معمای بازگشت اردوغان به آغوش اعراب/ چرا عربستان، امارات و قطر شمشیرها را غلاف کردند؟

به گزارش اقتصادنیوز، تلاش رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه برای بازتعریف روابط آنکارا با عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، عصر جدیدی از همکاری اقتصادی را در منطقه خلیج فارس کلید زد؛ عصری که هدفش خودمختاری استراتژیک از غرب است.اردوغان پس از انتخاب دوباره در انتخابات ریاست جمهوری این کشور، مهمت شیمشک را به عنوان وزیر دارایی بازگرداند و این بانکدار سابق سرمایه گذاری را دوباره مسئول خزانه دولت کرد. انتصاب شیمشک نشان دهنده بازگشت به ارتدوکس اقتصادی و اولویت دادن به ثبات بازار بود و اعتماد سرمایه گذاران خلیج فارس در مورد فضای سرمایه گذاری در ترکیه را احیا کرد. این امر امیدها در باب بهبود اقتصاد ترکیه که با تورم سرسام آور، کسری مزمن حساب جاری، کاهش ارزش لیر و کاهش ذخایر ارز خارجی روبرو است را افزایش داد.

معمای هم صدایی ترکیه و اعراب

به نوشته شورای آتلانتیک انتخاب مجدد اردوغان و انتصاب شیمشک از سوی او همچنین نشان دهنده تلاش آنکارا برای عادی سازی روابطش با منطقه خلیج فارس بود – گزاره ای که با سفرهای رسمی متقابل در سال 2021 آغاز شد. ژوئن سال جاری، شیمشک جلساتی در سطح بالا در عربستان سعودی، قطر و امارات برگزار کرد؛ نشست هایی که هدف از انجامشان  زمینه سازی برای سفرهای اردوغان به خاورمیانه و کمک به ارتقای مشارکت های اقتصادی دوجانبه بود.روابط رو به توسعه ترکیه با ریاض، ابوظبی و دوحه نشان دهنده همگرایی منافع و توافق در بسیاری از موضوعات من جمله توافق بر سر مزیت های نسبی، تنوع بخشیدن به مشارکت های تجاری و تمایل برای استقلال استراتژیک از غرب است. ترکیه با انعکاس همکاری رو به رشد خود، اعلام کرد که قراردادهایی با هدف سرمایه گذاری دوجانبه با امارات متحده عربی منعقد کرده که ارزش آن به بیش از 50 میلیارد دلار رسیده است. تعمیق مشارکت در بخش‌های کلیدی مانند دفاع، انرژی و حمل‌ونقل نشان‌دهنده علاقه ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس به استفاده از سرمایه مالی، دانش فنی و مزیت‌های جغرافیایی برای رشد اقتصادی است. چنین قراردادهایی همچنین نشان دهنده همسویی این گروه از بازیگران برای رویارویی با تهدیدهای سیاسی در یک منطقه ناآرام و کاهش وابستگی به ایالات متحده است.

دلیل اصلی تمایل ترکیه به تقویت روابط با کشورهای حاشیه خلیج فارس، جذب جریان سرمایه و حفظ میراث اردوغان به عنوان رهبری است که در دو دهه گذشته رشد اقتصادی را برای این کشور به ارمغان آورد. به گفته مقام های رسمی ترکیه، بین سال‌های 2013 و 2020، حجم تجارت ترکیه با کشورهای حاشیه خلیج فارس به 22 میلیارد دلار رسیده است. حالا آنکارا برنامه هایی بلندپروازانه برای سه برابر کردن این رقم در پنج سال آینده دارد.کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز مایلند ردپای خود را در ترکیه برجسته کنند. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس7.1  درصد از سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ترکیه را از سال 2020 به خود اختصاص داده اند. قطر با سرمایه گذاری 9.9 میلیارد دلاری، در بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بیشترین میزان را در ترکیه سرمایه گذاری کرده است. امارات با 3.4 میلیارد دلار در رتبه دوم قرار دارد و عربستان سعودی با 500 میلیون دلار در رتبه سوم. این مبالغ احتمالاً طی چند سال آینده از طریق سرمایه‌گذاری‌هایی که در بخش‌های انرژی، دفاع، مالی، خرده‌فروشی و حمل‌ونقل اولویت دارند، دو برابر می‌شود و به 30 میلیارد دلار می‌رسد. پیش از این، امارات و قطر 20 میلیارد دلار در قراردادهای مبادله ارزی به ترکیه اعطا کردند و عربستان سعودی 5 میلیارد دلار برای حمایت از نقدینگی دلاری به بانک مرکزی واریز کرد.

بازی برد- برد ترکیه 

مشارکت میان ترکیه و اعراب نوعی بازی برد- برد است. جغرافیای ترکیبی ترکیه و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، سه منطقه پرسود-خلیج فارس، مدیترانه شرقی و دریای سیاه- را به هم متصل می کند؛ گزاره ای که می تواند به کشورها کمک کند تا ارتباطات خود را بازتعریف و وابستگی متقابل خود را، در صورت سودمندی، در جهانی ناآرام تقویت کنند. عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی با مجموع تولید ناخالص داخلی 1.8 تریلیون دلاری دارای منابع فراوان و مزیت های نسبی فوق العاده در بخش های نفت و گاز و زیرساخت ها هستند.به عنوان مثال، امارات متحده عربی اصلاحات اجتماعی و تجاری را برای جذب سرمایه گذاری خارجی اجرایی می کند. این گروه از بازیگران همچنین دارای جمعیت جوان، باهوش فناوری و با استعدادی اند که آماده یادگیری هستند و مصمم هستند تا در زمینه های نوظهور مانند هوش مصنوعی و رباتیک تأثیر بگذارند. این در حالی است که ترکیه در بخش های دفاعی، مهمان نوازی و ساخت و ساز دارای مزیت های نسبی است. ترکیه به‌طور سنتی کشوری کم‌سرمایه و نیروی کار داشت که با کاهش شرایط تجارت، به‌ویژه پس از پیوستن به اتحادیه گمرکی اروپا در سال 1995 مواجه بود. این کشور به عنوان عضوی از گروه بیست به یک اقتصاد متنوع، از نظر فناوری پیشرفته و پیچیده تبدیل شده است.

یکی از محرک های اصلی همکاری اقتصادی رو به رشد میان ترکیه و اعراب، تلاش برای به دست آوردن خودمختاری استراتژیک از غرب و حراست از خود در برابر تهدیدها است، بالاخص آن که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز نزدیک است. ترکیه و کشورهای خلیج فارس به عنوان قدرت‌های متوسط ​​غیرمتعهد ظاهر شده‌اند و با تغییر مرکز ثقل اقتصاد جهانی به سمت منطقه هند و اقیانوس آرام، خود را با دنیای چندقطبی تطبیق داده‌اند.در شرایط کنونی جنگ در اوکراین اهمیت ژئوپلیتیکی ترکیه را افزایش داد و به این بازیگر در مذاکرات با ایالات متحده و ناتو اهرمی قدرتمند داده است. حمله مداوم روسیه و تحریم های متعاقب غرب موجب شده تا بازیگران در جستجوی جایگزین هیدروکربن جذب کشورهای حاشیه خلیج فارس شوند. در همین راستا کنفرانس تجاری اعراب و چین - که ژوئن امسال در ریاض برگزار شد – زمینه را برای انعقاد قراردادهای سرمایه گذاری 10 میلیارد دلاری بین کشورهای عربی و چین فراهم کرد. عراق در حال توسعه یک خط آهن 17 میلیارد دلاری است که قرار است از طریق ترکیه به اروپا برسد، پروژه ای که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز به آن علاقه نشان داده اند. شرکت هلدینگ توسعه ابوظبی و صندوق ثروت ترکیه یک مشارکت 300 میلیون دلاری برای سرمایه گذاری در استارتاپ های فناوری ترکیه راه اندازی کردند. امارات همچنین مشتاق سرمایه گذاری در متروی استانبول و راه آهن پرسرعت آن به آنکارا است. هدف دو کشور افزایش حجم تجارت خود از 18 میلیارد دلار به 40 میلیارد دلار در پنج سال آینده است.