زوایای پنهان منازعه تهران-باکو

به گزارش اقتصادنیوز ؛ مقامات نظامی ایران می‌گویند «تغییرات ژئوپلتیک در حوالی مرزهایی خود را برنمی‌تابیم». محمد پاکپور ، فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران همچنین گفت: «ایران تحمل نمی کند که همسایگانش به پناهگاهی امن و پایگاهی برای حضور و فعالیت های ضد امنیتی رژیم جعلی صهیونیستی تبدیل شوند».

همچنین کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش ایران نیز از نگرانی ایران نسبت به جنگنده ها و پهپادهای [احتمالاً اسرائیلی] که آذربایجان در نبردهای سال گذشته بر سر منطقه مورد مناقشه قره باغ ایجاد کرده است، سخن گفت.

وی همچنین با تأکید بر اینکه «ایران هرگز تهاجمی را آغاز نکرده است»، افزود که در جنگ سال گذشته بر سر قره‌باغ ، «تعداد قابل توجهی از تروریست های داعش به منطقه فراخوانده شدند». وی گفت: «ما واقعاً مطمئن نیستیم که آنها منطقه را ترک کرده اند. اما آنها باید منطقه را ترک کنند».  ارتش همچنین گفت که برای اولین بار یک پهپاد دوربرد ساخت داخل و دستاوردهای دیگر خود رونمایی کرد.

۳ دلیل اصلی تنش تهران-باکو

گلناز اسفندیاری، خبرنگار رادیو اروپای آزاد، در مطلبی برای وبگاه این رسانه با عنوان «پشت پرده تنش‌های تازه تهران و باکو» نوشت: به نظر می‌رسد تنش های اخیر بین تهران و باکو بر سر ۳ موضوع افزایش یافته است:

-یکم، رزمایش نظامی مشترک که نیروهای آذربایجانی در کنار همتایان ترک و پاکستانی خود در فاصله 500 کیلومتری مرز ایران انجام دادند، 

- دوم، محدودیت های آذربایجان برای دسترسی رانندگان کامیون ایرانی به ارمنستان و بازداشت ۲ راننده،

- و سوم، روابط آذربایجان با اسرائیل، دشمن دیرینه ایران

در اول اکتبر ، تهران با راه اندازی رزمایش های نظامی خود در نزدیکی مرز شمال غربی خود ، آن‌هم چند روز پس از استقرار تجهیزات نظامی توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه، هشداری صریح به آذربایجان و احتمالاً بازیگران ثالث شامل ترکیه، اسرائیل و پاکستان داد.

این اقدام با ابراز نگرانی الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان روبرو شد که اوایل هفته جاری اعلام کرد از رزمایش نظامی ایران شگفت زده شده است.

وی گفت: "هر کشوری می تواند هرگونه رزمایش نظامی در خاک خود انجام دهد. این حق حاکمیت آنها است. اما چرا اکنون و چرا در مرز ما؟"  وی خاطرنشان کرد که این اولین بار از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی در 20 سال گذشته بود که ایران چنین قدرت‌نمایی را در نزدیکی مرز خود پیاده کرده است.

پای اسرائیل در میان است

مقامات ایرانی واکنش نشان دادند و گفتند که تصمیم برای برگزاری بازی های جنگی مربوط به حاکمیت است ، اما برخی دیگر آن را به حضور اسرائیل در آذربایجان مرتبط دانستند.

حسین امیرعبداللهیان ، وزیر امور خارجه ایران گفت که تهران حق برگزاری رزمایش را دارد و بر اهمیت همکاری ایران و آذربایجان که 700 کیلومتر مرز مشترک دارند ، تأکید کرد.

امیرعبداللهیان در دیدار با سفیر جدید آذربایجان در 30 سپتامبر گفت: "ما حضور و فعالیت رژیم صهیونیستی در کنار مرزهای خود علیه  امنیت ملی ایران را تحمل نمی کنیم و هرگونه اقدام لازم را در این زمینه انجام خواهیم داد." سفیر ایران در باکو ، عباس موسوی ، هفته گذشته گفت که مانورهای نظامی ایران ، که به گفته وی از قبل برنامه ریزی شده بود ، "تهدیدی" برای آذربایجان نیست.

کیومرث حیدری ، فرمانده نیروی زمینی ارتش ایران ، در این رزمایش نیز با اشاره به روابط اسرائیل با جمهوری آذربایجان ، کنایه زد. تهران اسرائیل را متهم به خرابکاری در برنامه هسته ای و ترور دانشمندان هسته ای خود از جمله [شهید] محسن فخری زاده کرده است.

حیدری گفت: "از زمان ورود این رژیم ، حساسیت ما نسبت به این مرز افزایش یافته است و فعالیت های آنها در اینجا کاملاً تحت نظر ما است."

وی افزود: تهران همچنین نگران حضور "نیروهای تروریستی است که از سوریه به منطقه آمده اند". این سخن حیدری اشاره ای آشکار به گزارش هایی مبنی بر اینکه ترکیه سال گذشته جنگجویان اسلام گرا را به خدمت گرفت تا به آذربایجان بروند و باکو را در جنگ علیه ارامنه کمک کنند. درحیدری گفت که تهران مطمئن نیست که جنگجویان منطقه اطراف قره باغ را ترک کرده اند.

نگرانی ایران و روسیه از تحرکات پاکستان و ترکیه در آذربایجان 

رزمایش های ایران که شامل توپخانه، پهپادها و هلیکوپترهای مختلف است ، به دنبال رزمایش های نظامی ترکیه ، پاکستان و آذربایجان بود که در 12 سپتامبر در باکو آغاز شد. هدف اعلام شده از مانورهای سه برادر -2021 "تقویت بیشتر روابط موجود" بین ارتش های سه کشور بود."

تورج اتابکی ، استاد برجسته تاریخ اجتماعی خاورمیانه و آسیای مرکزی در دانشگاه لیدن در هلند، گفت که تهران نگران است که در حاشیه قرار بگیرد.

وی مدعی شد: ترکیه دارای دومین ارتش بزرگ ناتو است و پاکستان یک قدرت هسته ای در منطقه است. وقتی این دو کشور در مانورهای نظامی به جمهوری آذربایجان می پیوندند ، روسیه و ایران را نگران می کند و و مانور نظامی جمهوری اسلامی [نشان دهنده] نگرانی آن است. "

با دم شیر بازی نکنید

به گزارش خبرگزاری های ایران، عاملی امام جمعه یکی از شهرهای آذری نشین ایران گفت: «در آستانه تمرینات نظامی، روزنامه ترکی ینی صافاک که نظر دولت و رئیس جمهور ترکیه را بیان می کند ، عنوان زیر را برای مصاحبه با یکی از نمایندگان پارلمان آذربایجان انتخاب کرد: «ایران از نقشه ناپدید می شود».

وی افزود: از آنجا که جمهوری آذربایجان و ترکیه به حقوق ایران به عنوان همسایه احترام نگذاشتند ، از شورای عالی امنیت ملی می خواهیم که به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اجازه دهد تنها نیمی از قدرت ایران را در این طرف مرز به نمایش بگذارد و به آنها بگوید ، با دم شیر بازی نکنید.

این اظهارات پس از آن مطرح شد که جمهوری آذربایجان برای رانندگان کامیون ایرانی که از طریق آذربایجان در سرزمین های خود بار و سوخت را به ارمنستان منتقل می کردند "مالیات جاده" وضع کرد. آذربایجان همچنین دو راننده کامیون را بازداشت کرد که منجر به واکنش فوری وزارت خارجه ایران شد.

ایران و آذربایجان در گذشته از روابط خوبی برخوردار بوده اند ، اما تهران به طور فزاینده ای از نفوذ اسرائیل در آنجا ابراز نگرانی کرده است.

عاملی در سخنرانی خود در 24 سپتامبر گفت که این رزمایش ها پیامی برای اسرائیل است. عاملی بدون ارائه جزئیات گفت: «اسرائیل به آذربایجان آمده است تا علیه ایران توطئه کند».