نگاهی به حواشی تحلیف روسای جمهور ایران؛ تحلیف، برای دولتی ۲۸ روزه!

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از خبرآنلاین، « رئیس جمهور منتخب باید پس از گرفتن حکم تنفیذ از مقام رهبری در مجلس شورای اسلامی و با حضور رییس قوه قضاییه و اعضای شورای نگهبان سوگند یاد کرده و سوگندنامه را امضاء کند.» این نص صریح اصل ۱۲۱ قانون اساسی است.

اگرچه در قانون هیچ اشاره‌ای به مراسم و کم و کیف آن نشده است اما این مراسم از سال های اول انقلاب تا امروز تحولات زیادی داشته است به طوری که در دوره‌های اخیر این مراسم با حضور میهمانان خارجی و حضور نمایندگان کشورهای دیگر برگزار می‌شود.

در سال‌های ابتدایی انقلاب در مراسم تحلیف رؤسای جمهوری اول تا سوم هم عموماً حضور سفرای خارجی و خصوصاً کشورهای غربی در این مراسم به دلیل شرایط خاص داخلی آن دوره و تنش‌های مربوط به جنگ ایران و عراق کمرنگ بود. تا زمان اصلاح قانون اساسی در سال ۶۸ رئیس دیوان عالی کشور در مراسم تحلیف کنار رئیس جمهور می‌ایستاد و پس از آن رئیس قوه قضاییه جای او را گرفت. پس از پایان جنگ و آرام شدن تدریجی فضای منطقه حضور سفرا و مقامات خارجی در مراسم تحلیف رئیس جمهور بیشتر شد.

تحلیف نخستین رئیس جمهور تاریخ انقلاب

مراسم تحلیف بنی‌صدر، اولین رئیس‌جمهوری ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ۳۱ تیر ۱۳۵۹ در مجلس اول شورای اسلامی برگزار شد. هفتم خرداد ۱۳۵۹، مجلس تشکیل شد؛ پس از آن در ۳۱ تیر ۱۳۵۹، در ساعت ۱۱ صبح ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهور در مجلس حضور یافت تا در برابر شورای نگهبان و نمایندگان مردم طبق اصل ۱۲۱ قانون اساسی سوگند یاد کند. سوگند نامه در حضور آیت الله شهید بهشتی رئیس دیوانعالی کشور قرائت شد و بنی صدر سوگند یاد کرد.

 تحلیف، برای دولتی ۲۸ روزه

در انتخاباتی که دوم مرداد ۱۳۶۰ برگزار شد، پس از یک مشارکت ۱۴ میلیون نفری، محمدعلی رجایی توانست با کسب ۹۰ درصد آراء، رقبای اصلی خود سیداکبر پرورش، عباس شیبانی و حبیب‌ا... عسگراولادی مسلمان را پشت‌سر گذارد.

روز یازدهم مردادماه، همزمان با عیدسعید فطر، امام خمینی (ره) در حسینیه جماران حکم ریاست جمهوری رجایی را تنفیذ کرد و مراسم تحلیف یا سوگند رجایی روز بعد در ۱۲ مرداد ۱۳۶۰ برگزار شد و رئیس‌جمهور منتخب در این مراسم تن‌ها به ادای سوگند اکتفا کرد.دولتی که تنها ۲۸ روز حیات داشت.

تحلیف اولین رئیس جمهور روحانی

انتخابات ریاست جمهوری دوره سوم در دهم مهر ۱۳۶۰ برگزار شد و آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای به عنوان اولین رئیس‌جمهوری روحانی، با کسب ۹۵ درصد آرا برگزیده شدند.

مراسم تحلیف ریاست جمهوری نیز در تاریخ ۲۱ مهرماه در مجلس شورای اسلامی برگزار گردید و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در برابر نمایندگان مجلس، رئیس دیوان‌عالی کشور، اعضای شورای نگهبان، نخست وزیر و وزیران کابینه، جانبازان انقلاب و جمعی از خانواده‌های شهدا مراسم را بجای آورند. این بار عبدالکریم موسوی اردبیلی، قرآن را برای سوگند رییس‌جمهور منتخب نگه داشت.

روز ۱۸ مهرماه ۱۳۶۴ مراسم تحلیف ریاست جمهوری برگزار شد و آیت الله خامنه‌ای برای دومین بار در مراسم تحلیف در حضور نمایندگان مجلس سوگند یاد کرد.

آغاز حضور مقامات خارجی در مراسم تحلیف

۱۳۶۸، انتخابات پنجمین دوره ریاست‌جمهوری جمعه ششم مردادماه برگزار شد و این دوره یک ماه و نیم زودتر از موعد مقرر آغاز شد. در فاصله ارتحال رهبر کبیر انقلاب امام خمینی (ره) و انتخابات پنجمین دوره ریاست جمهوری، امورات مربوط به رئیس‌جمهوری را حضرت آیت‌الله خامنه‌ای انجام می‌دادند.

مراسم تنفیذ حکم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در حالی برگزار شد که سید احمد خمینی حکم تنفیذ وی را قرائت و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جدید انقلاب اسلامی نیز آن راتنفیذ فرمودند. مراسم تحلیف آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال ۶۸ که پس از خاتمه جنگ تحمیلی آغاز دوران جدید بازسازی ایران بود، حضور سفرای خارجی در مراسم تحلیف رؤسای جمهوری شکلی جدی‌تر به خود گرفت.

۲۶ مرداد ماه، مراسم تحلیف ریاست جمهوری در مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد که با تغییر قانون اساسی در سال ۱۳۶۸، دیگر شورای عالی قضایی وجود نداشت تا رئیس آن در کنار رئیس‌جمهور منتخب برای ادای سوگند بایستد و با انتصاب آیت‌الله محمد یزدی اولین رئیس قوه قضائیه ایران وی در کنار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برای ادای سوگند ایستاد. آیت الله هاشمی در دور دوم ریاست جمهوری خود در ۱۳ مرداد ۱۳۷۲ در مراسم تحلیف حضور پیدا کرد. در این دوره رئیس مجلس حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر ناطق نوری بود، هاشمی در کنار آیت‌الله محمد یزدی رئیس قوه قضائیه، بار دیگر به عنوان چهارمین رئیس‌جمهور ایران در ششمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری سوگند یاد کرد.

هفتمین تحلیف، پنجمین رئیس جمهور

حکم تنفیذ سید محمد خاتمی، روز یکشنبه دوازده مرداد سال ۱۳۷۶ از سوی مقام معظم رهبری صادر شد و پس از آن نیز، مراسم تحلیف در روز ۱۳ مرداد در مجلس شورای اسلامی با حضور نمایندگان و مقامات کشوری و لشکری برگزار گردید. در این جلسه رئیس‌جمهور منتخب، طبق اصل ۱۲۱ قانون اساسی در حضور آیت‌الله محمد یزدی رئیس قوه قضائیه و اعضای شورای نگهبان سوگند یاد کرد که همه استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسئولیت‌هایی که برعهده گرفته است بکار گیرد. در این مراسم هم حضور سفرا و نمایندگان کشورهای خارجی نسبت به دوره‌های گذشته افزایش داشت.

روز ۱۷ مرداد ۱۳۸۰ مراسم تحلیف دور دوم ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی رئیس جمهوری ایران در مجلس شورای اسلامی برگزار شد. مراسم تحلیف سید محمد خاتمی در هشتمین دوره ریاست‌جمهوری یک تغییر داشت، پس از سه دوره حضور آیت‌الله محمد یزدی این بار با تغییر رئیس قوه قضائیه، آیت‌الله سید محمود هاشمی‌شاهرودی در کنار خاتمی برای ادای سوگند تحلیف ایستاد. در این نشست علاوه بر رئیس جمهوری و ۲۵۵ نماینده مجلس، آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی رئیس قوه قضائیه، آیت الله محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری، حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، اعضای مجلس خبرگان و شورای نگهبان هیات دولت و سایر مقامات کشوری حضور داشتند در این جلسه رئیس جمهور پس از ادای سوگند در میان مسئولین و با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی به ایراد سخنرانی پرداخت.

سوگند اول احمدی نژاد

روز ۱۲ مرداد ۱۳۸۴ به عنوان روز مراسم تنفیذ و امضای حکم احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور منتخب اعلام شد و حکمی که توسط سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت قرائت شد توسط مقام معظم رهبری تنفیذ گردید. مراسم تحلیف احمدی‌نژاد نیز روز ۱۵ مرداد ماه در مجلس شورای اسلامی برگزار شد و در آن روز آیت‌الله محمود هاشمی‌شاهرودی کنار احمدی‌نژاد ایستاد تا او در پیشگاه ملت سوگند یاد کند. احمدی نژاد در حالی به‌عنوان رئیس جمهوری جدید ایران سوگند یاد کرد که تمام شخصیت‌های مهم داخلی در مراسم تحلیف او حاضر بودند. از جمله در آن مراسم رئیس دولت اصلاحات و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی هم در ردیف اول میهمانان و در کنار محمود احمدی‌نژاد دیده می‌شدند.

در این مراسم تحلیف هم هر چند مقامات خارجی حضور نداشتند، اما اکثر سفارتخانه‌های در سطح سفیر در مراسم تحلیف سال ۸۴ حاضر شدند.

تحلیف با غایبان بزرگ

مراسم تحلیف دور دوم ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد در سال ۸۸ در شرایطی کاملاً خاص برگزار شد. روز ۱۸ مرداد سال ۸۸، وقتی وی قرار بود در مجلس شورای اسلامی سوگند ریاست جمهوری را ادا کند، حدود دو ماهی می‌شد که کشور شاهد درگیری‌ها و اعتراضاتی پس از برگزاری انتخابات ۲۲ خرداد ۸۸ بود. این مراسم با حدود ۲ ساعت تأخیر و با غیبت برخی مسئولان فعلی و پیشین نظام جمهوری اسلامی برگزار شد. ضمن آنکه صدا و سیما نیز آن را پوشش زنده نداد. در مراسم هم بسیاری از سفرای خارجی دعوت شده حضور پیدا نکردند و برخی سفارتخانه‌ها نیز ترجیح دادند تا مقامات رده‌پایینی، چون دبیرسوم خود را راهی این مراسم کنند.

بنا به آنچه تابناک روایت کرده است، در این میان، حضور سفرای بریتانیا و سوئد برای خیلی‌ها جالب توجه بود. حدود ۶۰ نفر از نمایندگان فراکسیون اصلاح‌طلبان مجلس هشتم نیز از حضور در مراسم خودداری کردند. اما از همه بیشتر غیبت برخی چهره‌های سرشناس داخلی بود که در این مراسم به چشم می‌آمد؛ آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، علی اکبر ناطق نوری، محسن رضایی، سیدحسن خمینی و رئیس دولت اصلاحات از این دسته بودند. ضمن آنکه از جمع هیأت رئیسه مجلس خبرگان هم تن‌ها آیت‌الله هاشمی شاهرودی، به‌عنوان رئیس دستگاه قضایی وقت در مراسم حضور داشت. در همان روز تحلیف، رسانه‌های رسمی گزارش کرده بودند که به دستور مقامات امنیتی، در زمان برگزاری تحلیف، قطارهای متروی تهران اجازه توقف در دو ایستگاه بهارستان و ملت را نداشتند که ظاهراً به منظور جلوگیری از حضور معترضان در این دو محل بوده است. 

تحلیف حسن روحانی با حضور مقامات ارشد خارجی

تحلیف رئیس دولت یازدهم در مرداد سال ١٣٩٢ در حالی برگزار شد که آیت الله آملی لاریجانی رئیس قوه قضاییه در کنار رئیس جمهور منتخب ایستاده بود. این مراسم که پس از انتخاباتی آرام برگزار شد میهمانان خارجی بلند پایه‌ای داشت.میهمانان ویژه مراسم تحلیف حسن روحانی در ١٣ مردادماه ١٣٩٢، ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر پیشین مالزی، یان کوبیش، معاون دبیرکل سازمان ملل و خاویر سولانا مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا بودند.

تحلیف روحانی با حضور هیئت‌های پلندپایه

 ۱۴ مرداد ماه ۱۳۹۶ حسن روحانی برای بار دوم و در آغاز به کار دولت دوازدهم در پیشگاه نمایندگان مردم به قران کریم سوگند یاد کرد. این مراسم نیز مانند سلف خود با حضور مقامات ارشد از کشورهای جهان بود که «فدریکا موگرینی»  مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یکی از شاخص‌ترین چهره‌های دعوت شده به این مراسم بود. البته حضور این چهره حاشیه آفرین هم شد و ماجرای  سلفی تعدادی از نمایندگان مجلس دهم با او حسابی در فضای مجازی خبرساز و جنجال آفرین شد.

هشتمین رئیس جمهور و  سیزدهمین تحلیف 

۱۴ مرداد ۱۴۰۰ از راه رسید تا تحلیفی دیگر رقم بخورد و این بار ابراهیم رئیسی که زمانی رقیب حسن روحانی بود در پیشگاه نمایندگان مجلس جمهوری اسلامی سوگند ریاست جمهوری یاد کند مراسمی که در  بحبوحه پنجمین پیک شیوع کرونا برگزار می شود. 

نکته جالب سوگند یاد کردن ابراهیم رئیسی در کنار محسنی اژه ای بود که پیشتر معاون او در قوه قضاییه بود. در واقع رئیس قوه پیشین در کنار رئیس قوه فعلی سوگند یاد کرد. غیبت برخی چهره ها چون آملی لاریجانی و علی لاریجانی نیز جالب توجه بود. محمود احمدی نژاد هم که در مراسم تنفیذ غایب بود در این مراسم نیز حضور نداشت.