عربستان آخرین اهرم آمریکا برای فرار از شکست در دریای سرخ/ راز سکوت ریاض در برابر یمن؟

به گزارش اقتصادنیوز، آخرین دور حملات ماه اکتبر ایالات متحده به یمن، حقیقتی ناخوشایند را برای واشنگتن و متحدانش در خود جای داده است، تهدید حوثی‌ها به این زودی‌ها از بین نمی‌رود. در عوض، این گروهی یمن همچنان به عنوان پیشگام «محور مقاومت» حامی ایران، بالاخص پس از ترور شهید سیدحسن نصرالله، رهبر حزب‌الله در ماه سپتامبر، فعالیت دارد.

از زمانی که حوثی‌ها حمله به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ را در نوامبر 2023 آغاز کردند، ایالات متحده و متحدانش تلاش کردند تا بازدارندگی را از طریق حملات هوایی مکرر، تحریم‌ها و تعریف ائتلافی دریایی دفاعی بزرگ برقرار کنند. تلاش‌ها جهت متوقف کردن حوثی‌ها که همچنان دریای سرخ را هدف قرار می‌دهند و تجارت جهانی دریایی را مختل می‌کنند، ناکام مانده و شرکت‌های کشتیرانی را مجبور کرده تا از کانال سوئز اجتناب کنند و مسیرهای طولانی‌تری را در اطراف آفریقا طی کنند. ترافیک دریای سرخ یک سوم حمل و نقل کانتینری جهانی را تشکیل می‌دهد و اختلال در آن تورم جهانی را تشدید و تولید ناخالص داخلی جهانی را کاهش می‌دهد، علاوه بر این، زنجیره تامین را به هم می‌زند. حوثی‌ها نیز مانند ماه اکتبر قادر به حمله به اسرائیل هستند. هرچند اسرائیلی‌ها مدعی‌اند که بیشتر این حملات، رهگیری شده‌اند و تعداد کمی از موشک‌های پرتابی موفق به فرار از پدافند هوایی اسرائیل شده‌اند، از جمله حمله پهپادی ماه جولای به تل‌آویو که منجر به کشته شدن یک اسرائیلی شد. در همین راستا نشریه فارن افرز یادداشتی را منتشر کرده است. اقتصادنیوز، این یادداشت را در دو قسمت ترجمه کرده که بخش نخست با عنوان «حمله بمب افکن‌های B-12؛ اهرم‌ آمریکا از کار افتاد/ چگونه انصارالله بازدارندگی غرب را در هم شکست؟» منتشر شد و در ادامه بخش دوم و نهایی آمده است.

تنها راه متوقف کردن حوثی‌ها؟

گروهی از ناظران مدعی‌اند، موقعیت اقتصادی حوثی‌ها، نه موقعیت نظامی این گروه، می‌تواند پاشنه آشیل‌شان قلمداد شود. اگرچه بیشتر یمنی‌ها تحت حکومت حوثی‌ها زندگی می‌کنند، منابع هیدروکربنی یمن، از جمله منابع متوسط ​​نفت و یک پروژه گاز طبیعی سودآورتر که در حال حاضر متوقف شده است، خارج از کنترل آنهاست. چند سال پیش، سازمان ملل تخمین زد که درآمد سالانه حوثی‌ها تنها 1.8 میلیارد دلار است که به سختی برای اداره 25 میلیون نفر و جلب رضایت گروه‌های تجاری و قبیله‌ای با نفوذ و در عین حال حفظ صندوق جنگ کافی است. بعید است که این درآمد ناچیز فعلا حوثی‌ها را متوقف کند، اما این گروه در درازمدت ممکن است با چالش‌هایی روبرو شوند مگر اینکه به زودی منابع مالی قابل توجه پول در اختیار داشته باشند. حوثی‌ها سال‌ها تلاش کردند تا میدان‌های نفت و گاز یمن را به‌طور نظامی تصرف کنند و با جذب نیرو، ممکن است این تلاش را دوباره بررسی کنند.

موضوع یاد شده با فقدان مشروعیت بین‌المللی‌ می‌تواند تشدید شود. تابستان سال جاری زمانیکه دولت بین‌المللی به رسمیت شناخته شده یمن - رقیب حوثی‌ها در جنگ داخلی یک دهه - از اختیارات خود برای قطع ارتباط با بانک‌های تجاری در شمال یمن از سیستم مالی بین‌المللی استفاده کرد، اقدامی که می‌تواند واردات و حواله‌هایی را که برای اقتصاد در قلمرو تحت کنترل حوثی‌ها حیاتی است، به خطر بیاندازد، چالش حوثی‌ها را آشکار کرد. عواقب اقدامات دولت یمن بسیار بیشتر از تأثیر تحریم‌های موجود ایالات متحده بود، زیرا این اقدامات به طور گسترده بانک‌های داخل شمال یمن را هدف قرار می‌داد، نه شبکه‌های در حال تغییر که حوثی‌ها از آن برای انتقال سلاح و پول از خارج استفاده می‌کردند. به ادعای ناظران حوثی ها با تحت فشار قرار دادن عربستان دولت یمن را ناچار کردند تا از تصمیم خود عقب نشینی کند. مشکلات اقتصادی عامل اصلی تصمیم حوثی‌ها برای پیگیری آتش‌بس آوریل 2022 با دولت و نیروهای ائتلاف یمن و مذاکرات بعدی سازمان ملل برای نقشه راه برای تحقق روند صلح بود. نقشه راهی که طرفین به طور آزمایشی در دسامبر 2023 با آن موافقت کردند، مستلزم آن است که حوثی‌ها در ازای مشوق‌های اقتصادی، مانند دسترسی به درآمدهای هیدروکربنی، به آتش‌بس پایبند باشند و به دنبال آن فرآیند سیاسی ظاهراً حوثی‌ها را به همکاری با قدرت سیاسی با دیگر احزاب یمنی ملزم می‌کند. آینده این روند با توجه به بی‌ثباتی کنونی منطقه نامشخص است، اما چارچوب اساسی آن همچنان مناسب‌ترین راه را برای یک راه‌حل مذاکره‌ای فراهم می کند که رفتار حوثی‌ها را محدود می‌کند، زیرا از منابع اقتصادی مورد نیاز حوثی‌ها استفاده کرده و نوع منابع پایدار و مستقلی که آنها در اولویت قرار می‌دهند را فراهم می‌کند. همزمان این گزاره به طور رسمی مسئله کنترل سیاسی در کشور را حل می‌کند. اگر تهدید دریایی حوثی‌ها به اندازه کافی در این چارچوب مورد توجه قرار نگیرد، تصور ترتیب دیگری که بتواند حوثی‌ها را متقاعد کند تا از حملات آینده خودداری کنند، دشوار است.

متقاعد کردن حوثی‌ها برای موافقت با شرایط جدید و قوی‌تر برای یک روند صلح با توجه به موقعیت قدرتمند کنونی‌شان دشوار خواهد بود، اما لازم است از دوام آن اطمینان حاصل شود و نوع بهبود اقتصادی برای این گروه در نظر گرفته شود. یکی از مهم‌ترین سودهای حاصل از روند صلح، از سرگیری بالقوه تولید و صادرات گاز طبیعی مایع است. اما توتال انرژی و سایر سهامداران اصلی پروژه گاز طبیعی مایع یمن تا زمانی که کشتی‌های نزدیک پایانه صادراتی در سواحل جنوبی یمن در خطر بمباران توسط حوثی‌ها قرار دارند، با از سرگیری صادرات گاز موافقت نخواهند کرد. به ادعای ناظران روند صلحی که به حوثی‌ها اجازه می‌دهد دسترسی به دریای سرخ را هر زمان که بخواهند خاموش و روشن کنند.

شرایط جدید، صلح جدید

تقویت روند صلح یمن مستلزم مشارکت عربستان است. عربستان سعودی هم در دریای سرخ و هم در یمن فرصت‌های بسیاری دارد و هم با چالش‌هایی روبرو است. این کشور دارای مرز طولانی با یمن است که این کشور را در برابر حملات حوثی‌ها آسیب پذیر می‌کند. علاوه بر این، بسیاری از برنامه‌های جاه طلبانه عربستان سعودی در سال 2030 مبتنی بر ایجاد فعالیت‌های اقتصادی در امتداد سواحل دریای سرخ است. عربستان سعودی همچنین به دلیل نفوذ در دولت شناخته شده بین‌المللی یمن، که به شدت به حمایت اقتصادی و نظامی عربستان وابسته است اهرمی قدرتمند دارد. در نتیجه، سعودی‌ها بر مفاد روند صلح یمن تسلط قابل توجهی دارند. مهمتر از آن، عربستان سعودی بازیگر مسلط در شبه جزیره است. حوثی‌ها حتی در حالی که خود را گروه متخاصم معرفی می‌کنند  به خوبی می‌دانند که مدت‌ها پس از توقف حملاتشان به کشتی‌های تجاری و کاهش علاقه بین‌المللی به یمن، باید با دولت سعودی تعامل داشته باشند. سعودی‌ها هنوز از اهرم‌های خود برای کمک به توقف تهدید دریایی حوثی‌ها استفاده نکرده‌اند، زیرا آنها اولویت دیگری دارند: اجتناب از حملات مجدد حوثی‌ها به قلمرو خود، که عمدتاً از زمان آتش‌بس 2022 متوقف شده‌اند. اگر حوثی‌ها حملات خود را به خاک عربستان از سر بگیرند، رهبری عربستان می‌تواند متوجه شود که برای عبور از این بحران راهکارهای زیادی دارد. علاوه بر گشودن جبهه خطرناک جدید در مناقشه منطقه‌ای، تجدید خصومت‌ها می‌تواند بی‌ثباتی داخلی را در زمانی که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی هنوز در تلاش برای اعمال اصلاحات اقتصادی و اجتماعی گسترده است، ایجاد کند.

کاهش تنش در غزه احتمالاً پیش شرط پیشرفت در روند صلح سازنده‌تر در یمن است. آماده سازی ریاض و شرکای این بازیگر باید از هم اکنون آغاز شود، از جمله با دستیابی به اجماع مبنی بر اینکه نقشه راه روند صلح یمن می‌بایست گسترش یابد تا تعهد قابل اجرا حوثی‌ها به توقف حملات دریایی را در بر گیرد. حوثی‌ها احتمالاً به این شرایط جدید با حملات مجدد به عربستان سعودی پاسخ خواهند داد، زیرا آنها به دنبال آزمایش پایداری مخالفان خود هستند. میانجی‌هایی مانند سازمان ملل و بازیگران منطقه‌ای مانند عمان می‌توانند به اطمینان خاطر حوثی‌ها کمک کنند که این امر باعث ایجاد مارپیچ افزایشی نمی‌شود. ایالات متحده باید نقش حمایتی را در این تلاش ایفا کند، اول از همه با کمک به تأمین نوعی کاهش تنش در غزه. تا به امروز ائتلاف‌های زمینی با حمایت خارجی موفقیت آمیز نبوده است. انعطاف پذیری زرادخانه نظامی حوثی‌ها در برابر حملات هوایی تأثیر هر گونه عملیات هوایی را کمرنگ خواهد کرد. بازگشت به روند صلح در یمن می‌تواند به محدود کردن رفتار حوثی‌ها کمک کند، اما تنها در صورتی که این گروه را متقاعد کند تا بین اهداف خود در داخل یمن و حملات منطقه ای یک گزینه را انتخاب کند.