منابع حاصل از استفاده از صندوق توسعه ملی) می شود. طبق اظهارات مسئولان مختلف، عملکرد بخش منابع بودجه تا نیمه امسال به شرح جدول است.همان گونه که مشاهده می شود، سهم درآمدهای نفتی از تامین منابع بودجه شش ماهه تنها حدود 2.2 درصد و سهم فروش اوراق، بیش از یک سوم بوده است.

اما براساس استانداردهای بودجه، مصارف بودجه شامل هزینه ها (عمدتاً حقوق و دستمزد کارکنان دولت)، تملک دارایی های سرمایه ای و تملک دارایی های مالی (هزینه های عمرانی) می شود. گزارش یادشده حاکی از آن است که در شش ماه امسال، رقمی حدود 267هزار میلیارد تومان در این بخش هزینه شده که 2.4 هزار میلیارد تومان بیش از منابع حاصل شده است. بر این اساس، هزینه های جاری که عمدتا شامل حقوق و دستمزد کارکنان دولت و بازنشستگان کشوری و لشکری است، 213 هزار میلیارد تومان، هزینه های عمرانی 18.4 هزار میلیارد تومان و بازپرداخت اصل و سود اوراق مالی سال های گذشته، 16.1 هزار میلیارد تومان محقق شده است.

جوان؛ریزش قیمت‌های غیرواقعی

روزنامه جوان در گزارشی نوسانات بازارهای ایران را تحلیل کرده است. این روزنامه می‌نویسد: اگر چه ریزش نرخ ارز، طلا و سکه در بازار انتظار‌ها برای کاهش قیمت در تمامی بازار‌ها اعم از مسکن، خودرو و موادغذایی را بالا برده‌است، اما برخی از کارشناسان معتقدند مهم‌تر از ریزش‌های هیجانی نرخ ارز که آن‌هم برخی از رسانه‌ها تنور این رویداد را داغ کرده‌اند، متأثر از هیجانات و عملیات گسترده خبری بوده‌است و باید دید همزمان با بازگشایی بازار‌های جهانی و منطقه و فروکش کردن هیجانات متأثر از حواشی انتخابات امریکا و انتظارات موهوم رفع زود هنگام تحریم‌ها در ماه‌های پیش‌رو، نرخ حواله ارز و قیمت کالا‌های وارداتی به چه شکل خواهد بود، زیرا بازار کم عمق نقدی ارز تأثیر چندانی در تعیین نرخ ارز محاسباتی برای کالا‌های وارداتی و مونتاژ داخل موجود در بازار را ندارد.جریانی که ماه هاست علت تمامی مشکلات اقتصاد ایران را رفتار ستیزه‌جویانه دولت کنونی امریکا با ایران معرفی می‌کرد، توجهات را به این مقوله جلب کرد که اگر دولت امریکا تغییر کند، مشکلات اقتصادی حل می‌شود. از این رو وقتی شواهدی از شکست دولت کنونی امریکا نمایان شد، این انتظار در جامعه شکل گرفت که تمامی قیمت‌ها از بازار ارز، طلا و سکه گرفته تا بازار مسکن، خودرو، مواد غذایی، لوازم خانگی و موبایل و تبلت باید با افت مواجه شود. ریزش نرخ دلار از محدوده ٣٣‌هزار تومان به محدوده ٢٤‌هزار تومان در صرافی ملی طی هفته‌های اخیر تنور کاهش نرخ‌ها را چنان داغ کرده‌است که برخی از رسانه‌هایی که در مواقع رشد و ریزش نقش لیدری خبر را برای بانک مرکزی، صرافی‌ها و برخی از تجار واردکننده کالا و صادرکننده کالا بازی می‌کنند، گزارش‌های مشابهی از ریزش نرخ دلار به محدوده ٢٠‌هزار تومان منتشر کردند که در افزایش انتظارات افکار عمومی برای سقوط دسته‌جمعی قیمت‌ها در روز‌های پیش رو بی‌شک مؤثر است. در این میان برخی از تحلیلگران به نقش یک جناح سیاسی در ایجاد و تشدید انتظار‌ها و هیجانات برای سقوط قیمت در تمامی بازار‌ها باهدف سیاسی حضور در انتخابات ریاست جمهوری‌١٤٠٠ اشاره می‌کنند و معتقدند استراتژی سیاسی مذکور با واقعیت‌های اقتصاد ایران همخوانی ندارد و می‌تواند رکود ناشی از خرید نکردن باهدف کاهش بیشتر قیمت‌ها را در اقتصاد تشدید کند. البته برخی از کارشناسان نیز با اشاره به نیاز ارزی واردکنندگان برای تخلیه بار دپو شده در گمرکات معتقدند، ریزش کنونی ارز به شرط آنکه کالا‌های وارداتی با ارز ٢٠‌هزار تومان به دست مصرف کننده برسد و بانک مرکزی تا پایان دولت کنونی یعنی شش‌ماه باقی‌مانده تثبیت کند، امری مناسب است. به هر روی بازار‌ها فعلاً در کانال هیجانات ریزشی قرار دارند و این هیجانات به سرعت انتظار ریزش قیمت در تمامی بازار‌ها را در جامعه افزایش می‌دهد، حالا باید ببینیم همزمان با بازگشایی بازار‌های جهانی و منطقه و کاهش هیجانات، نرخ‌ها چه سمت و سویی پیدا می‌کند.

وطن‌امروز؛ تلاش دلالان برای تخریب بازارها

وطن امروز در گزارش اقتصادی خود اورده است: آنچه که در روزهای پس از انتخابات امریکا در اقتصاد ایران رخ می‌دهد و مایه تعجب بسیاری از مردم است، نه واکنش بازارها (که پیشتر پیش‌بینی شده بود با انتخاب فرد دموکرات، اثر روانی بر بازارها سبب تقویت روند نزولی قیمت‌ها به خصوص در بازار دلار شود) که اقدامات عرضه‌کنندگان یا فروشندگان کالاهاست. هنوز رییس‌جمهور جدید امریکا در کاخ سفید شروع به کار نکرده که گشتی در سایت‌های خرده‌فروشی کالا نشان از افزایش هیجان برای فروش و کاهش قیمت کالاهایی است که تا پیش از انتخابات با هر نوسان قیمتی در دلار، قیمت کالاها را افزایش می‌دادند یا آنها را «ناموجود» اعلام می‌کردند تا با قیمت جدید به فروش رسانند.

با وجود تقویت زمزمه‌های کاهش بیشتر قیمت دلار در میدان فردوسی، هیجان در روز اخیر به سطح بالاتری رسید تا جایی که هیجان فروش به خصوص در بازار مسکن و خودرو شدت گرفته است. هر چند در این بازارها خریداران کمتر از فروشندگانند و به نوعی منتظر سیاست‌های متقابل ایران در برابر رییس‌جمهور جدید امریکا هستندچرا که معتقدند اگر سیاست‌ها متناسب باشد، چه بسا نرخ دلار از قیمت‌های فعلی نیز پایین‌تر می‌آید بنابراین خرید با قیمت‌های فعلی منطقی نیست. اما تلاش بخش دیگری از اقتصاد ایران که از جریان‌سازی و بالا رفتن قیمت دلار نفع می‌برد نیز باعث شگفتی شده و بعضا مشاهده شده این افراد در برخی کانال‌های تلگرامی به «خبرسازی» روی آورده‌اند تا بتوانند جلوی کاهش بیشتر قیمت را بگیرند. خبرسازی برای جلوگیری از ریزش قیمت‌ها در ابتدا در یک گروه تلگرامی فروشندگان خودرو آغاز شد و با اقدام متقابل مردم در شبکه‌های مجازی و هشتگ «دلال سکته کن» ادامه یافت. حتی دامنه اعتراض به عدم تغییر قیمت‌ها آن هم در شرایطی که نرخ دلار نسبت به ابتدای آبان 14 درصد کاهش داشته، به سایت‌های بزرگ فروش کالا نیز رسیده و بسیاری از کاربران شبکه‌های مجازی با انتقاد از عملکرد آنها در عدم کاهش قیمت محصولات‌شان در شرایطی که نرخ دلار افت داشته، از آنها خواسته‌اند قیمت‌ها را تغییر دهند. به گفته کاربران در بسیاری از سایت‌ها کالاهایی که تا هفته آخر مهر ماه و به دلیل صعود قیمت دلار، «ناموجود» بود به یک‌باره موجود شدند اما با همان قیمت مهرماه. به نظر می‌رسد دلالان و خبرسازان بازارها از هر فرصتی برای جلوگیری از کاهش حاشیه سود دلالی استفاده می‌کنند.

تغییر رفتار دلار در بازار از صبح پنجشنبه و در شرایطی آغاز شد که اخبار مخابره شده از امریکا، پیشی گرفتن بایدن از رقیب جمهوری‌خواه خود را نشان می‌داد. با وجود اینکه بازار نیمه تعطیل بود اما نرخ دلار تا کانال 26 هزار تومان کاهش یافت. به گونه‌ای که طی 6 روز کاری و از شنبه 10 آبان تا پنجشنبه 15 آبان بیش از 5 درصد نزول داشت و از 28 هزار تومان به 26 هزار و 354 تومان رسید. هرچند کاهش قیمت‌ها با بازگشایی بازارها در روز گذشته کاهش بیشتری گرفت و حتی برخی فعالان بازار ارز معتقدند قیمت‌ها روند نزولی خود را ادامه می‌دهند. هر چند به باور کارشناسان اقتصادی کاهش نرخ دلار ناشی از اثرات روانی انتخاب بایدن است و در میان مدت نرخ دلار در یک قیمت تثبیت خواهد شد که «نرخ یا کانال تثبیت» نیز بستگی زیادی به اقدامات دولت فعلی و دولتی که در 1400 بر سر کار می‌آید، دارد.اما جدای از انتظاراتی که در بازارهای دارایی برای کاهش یا ثبات میان مدت قیمت‌ها آن هم در شرایطی که مراسم تحلیف رییس‌جمهور منتخب هنوز برگزار نشده، شکل گرفته، تلاش‌های برخی بازارسازان برای جلوگیری از سقوط بیشتر قیمت‌هاست. به نظر می‌رسد باز شدن روزنه امید برای بهبود شرایط، گروهی از دلالال را به فکر انتشار اخبار غیرواقعی انداخته تا بازارها را در شرایط نااطمینانی نگه دارند.