پاسخ جامعه جهانی به مکانیسم ماشه چیست؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان (تروئیکای اروپا) با صدور بیانیه‌ای درباره اقدامات آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه اعلام کردند: امروز ۳۰ روز از زمانی که آمریکا تلاش کرد «مکانیسم ماشه» را آغاز کند، گذشته است. تروئیکای اروپایی به اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که به موجب آن برجام در سال ۲۰۱۵ مورد تایید قرار گرفت، متعهد می‌ماند. ما بی‌وقفه برای حفظ توافق هسته‌ای ایران تلاش کرده‌ایم و همچنان به این امر متعهد می‌مانیم. در واقع تروئیکای اروپایی هرگونه تصمیم یا اقدام برای احیای تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را فاقد وجاهت قانونی می داند. بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به واکاوی زوایای مختلف این خبر پرداخته‌اند.
رسانه های اصولگرا
روزنامه وطن امروز با درج مطلبی نوشت: پس از چند ماه تلاش مقامات آمریکایی برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران، مقامات این کشور مدعی شدند تمام تحریم‌ها علیه ایران از بامداد یکشنبه به وقت تهران بار دیگر اعمال می‌شود. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که در چند ماه گذشته تلاش بی‌وقفه‌ای از سوی وزیر خارجه آمریکا برای همراه‌سازی سایر کشورها بویژه کشورهای شورای امنیت به منظور همراهی با طرح بازگشت تحریم‌ها در دستور کار دستگاه دیپلماسی آمریکا قرار گرفت اما تنها جمهوری دومینیکن همراه سیاست ضدایرانی آمریکا شد. ایران در پاسخ به اقدام آمریکا در وضع تحریم‌های جدید باید به دنبال آن باشد جهت سیاست‌ورزی اروپا را عیان کرده و کشورهای تروئیکای اروپایی را مجبور به اقدام یا واکنش مشخص در برابر آمریکا کند. اروپا از زمان انعقاد برجام تاکنون بویژه پس از خروج آمریکا از این توافق، در عمل به تعهدات خود «بی‌توجه» و نسبت به اجرای تعهدات ایران «بسیار سختگیر» بوده است. اروپا معتقد است برجام بهترین و موثرترین راه کنترل ایران به حساب می‌آید، بنابراین با برجام از نگاه امنیتی همراه شده است.
فعال کردن مکانیسم ماشه؛ نمایش انتخاباتی آمریکا
سیدمحمد مرندی در یادداشتی در روزنامه وطن امروز نوشت: آنچه در شورای امنیت رخ خواهد داد، ایجاد یک شکاف اختلاف‌برانگیز است؛ اختلافی بر سر تفسیری از واقعیت موجود. یک تفسیر از واقعیت این است که برجام دیگر از بین رفته و تحریم‌ها بازگشته، و تفسیر دیگری که کاملا با این تفسیر متضاد است. از نظر آمریکا، مکانیسم ماشه فعال شده است و اجرایی می‌شود اما از نظر گروه دیگر این مکانیسم فعال نشده است. پس به عبارت دیگر، چیزی را که در شورای امنیت خواهیم دید و با آن مواجه خواهیم شد، اختلاف بر سر تفسیر واقعیت خواهد بود. اما اگر از همه این اختلاف تفسیرها بگذریم، آنچه رخ خواهد داد در عمل تغییر ویژه‌ای نخواهد بود. چیزی برای ایران تغییر نخواهد کرد. چه آمریکا مکانیسم ماشه را فعال کند، چه نکند، چیزی برای ایران عوض نمی‌شود چون همه تحریم‌هایی که ادعای بازگشت آنها می‌شود، هم‌اکنون به صورت یکجانبه و غیرقانونی از سمت آمریکا علیه ایران در حال اجراست. فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران توسط آمریکایی‌ها، فقط مصرف داخلی برای ترامپ دارد و یک اقدام انتخاباتی قلمداد می‌شود.
ماشه‌چکانی مشقی امریکا
به گزارش روزنامه جوان، ماشه امریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، پس از یک ماه گذاشتن انگشت روی آن، تیر مشقی شلیک کرد و خشاب پر از گلوله‌ای که مقامات واشنگتن از آن دم می‌زدند، حتی نتوانست تن نحیف اروپایی‌های سست‌اراده را هم قلقلک دهد. تروئیکای اروپا دیروز بار دیگر در نامه‌ای با اذعان به فاقد اثر قانونی بودن مکانیسم ماشه، تأکید کردند که معافیت ایران از تحریم‌های سازمان ملل ادامه پیدا خواهد کرد؛ اقدامی ظاهری که نشان می‌دهد اروپایی‌ها حداقل در این سناریو حاضر به همراهی با امریکا نشده‌اند تا البته پای ایران را همچنان در برجامی بند کنند که «تقریباً هیچ» تنها دستاورد آن تاکنون برای ایران بوده است. دیپلمات‌های اروپایی نیز طرح مکانیسم ماشه را مانند تفنگ خالی می‌دانند که گلوله‌ای از آن بیرون نمی‌آید. پس از یک ماه لفاظی مقامات ارشد کاخ سفید درباره بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، موسوم به «مکانیسم ماشه» امروز قرار است این سیستم یکجانبه فعال شود. دیروز منابع خبری گفتند که ناو هواپیمابر یواس‌اس نیمیتز با ۵ هزار ملوان و تفنگدار از تنگه هرمز عبور کرده و وارد خلیج فارس شده و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا و مایک پمپئو، وزیر خارجه او در روزهای اخیر با ایجاد رعب و وحشت تلاش کردند جهان او را به تبعیت از بازگشت تحریم‌ها مجاب کنند، اما امریکا این بار هم تنهاتر از همیشه مانده و علاوه بر روسیه و حتی غربی‌های گوش به فرمان امریکا هم، خواسته او را اجابت نکرده‌اند.
آیا مخالفت سه کشور اروپایی با آمریکا بر سر فعال کردن مکانیسم ماشه، پیروزی برای ایران است؟
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین و تحلیلگر روابط بین‌الملل، در یادداشتی در روزنامه صبح نو نوشت: مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا مدعی است که واشنگتن، مکانیسم ماشه در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را با نامه‌ای که ماه گذشته به این شورا داد، فعال کرده است و با اتمام مهلت یک‌ماهه ارائه درخواست و عدم مخالفت اعضای شورای امنیت، از امروز مکانیسم ماشه را فعال می‌کند. اما سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد تأکید کردند که تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها فاقد «تأثیر قانونی» است و تعلیق تحریم‌های لغو شده از امروز ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) به بعد نیز ادامه خواهد یافت. البته چنانچه مکانیسم ماشه به نفع آمریکا فعال می‌شد، قطعنامه ۲۲۳۱ باطل می‌شد و شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که محمود احمدی‌نژاد آنها را کاغذپاره می‌خواند، به‌صورت خودکار بازمی‌گشت. در آن صورت ایران هرگز نمی‌توانست از زیر فشار تحریم‌های بین‌المللی خارج شود؛ ولو اینکه رفتارش تغییر می‌کرد.
مخالفت انگلیس، فرانسه و آلمان با فعال شدن مکانیزم ماشه
این روزنامه همچنین در یادداشت دیگری به قلم جیسون دیتز تحلیلگر خارجی آورده است: ایالات‌متحده قصد دارد قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را که با مخالفت سایر اعضاء روبرو شده است به اجرا درآورد. مقامات دولت ترامپ هفته‌هاست که این حرف را تکرار می‌کنند و روز جمعه (۲۸ شهریور) هم بر اهداف خود در جهت اجرای قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که شامل تحریم‌های گسترده علیه ایران می‌شود پای فشردند. این مقامات می‌گویند آنها انتظار دارند تا بقیه کشورها نیز این قطعنامه را به اجرا بگذارند. مشکل بارز این موضوع در این است که دیگر قطعنامه‌ای وجود ندارد که ایالات‌متحده حداقل به‌عنوان یک قطعنامه فعال خواستار اجرای آن باشد. توافق هسته‌ای ۱ + ۵ به ایالات‌متحده این اختیار را می‌داد تا دوباره تحریم‌های ایران را اعمال کند، اما سال‌ها پیش آمریکا از این پیمان خارج‌شده است. اگرچه دولت ترامپ استدلال کرد که برایش مهم نیست که سازمان ملل متحد عملاً به‌اتفاق آرا تفسیرش را رد کرده و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را کان لم یکن اعلام کرده باشد. ایالات‌متحده معتقد است که قطعنامه اعمال مجدد تحریم‌های گسترده سازمان ملل متحد از امروز (یکشنبه ۳۰ شهریور) فعال می‌شود، اما واقعیت این است که این قطعنامه دیگر ازنظر قانونی وجود خارجی ندارد. به نظر می‌رسد در این مورد واقعیت برای دولت ترامپ مهم نیست. آن‌هامی‌گویند که همه‌چیز را یک‌طرفه اجرا می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری فارس، ابوالفضل عمویی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در جمع خبرنگاران با اشاره به ادعای آمریکایی‌ها برای فعال سازی مکانیسم ماشه اظهار داشت: اقدام آمریکایی‌ها در خصوص طرح ادعای فعال سازی مکانیسم ماشه اقدامی بدون وجوه بوده و هیچ مشروعیتی برای آن قائل نیستیم. این ادعای آمریکایی‌ها نه تنها برای جمهوری اسلامی ایران بلکه برای سایر کشورها نیز که آمریکا با آنها رایزنی داشته است مشروعیتی ندارد. بیانیه آقای پومپئو نشان می‌دهد که در دنیای موازی به سر می‌برد. او ادعا می‌کند که مکانیسم ماشه را فعال کرده اما به نظر می‌رسد ماشه‌ای که فعال شده باروت آن خیس است و هیچ اثری نخواهد داشت. در مسیری که آمریکایی‌ها قرار گرفتند شکست حقوقی سنگینی خواهند خورد. ادعای آنها غلط می‌باشد اما به نظر می‌رسد که آنها تلاش کنند تا این تفسیر غلط از قطعنامه ۲۲۳۱ را معتبر جلوه دهند و شاید دست به اقداماتی بزنند و لذا رییس مجلس شورای اسلامی در صحن علنی مجلس شورای اسلامی به کمیسیون امنیت ملی ماموریت داد تا با رصد فضای بین‌المللی در چارچوب ادعای آمریکایی‌ها و اقداماتی که آنها پیش می‌گیرند اقدامات متقابلی را طراحی کنند. در بین نمایندگان ایده‌های مختلفی وجود دارد. روز گذشته کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی جلسه غیررسمی را در محل کمیسیون داشت و ایده‌های مختلفی مطرح شد و صاحبنظران نیز حضور داشتند. در این زمینه ما با نهادهای مختلفی در ارتباط هستیم تا در نهایت طرحی مناسب برای پاسخ به اقدامات آمریکا طراحی شده و به صحن علنی مجلس شورای اسلامی معرفی شود و از منافع و حقوق مردم دفاع کنیم.
ماشه بدون تیر خواهد بود
به گزارش خبرگزاری مهر، عباس گودرزی نماینده مردم بروجرد در مجلس شورای اسلامی ،گفت: لازم است در محکومیت زیاده خواهی های آمریکا و تهدید به اعمال «مکانیسم ماشه» بگویم که مکانیسم ماشه حاصل اعتماد به دشمن است. هر کشور و ملتی که به دشمنش اعتماد کند، متضرر می شود و بی اعتمادی به دشمن و شناخت آن باعث عزت و سرافرازی ملت می شود. قطعاً ماشه بدون تیر خواهد بود و دشمن تا به امروز هر غلطی که خواسته کرده است و در این شرایط ملت ما باید بیش از گذشته خود را قوی کند و در مقابل آنان بایستد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، دولت ایالات متحده آمریکا بامداد یکشنبه به وقت تهران در اقدامی یکجانبه و با وجود مخالفت‌های بین‌المللی، مکانیسم بازگشت تحریم‌ها علیه ایران را فعال کرد. در همین حال، «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا در بیانیه‌ای مدعی شد که تقریبا تمام تحریم‌های سازمان ملل از جمله تحریم های تسلیحاتی علیه ایران از سر گرفته شده است. این مکانیزم علاوه بر محدودیت تسلیحاتی، شامل محدودیت‌هایی مانند تعامل با ایران در فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری، ممنوعیت ساخت و آزمایش موشک بالستیک و انتقال فناوری‌های مرتبط با هسته‌ای و موشکی به ایران می‌شود. بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل شامل تمدید دائمی تحریم تسلیحاتی علیه ایران است و از همه کشورهای عضو سازمان ملل می‌خواهیم که به تعهدات خود در اجرای تحریم‌ها پایبند باشند. وزیر خارجه ایالات متحده در ادامه بیانیه خود آورده که شکست سازمان ملل در اجرای تحریم‌ها علیه ایران، پیامدهای ناگواری برای همگان به همراه خواهد داشت. همه تحریم‌ها علیه ایران به دلیل آنچه که شکست ایران در پایبندی به توافق برجام خوانده، بازگشته است. تحریم‌ها متعاقب فرایند اسنپ‌بک ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، بازگشته‌اند. جهان خوش شانس بوده که آمریکا تصمیمی مسئولانه برای جلوگیری ایران از خرید همه نوع سلاح متعارف اتخاذ کرده است. با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، ایران اکنون باید به توقف غنی سازی اورانیوم و فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری و آب سنگین پایبند باشد.
چگونه آمریکا مکانیسم را فعال می‌کند؟
پایگاه خبری مشرق نیوز در گزارشی آورده است: ایالات متحده روز ۳۰ مرداد از ایران به دلیل عدم اجرای تعهدات برجامی به شورای امنیت شکایت کرد. اگر از این تاریخ تا ۳۰ روز قطعنامه‌ای در تمدید تعلیق تحریم‌های ایران در این شورا به تصویب نرسد، تحریم‌های سازمان ملل به تمامی و به صورت خودکار بازخواهند گشت. در این میان باید دانست اگر چنین قطعنامه‌ای دال بر ادامه تعلیق تحریم‌ها به شورا ارائه شود، آمریکا حق وتو خواهد داشت. در این رابطه مایک پمپئو گفته است ایالات متحده اطمینان دارد قطعنامه‌ای به شورا ارائه خواهد شد، اما تصریح نکرده است که این قطعنامه احتمالا از سوی چه کشوری تنظیم خواهد شد. اگر ظرف ۱۰ روز پیش‌نویس قطعنامه جدیدی به شورا ارائه نشود، آن گاه رئیس شورا (اندونزی برای ماه اوت و نیجر برای ماه سپتامبر) ملزم است که متنی را قبل از اتمام مهلت ۳۰ روزه برای رای‌گیری به شورا ارائه کند. با این حال با توجه به اینکه رئیس شورا باید «دیدگاه‌های کشورهای عضو را لحاظ کند» و اکثر کشورها با اقدام آمریکا مخالف‌اند، امکان دارد که اندونزی یا نیجر متن پیش‌نویسی را به شورا ندهند. در این حالت آمریکا می‌تواند پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورا ارائه کند و خود نیز آن را وتو کند. دیپلمات‌ها می‌گویند این حرکت احتمالا باعث جدل در زمینه فرایندهای حقوقی در شورای امنیت خواهد شد.
جامعه جهانی از اقدام آمریکا حمایت نکرد
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین ، هفت سال پیش، وضعیت ایران طوری بود که همه جهان علیه کشورمان یکصدا شده بودند و ظالمانه ترین قطعنامه‌های سازمان ملل درباره ایران را امضا کرده بودند اما تیم دیپلماسی ایران امروز اوضاع را برعکس کرد. حالا جهان علیه آمریکا یکصدا شده است و کسی حاضر نیست آن کاغذپاره ها را بار دیگر علیه ایران اجرایی کند. بامداد امروز ساعت ۴ صبح به وقت ایران، وزارت خارجه آمریکا در بیانیه ای مدعی شده است که تحریم های بین المللی بازگشته است و اما ایران در پاسخ گفته است که این ادعا باطل است. نه تنها تخت روانچی سفیر کشورمان در سازمان ملل بلکه سفرای کشورهای روسیه،فرانسه و حتی دبیرکل سازمان ملل و دیگر کشورها ادعای امریکا را تائید نکردند.
ایران: ادعای آمریکا فاقد اثر حقوقی است
پایگاه خبری تابناک در گزارشی آورده است: مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا بامداد یکشنبه به وقت تهران با صدور بیانیه ای و به رغم مخالفت جهانی، در اقدامی یکجانبه مدعی شد که تمام تحریم های سازمان ملل از جمله تحریم های تسلیحاتی علیه ایران از سر گرفته شده است. «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای، ایران را بزرگترین تهدید برای منطقه غرب آسیا ادعا کرده و گفت: «امروز، آمریکا از بازگشت عملاََ تمام تحریم‌های سازمان ملل بر ایران، که پیشتر لغو شده بودند، استقبال می‌کند». بر این اساس، پامپئو درباره بازگردانده شدن تحریم‌ها علیه ایران مدعی شد: «تحریم‌ها متعاقب فرایند اسنپ‌بک ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، بازگشته‌اند. در تاریخ بیستم آگوست، ایالات متحده درباره عدم اهتمام ایران به تعهدات برجامی‌اش، به رئیس شورای امنیت اطلاع داد». به نوشته وبگاه وزارت خارجه آمریکا، وی در ادامه ادعاهای خود افزود: «این اطلاعیه، فرایند ۳۰ روزهای را آغاز کرد که منجر به بازگشت تحریم‌های پیشتر لغو شده سازمان ملل شد، که در ساعت ۸ شب وقت تابستانی شرقی روز ۱۹ سپتامبر (۴:۳۰ بامداد یکشنبه به وقت تهران) اجرایی شد. این یعنی که از امروز، تمام مفاد قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و ۱۹۲۹ که ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی شده بودند، دوباره فعال شده‌اند»
اروپا به جای انتشار نامه‌های نمایشی به تعهدات برجامی خود عمل کند
روزنامه کیهان در گزارشی آورده است: انگلیس، آلمان و فرانسه در نامه‌ای به شورای امنیت گفته‌اند که به توافق هسته‌ای با ایران پایبند هستند و تعلیق تحریم‌ها علیه ایران، بعد از تاریخ ۲۰ سپتامبر ادامه خواهد یافت. آمریکا، انگلیس و آلمان تصریح کرده‌اند هر تصمیم یا اقدام برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، «فاقد اثر قانونی خواهد بود». در بخشی از این نامه آمده است: سه کشور اروپایی به اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ که در سال ۲۰۱۵ در تأیید برجام صادر شده متعهدند. ما تلاش خستگی‌ناپذیری برای حفظ توافق هسته‌ای داشتیم و خود را به تداوم انجام این کار متعهد می‌دانیم. پس از امضای برجام، تروئیکای اروپایی بارها بیانیه و نامه صادر کرده است. اعضای اروپایی برجام در نامه مذکور مدعی شده‌اند که برای حفظ برجام «تلاش خستگی‌ناپذیری» داشته‌اند. انگلیس، فرانسه و آلمان در روزهای گذشته نیز با انتشار بیانیه‌ای مدعی شده بودند که در برجام به چیزی فراتر از تعهدات عمل کرده‌اند.
رسانه‌های اصلاح طلب
ایران: امریکا که چندهفته گذشته یکی از تصمیم‌های تاریخی خود را برای عبور از مناقشه پرهزینه علیه توافق هسته‌ای به اجرا گذاشت و مدعی شد با به کارگیری اهرم مقابله با ایران در چارچوب برجام، همه تحریم‌های بین‌المللی را به سمت ایران روانه کرده است، حالا با پاسخی از سوی سه کشور اروپایی طرف برجام روبه‌رو شده که واقعیت تنهایی آن در جامعه بین‌الملل را به تصویر می‌کشد.
دست رد اروپا
روزنامه ایران در گزارشی نوشت: دولتمردان امریکایی که پیشتر عقربه‌های ساعت را برای اجرای بازگشت تحریم‌های چندجانبه سازمان ملل روی نیمه شب ۲۰ سپتامبر به وقت گرینویچ تنظیم کرده بودند روز گذشته و یک روز پیش از زمان موعود با نامه پاریس، لندن و برلین خطاب به شورای امنیت مواجه شدند که تأکید می‌کرد تعلیق تحریم‌ها علیه ایران بعد از تاریخ ۲۰ سپتامبر کماکان ادامه خواهد داشت. پاسخی آشکار و اثبات کننده این واقعیت که تحقق یک هدف در سیاست خارجی هیچ‌گاه در انجام رفتارهای ضربتی یا مواضع آتشین نیست بلکه عرصه بین‌المللی قواعد بازی خاص خود را دارد که هر دولتی برای حاصل کردن منافعش ناگزیر به توجه به این قواعد است. امریکا که دو سال پیش با خروج یکجانبه از برجام عملاً خود را از امکان بهره‌گیری از سازوکارهای تعبیه شده در این توافق محروم کرده بود، پس از ناکامی در به بن‌بست کشاندن اجرای آن و در روند رویارویی تمام عیار با ایران به ترفند تازه‌ای متوسل شد و با ادعایی تازه به مخالفت با برجام رفت. ممانعت از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران در ۲۷ مهرماه که می‌توانست تیر خلاصی به پایبندی ایران به برجام باشد، به نقطه هدفی برای امریکا تبدیل شد که برای رسیدن به آن ابتدا شانس خود را با پیشنهاد قطعنامه‌ای برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و به رأی گذاشتن آن در شورای امنیت امتحان کرد که این قطعنامه با ۱۱ رأی ممتنع، ۲ رأی موافق و ۲ رأی مخالف به تصویب نرسید. واشنگتن سپس کوشید با بهره‌گیری از یک تفسیر اشتباه از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت از یک سو و بهره‌گیری از سازوکارهای آیین‌نامه‌ای منشور سازمان ملل از سوی دیگر مکانیسم ماشه را به جریان بیندازد. تفسیر مطلوب امریکا هم برپایه این ادعا بود که نام این کشور به عنوان یکی از اعضای مشارکت کننده در برجام در زمان تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت درج شده است و زیر سایه آن می‌تواند همچنان به رغم پایان دادن به حضورش در برجام، پرونده شکایت علیه ایران در شورای امنیت را کلید بزند و زمینه را برای بازگشت تحریم‌های چندجانبه سازمان ملل فراهم کند. اقدامی که به این معنا بود دولتمردان امریکا در یک اقدام ضربتی و با نادیده گرفتن همه اقداماتی که در اعلام رسمی خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌های یکجانبه علیه ایران ترتیب داده بودند، صرفاً با اتکا به یک تفسیرخودخوانده از قطعنامه ۲۲۳۱ خواستار به جریان انداختن مکانیسم ماشه علیه ایران می‌شدند.
پیام صریح بیانیه اروپا به امریکا
عبدالرضا فرجی راد سفیر پیشین ایران در نروژ، با درج یادداشتی در روزنامه ایران نوشت: تحـــولات اخیری که امریکا در حوزه برجام رقم زده به طور کامل به عــــدم موفقیــت در گام‌های قبلی او برمی‌گــردد. ترامپ از ۴ ســـال قبل قول و قرارهایی با طرفداران داخلی و متحدان و همراهان خارجی خود برای زمینگیر کردن ایران گذاشته بود که تا الان به هیچ نتیجه مشخصی نرسیده است. وعده‌های ترامپ دو حالت احتمالی را در بر می‌گرفت؛ یا ایران با امریکا توافق می‌کند و چهره‌ای کاملاً متفاوت از خود در نظام بین‌الملل نشان می‌دهد و یا امریکا مدیریت داخلی و به دنبال آن نظام سیاسی ایران را به صورت کامل با توسل به تحریم‌های خود زمینگیر و مضمحل خواهد کرد. بعد از ۴ سال اما هیچ‌کدام از این دو حالت رخ نداده و مهمتر اینکه کوچک‌ترین چشم‌اندازی هم برای رخ دادن آنها وجود ندارد. اکنون در آستانه انتخابات امریکا، دولت ترامپ باید در این زمینه پاسخی داشته باشد. اینکه گفته می‌شود برای رأی‌دهندگان موضوع ایران و در مجموع سیاست خارجی موضوع تعیین‌کننده‌ای نیست، یک گزاره صحیح است اما قطعاً کامل نیست. مسأله سیاست خارجی و موضوع ایران از منظری دیگر برای ترامپ در آستانه انتخابات مهم است و آن هم جلب نظر الیت‌های سیاسی، اسپانسرهای مالی بزرگ و همین‌طور حامیان خارجی است. یعنی جاهایی که می‌توانند برای کمپین او رأی‌سازی کنند. ورود به فاز مکانیسم ماشه آخرین امیدی است که ترامپ برای بهبود موقعیت خود از این نظر دست به انجام آن زده است. امیدی که البته به دلیل شکست‌های پیاپی قبلی از یک‌سو و گذر سریع زمان به ضرر ترامپ از سوی دیگر، دولت امریکا با تکیه بر درصد بالایی از بخت و اقبال رو به آن آورد.
اروپا در برابر آمریکا
روزنامه آرمان ملی در گزارشی نوشت: ایالات‌متحده تلاش دارد با استفاده از مکانیسمی که در توافق هسته‌ای با ایران تعبیه شده، تیر خلاص را به برنامه جامع اقدام مشترک شلیک کند و شانس بازگشت دولت احتمالی دموکرات‌ها به این توافق را به صفر برساند؛ اتفاقی که با مخالفت قاطع جامعه بین‌المللی روبه‌رو شده است و حتی نزدیک‌ترین متحدان آمریکا نیز حاضر نیستند در این مسیر با ایالات‌متحده همراهی کنند. وزیر امور خارجه آمریکا روز جمعه ۱۸ سپتامبر گفت که آمریکا از همه کشورها انتظار دارد از قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بازگشت همه تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی حمایت کنند. پمپئو که به آمریکای جنوبی سفر کرده بود، در کنفرانس خبری مشترک با رئیس‌جمهوری سورینام تاکید کرد: «قصد ایالات‌متحده، اعمال تمامی قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد است». او مدعی شد از روز دوشنبه مجموعه جدیدی از قطعنامه‌های شورای امنیت به اجرا درخواهد آمد، و قصد ایالات‌متحده این است که از همه کشورها بخواهیم از آن قطعنامه‌ها حمایت کنند. این اظهارات وزیر خارجه آمریکا در شرایطی مطرح شد که تمامی اعضای باقی‌مانده در توافق هسته‌ای و همچنین تمامی اعضای دائم و موقت شورای امنیت سازمان ملل (به‌جز جمهوری دومینیکن) در اظهارنظری حقوقی عنوان کرده‌اند که ایالات‌متحده از نظر قانونی قادر به بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران نیست.
جدایی تروییکای اروپایی از امریکا
روزنامه اعتماد در گزارشی آورده است: همه علیه یکی، عبارتی که مصداق تنهایی ایالات متحده امریکا در مسیر بازگرداندن قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت علیه ایران است. شنبه و یکشنبه‌ای که مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده وعده بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را داده بود و حسن روحانی، رییس‌جمهور از آن با عنوان روز پیروزی ایران یاد کرده بود سرانجام فرا رسیدند. هر چند در فضای مجازی نه با ادعای امریکایی‌ها همراهی و نه از وعده حسن روحانی استقبال شد اما آنچه این روزهای کرونایی در صحن خلوت شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌گذرد را می‌توان بی‌سابقه‌ترین رویارویی سه کشور اروپایی عضو شورای امنیت (بریتانیا، آلمان و فرانسه) با ایالات متحده امریکا دانست.
مکانیسم ماشه برگشت خورد
به گزارش روزنامه همدلی، در حالی که ترامپ دیروز و امروز را روزهای بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اعلام کرده بود، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در این باره تاکید کرد که درخصوص بازگشت تحریم‌ها، شورای امنیت تصمیم خواهد گرفت. بر همین اساس برخی کارشناسان معتقدند که با توجه به ادله و شواهد و نیز مواضعی که طرفین مختلف درباره طرح آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل منتشر کرده‌اند، در میدان عمل هیچ اتفاق تازه‌ای در این روزها درباره ایران نخواهد افتاد و صرفا اعلام تحریم‌هایی از طرف آمریکا انجام می‌گیرد که عملا هم‌اکنون نیز وجود دارند. این در حالی است که رئیس جمهور حسن روحانی نیز پیشتر این دو روز را روزهای پیروزی ملت ایران و شکست مفتضحانه آمریکا ارزیابی کرده بود. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل که اصلی‌ترین فرد برای اعلام بازگشت یا عدم‌بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران است و بارها بر لزوم حفظ برجام تأکید کرده؛ در تازه‌ترین موضع‌گیری با استناد به‌نظرات قبلی اعضای شورای امنیت درباره طرح آمریکا اعلام کرده است:«موضع ما بسیار ساده و به همان صورت قبلی است. این شورای امنیت به‌عنوان یک رکن سازمان ملل متحد است که وظیفه تفسیر قطعنامه‌های شورای امنیت را دارد، از این‌رو ما همانگونه عمل می‌کنیم که شورای امنیت عمل کند.» در همین راستا تروئیکای اروپایی نیز در نامه‌ای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد، بار دیگر تأکید کرد که سه کشور اروپایی همچنان خود را به ادامه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ متعهد می‌دانند. سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس در نامه جدیدی به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد بار دیگر تاکید کردند که تلاش آمریکا برای احیای تحریم‌های شورای امنیت ایران فاقد اثر قانونی است و سه کشور اروپایی همچنان خود را به ادامه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ متعهد می‌دانند.
هر اقدام احتمالی آمریکا واکنش ایران را در پی دارد
امیرعلی ابوالفتح تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، درباره اقداماتی که آمریکایی‌ها ادعا می‌کنند، اظهار داشت: آمریکایی‌ها معتقدند که تمام قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت که با قطعنامه ۲۲۳۱ از بین رفته بودند، دوباره بازگشته‌اند؛ از سوی دیگر خودشان را محق می‌دانند که در چارچوب آن قطعنامه‌ها اقداماتی را علیه ایران انجام دهند، این ادعای آمریکا است و جامعه جهانی، شورای امنیت، دبیرکل سازمان ملل و هیچ‌کس دیگری حرف‌های آمریکا را نپذیرفته است. اما آمریکایی‌ها برای خودشان تفسیر قائل هستند و معتقدند که می‌توانند این کار را انجام دهند و مثلاً در مورد تحریم‌های اقتصادی آنچه که می‌توانسته‌اند، انجام شده است. همه این‌ها عواقب و پیامدهایی دارد؛ رفتار ایران نشان داده است که هر عملی را با یک عکس‌العمل متناسب پاسخ می‌دهد؛ پیشتر زمانی که نفتکش ایران در جبل الطارق توقیف شد، ایران یک کشتی را در خلیج‌فارس نگه داشت؛ از سویی نیز پیام‌هایی که ایران مثلاً در مورد سرنگونی پهپاد و اینکه اگر آمریکا اقدامی انجام دهد، مقابل به مثل می‌کند، یا اینکه اگر نفتکش‌های ایرانی را که به سمت ونزوئلا می‌روند توقیف کنند و محموله متعلق ایران باشد با اقدام متقابل روبرو می‌شوند؛ داده است همه چیز را روشن می‌کند. این پیام‌هایی که از ایران منعکس شده است، آمریکایی‌ها را یک مقدار در موضوع خویشتنداری قرار می‌دهد.
به گزارش فرارو، دولت آمریکا علیرغم مخالفت های رسمی اعضای شورای امنیت سازمان ملل با به کار گیری مکانیسم بازگردانی سریع تحریم ها علیه ایران، ادعا کرده است که روند اجرایی اعمال دوباره تحریم های بین المللی علیه ایران را آغاز کرده است. پومپئو، شنبه شب، ۱۹ سپتامبر و تنها چند ساعت مانده به آغاز روز بیستم سپتامبر با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که همانطور که در روز ۲۰ اوت آمریکا رسما دبیر شورای امنیت را از تصمیم خود برای فعال کردن مکانیسم ماشه برابر قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا مطلع کرده بود، اکنون این مهلت ۳۰ روزه به پایان رسیده و بنابراین "رسما تحریم‌های ایران" که به موجب این قطعنامه تعلیق شده بود دوباره فعال خواهند شد. وزیر خارجه آمریکا در ادامه این بیانیه آورده: «ایالات متحده انتظار دارد که همه اعضای سازمان ملل متحد به طور کامل به تعهدات خود برای اجرای این تحریم‌ها پایبند بمانند... اگر هر کدام از کشورهای عضو سازمان ملل متحد از الزام به این موارد سرباز زند و تحریم‌ها را اعمال نکند، آمریکا آماده است که با استفاده از اختیارات و امکانات داخلی خود علیه این کشورها اقدام کند و آنها را با پیامدهای آن مواجه کند تا اطمینان یابیم ایران نتواند از مزایایی اقداماتی بهره جوید که سازمان ملل متحد منع کرده است. " وزیرخارجه آمریکا در پایان این بیانیه گفته در روزهای آینده «آمریکا دور جدیدی از اقدامات تکمیلی را اعلام خواهد کرد که متضمن کارآیی تحریم‌های سازمان ملل متحد شود و ناقضان آن را به پاسخگویی و قبول مسئولیت وادارد. سیاست فشار حداکثری ما بر ایران تا زمانی که این کشور به یک توافق جامع با ما برسد و از تهدید و اشاعه بحران، خشونت و خون‌ریزی دست بکشد، ادامه خواهد یافت. "
جمع بندی:
دولت آمریکا بامداد یکشنبه به وقت تهران در اقدامی یکجانبه و نمایشی با وجود مخالفت‌های بین‌المللی، مکانیسم بازگشت تحریم‌ها علیه ایران را فعال کرد، این اتفاق در حالی به وقوع پیوسته است که تیم دیپلماسی فعال ایران، اجماعی جهانی علیه آمریکا تدارک دیده است و آمریکا در این کارزار دشوار تنهاست و حتی متحدانش نیز دست رد بر سینه ترامپ و همفکرانش زده اند. باید منتظر ماند و دید که حقوق بین الملل برای مقابله با بی قانونی و یک جانبه گرایی یکی از اعضای اصلی شورای امنیت چه برنامه ای دارد اما با این وجود در حالی که می بایست تمام جریان های سیاسی این توفیق سیاسی ایران را در عرصه جهانی و همچنین یکجانبه گرایی آمریکا تحسین کنند، شماری از رسانه ها به منظور تخریب دولت و بی اهمیت نشان دادن این موفقیت، مدعی انفعال در سیاست خارجی دولت شدند.
