اظهارنامه مالیاتی چیست و شامل چه کسانی می‌شود؟

اظهارنامه مالیاتی چیست؟

قانون مالیات‌های مستقیم در ماده یک آیین‌نامه ماده ۹۵ در پاسخ به اینکه اظهارنامه مالیاتی چیست، بیان می‌کند که «اظهارنامه مالیاتی فرمی است به منظور اظهار درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها، سرمایه، معافیت‌ها، درآمد مشمول مالیات، مالیات، بخشودگی مالیاتی و همچنین اطلاعات هویتی و مکانی حسب مورد که برای صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی موضوع قانون مالیات‌های مستقیم، بر حسب نوع و حجم فعالیت اشخاص مذکور مطابق نمونه‌هایی که توسط سازمان، تهیه و اعلام می‌شود».

آنچه از تعریف بالا برمی‌آید این است که اظهار نامه مالیاتی همانند یک کارنامه است که اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات، عملکرد و رویدادهای مالی خود که در تعریف بالا به آن اشاره شده را در آن به ثبت می‌رسانند و به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌کنند؛ اظهارنامه مالیاتی در واقع یک گزارش کامل و دقیق از فرایندهای مالی مربوط به فعالیت‌های اقتصادی اشخاص است.

نکته مهمی که در رابطه با اظهارنامه مالیاتی وجود دارد، ثبت دقیق و صحیح اطلاعات مورد نیاز و همچنین ارسال به موقع آن است، زیرا عدم توجه به قوانین و رویه‌های مربوط به آن می‌تواند جرایم سنگینی را به بار آورد.

اظهارنامه مالیاتی شامل چه کسانی می‌شود؟

تمام اشخاصی که مشمول پرداخت مالیات بوده موظف به ارسال اظهارنامه مالیاتی نیز هستند که این اشخاص بر اساس ماده یک قانون مالیات‌های مستقیم شامل تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران یا خارج از آن درآمد کسب می‌کنند می‌شود. 

اشخاص حقیقی می‌بایست اظهارنامه مالیاتی خود را برای همان سال (از اول فروردین ماه تا 29 اسفند ماه) تنظیم و ارسال کنند، اما اشخاص حقوقی بر اساس اساسنامه، طبق سال مالی که دارند، عملکرد یکساله خود را (برای نمونه سال مالی منتهی به 30 آذر ماه) به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌کنند.

انواع اظهارنامه مالیاتی کدامند؟

بر اساس نوع فعالیت اشخاص، اظهارنامه مالیاتی انواع مختلفی دارد که به شرح زیر است:

اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی:

سهم قابل توجهی از اظهارنامه‌های مالیاتی مربوط به این نوع است و از آن به عنوان اصلی‌ترین اظهارنامه مالیاتی نام برده می‌شود و به این صورت است که اشخاص حقیقی بر اساس نوع کسب‌وکاری که دارند اظهارنامه عملکرد خود را طبق قوانین و مقررات تنظیم و در موعد مقرر تعیین شده، تسلیم سازمان امور مالیاتی می‌کنند. مهلت تسلیم این نوع اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی و در واقع آخرین مهلت ارسال، پایان خرداد ماه است.

اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی:

تمام اشخاص و شرکت‌های حقوقی که نام آنها در اداره ثبت شرکت‌‌ها به ثبت رسیده نیز بر اساس ماده 110 قانون مالیات‌های مستقیم موظف به ارسال اظهارنامه و پرداخت مالیات هستند. از مهم‌ترین انواع مالیات شرکت‌ها می‌توان به مالیات حقوق اشاره کرد که مربوط به حقوق و دستمزد کارکنان است.

این اشخاص موظفند تمام رویدادهای مالی خود را به همراه مستندات مربوط به آن در اظهارنامه مالیاتی ثبت و پس از تنظیم نهایی به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

آخرین مهلت قانونی برای ارسال اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی هر ساله از سوی سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود اما در حالت کلی معمولا پایان تیر ماه یا بر اساس اساسنامه شرکت، حداکثر چهار ماه پس از پایان سال مالی است.

اظهارنامه مالیات بر املاک و مستغلات:

چه خرید و فروش و چه اجاره املاک و مستغلات مشمول پرداخت مالیات است و اظهارنامه مربوط به آن می‌بایست توسط مودیان طی مهلت اعلام شده تسلیم سازمان امور مالیاتی شود.

البته در این مورد برخی استثنائات نیز وجود دارد، برای نمونه طبق تبصره 11 ماده 53 قانون مالیات‌های مستقیم، املاک مسکونی در شهر تهران تا 150 متر و در دیگر شهرها تا 200 متر، مشمول معافیت مالیاتی می‌شود و نیازی به ارسال اظهارنامه نیز ندارد. یا اینکه املاک و مستغلات خالی، سال اول مشمول پرداخت مالیات نیستند و در این مورد نیز نیازی به ارسال اظهارنامه نیست.

اخرین مهلت قانونی برای ارسال اظهارنامه مالیات بر اجاره املاک، پایان تیرماه هر سال، و برای ارسال اظهارنامه مالیات بر خرید و فروش املاک، یک ماه پس از معامله است؛ خارج از این مهلت مشمول پرداخت جریمه دیرکرد می‌شود.

اظهارنامه مالیات بر درآمد مشاغل خودرویی

اشخاص شاغل در حوزه خودرویی همانند راننده تاکسی، اتوبوس، خودروی باری، کامیون، رانندگان وسایل نقلیه عمومی و راه‌سازی نیز موظفند مالیات بر درآمد مربوط به مشاغل خودرویی خود را پرداخت کنند و اظهارنامه مربوط به آن را طبق قانون تا پایان هر سال به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

اظهارنامه مالیات بر ارث

در این مورد نیز، وارثانی که دارایی و ثروتی از این طریق به دست می‌آورند می‌بایست با تنظیم و ارسال اظهارنامه مربوطه، مالیات آن را در موعد مقرر که طبق قانون تا یک سال پس از مرگ متوفی است، پرداخت کنند.

اگر وراث طی مهلت مقرر شده اقدام به ارسال اظهارنامه نکنند متحمل جریمه‌ای معادل هزینه دفن و دفن می‌شوند.

اظهارنامه ارزش افزوده

در این نوع مالیات نیز دولت هرساله، نرخ معینی را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده تصویب می‌کند که مودیان باید پیش از پایان مهلت تعیین تعیین شده (حداکثر تا 15 روز پس از تاریخ انقضا هر دوره)، اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را تنظیم و ارسال کنند.

نحوه ارسال اظهارنامه مالیاتی چگونه است؟

بنابر آنچه بیان شد مودیان موظفند طبق ماده 4 آیین‌نامه ماده یک قانون مالیات‌های مستقیم، اظهارنامه مربوط به فعالیت اقتصادی خود را برای هر سال مالیاتی در مهلت مقرر شده به شکل الکترونیکی برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.

اما اگر امکان ارسال الکترونیکی برای مودیان فراهم نیست آنها می‌توانند اظهارنامه مالیاتی را به شکل فیزیکی تکمیل کنند از طریق اداره پست ارسال کنند، اما پیشنهاد می‌شود برای ممانعت از بروز برخی مشکلات و اشتباهات در این روش، حدالامکان اظهارنامه به شکل الکترونیکی و از طریق وب‌سایت tax.gov تنظیم و ارسال شود.

مودیان به ویژه مدیران شرکت‌ها باید درنظر داشته باشند که به هنگام تنظیم اظهارنامه مالیاتی دقیق عمل کنند و اگر در این زمینه اطلاع کافی ندارند از مشاوران مالیاتی یا راهکارهای نرم‌افزارهای بهره ببرند، زیرا هرآنچه در در اظهارنامه درج می‌شود از سوی سازمان مالیاتی قطعی تلقی می‌شود.

با توجه به صدور آیین نامه‌ها و بخشنامه‌های جدید مالیاتی و همچنین الکترونیکی شدن ارسال اظهارنامه، شرکت‌ها بهتر است از یک سیستم نرم افزاری به‌روز شده برای ثبت رویدادهای مالی و تنظیم اظهارنامه استفاده کنند تا اهمیت دقت در انجام محاسبات رعایت شود و شرکت‌ها متحمل جریمه‌های ناخواسته نشوند.

جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی چیست؟

طبق ماده 192 قانون مالیات‌های مستقیم «در کلیه مواردی که مودی یا نماینده او که به ‌موجب مقررات این قانون از بابت پرداخت مالیات مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی است چنانچه نسبت به تسلیم آن در موعد مقرر اقدام نکند، مشمول جریمه غیرقابل بخشودگی معادل سی‌ درصد (30%) مالیات متعلق برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون و ده‌ درصد (10%) مالیات متعلق برای سایر مودیان می‌باشد. حکم این ماده در مورد درآمدهای کتمان‌شده در اظهارنامه‌های تسلیمی و یا هزینه‌های غیرواقعی نیز جاری است».

بنا بر توضیحات این ماده قانونی، اظهار درآمد و هزینه‌ها در اظهارنامه از اهمیت بالایی برخوردار است و اظهارنامه نیز می‌بایست در موعد مقرر ارسال شود. صاحبان کسب‌وکار برای جلوگیری از پرداخت این نوع جریمه می‌توانند از نرم افزارهای حسابداری و مالیاتی که مطابق با آخرین استاندارها است، رویدادهای مالی خود را به شکل یکپارچه در اظهارنامه مالیاتی تنظیم کنند.

همکاران سیستم از جمله شرکت‌های پیش‌رو در ارائه نرم افزارهای سازمانی است که نرم افزار حسابداری خود را در دو نسخه ابری و تحت وب به کسب‌وکارها ارائه کرده است. شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید: 8520-021