چند بیمار مبتلا به سالک در تهران شناسایی شدند؟

دکتر سهرابی - معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یکی از دغدغه های حوزه بهداشت را کنترل بیماری های عفونی عنوان کرد و با اشاره به این که ورامین از جمله مناطق بومی و آندمیک بیماری سالک در تهران است یادآور شد که هر ساله مواردی از ابتلا در این منطقه گزارش می شود.

معاون امور بهداشتی دانشگاه، حفاظت فردی و رعایت بهداشت را مهمترین راهکار پیشگیری از ابتلا به سالک عنوان کرد و استفاده از توری، پمادهای دورکننده حشرات و برخی داروها را در این راستا موثر دانست و خاطرنشان کرد که مراکز بهداشتی نیز از طریق کنترل و از بین بردن جوندگان و سگ‌های آلوده در این راستا گام برمی دارند.

وی با اشاره به این که مخازن انگل مولد بیماری سالک سگ‌ها و جوندگانی نظیر موش‌ها هستند، دست‌اندازی بیش از حد انسان به محیط زیست این جانوران را یکی علل شیوع بیماری سالک برشمرد که در پی سکونت افراد در این مناطق و متعاقب آن گزیده شدن توسط پشه‌های خاکی آلوده به انگل لشمانیوز، بیماری بروز پیدا می کند.

وی به ساکنان مناطق آندمیک بیماری سالک توصیه کرد که حتما از توری و پشه بند در منازل خود و مواد دور کننده حشرات استفاده کنند.

سهرابی با اشاره به  تشکیل تیم های بهداشتی برای کنترل بیماری و تلاشهای مراکز بهداشتی برای از بین بردن مخازن آلوده در مناطق آندمیک  گفت: با توجه به این که ناقل بیماری سالک پشه است کنترل آن کمی دشوار است، همشهریان باید در این زمینه هوشیار باشند و همچنین سایر سازمانها نیز اطلاع رسانی لازم را در این خصوص انجام دهند.

وی گفت: افراد در صورت ابتلا به زخم مزمن در نقاط باز بدن نظیر صورت و دست و پا که پس از گزش پشه به ویژه در مناطق شیوع سالک ایجاد شده است، حتما به پزشک و یا مراکز بهداشتی مراجعه کنند تا مورد بررسی قرار گیرند و در صورت نیاز درمان‌های لازم برای آنان شروع شود.

بختیاری رییس شبکه بهداشت و درمان ورامین نیز در این خصوص گفت: بیماری سالک سال‌هاست که در منطقه جنوبی ورامین و بخش جواد آباد و روستاهای قلعه بلند، محمد آباد، حصار بالا و حصارگلی به صورت آندمیک وجود دارد.

به گفته وی، تعداد مبتلایان به سالک نسبت به دو سال گذشته تغییر چندانی نداشته است؛ به طوری که سال ۹۸ تعداد ۴۴ مورد ابتلا و سال۹۹ نیز ۳۳ مورد بیمار در این منطقه شناسایی و درمان شدند . امسال نیز تاکنون ۴۸ مورد شناسایی شدند که تحت درمان قرار گرفتند و برای هیچ یک از این بیماران آثار غیر قابل جبران ناشی از بیماری سالک ایجاد نشده است.

دکتر بختیاری خاطرنشان کرد: مخزن بیماری سالک در منطقه جنوب ورامین را جوندگانی برشمرد که در اراضی کشاورزی و باغ پسته‌های این نواحی زندگی می‌کنند.

به گفته وی، این منطقه کشاورزی دارای اراضی بسیار وسیعی است که با توجه به انباشت کودهای کشاورزی، رها شدن فاضلاب، دفن نخاله‌های سازمانی زیستگاه مناسبی برای پشه خاکی محسوب می‌شوند که تمامی این موارد توسط پزشک مرکز خدمات جامع سلامت در ناحیه محمدآباد رصد و کنترل می‌شود.

دکتر بختیاری، آموزش و اطلاع رسانی به افراد را از مهمترین راهکارها در راستای کنترل و پیشگیری بیماری سالک برشمرد و از اقدامات صورت گرفته در این زمینه به کنترل و نظارت بر شرایط اراضی مذکور، تدوین طرح از بین بردن جوندگان، آموزش حضوری به کارفرمایان باغ‌های پسته برای محافظت از کارگران توسط پزشک و بهورز، ارایه پمفلت‌های آموزشی به افراد، غربالگری و شناسایی موارد ابتلا در روستاها اشاره کرد.

وی حضورکارگران فصلی و مهاجر در این منطقه را یکی از مواردی برشمرد که کنترل بیماری و ارایه آموزش‌های لازم به این افراد را با چالش مواجه می کند و خاطرنشان کرد که علیرغم این موضوع آموزش در این اراضی بسیار وسیع مرتبا انجام می‌شود.

دکتر بختیاری تاکید کرد: در نواحی آندمیک بیماری با توجه به انتقال بیماری توسط گزش پشه، ساکنان می‌توانند با محافظت فردی و استفاده از پشه بند و توری و حشره کش از ابتلا به بیماری جلوگیری کنند.

وی خاطرنشان کرد: در دو سال گذشته ضمن تلاش در راستای کنترل و پیشگیری از بیماری کرونا و اجرای واکسیناسیون در شبکه بهداشت ورامین، سایر اقدامات و مراقبت‌های روتین بهداشتی متوقف نشده است.

دکتر بختیاری با اشاره به انجام اقدامات لازم در راستای کنترل بیماری سالک در منطقه ورامین یادآور شد: سعی کردیم علاوه بر اقدامات پیشگیرانه و کنترلی، آموزش عمومی و از بین بردن جونده ها به نحوی برنامه ریزی کنیم که در سال آتی تعداد مبتلایان کاهش یابد.

وی افزود:  بیماری در صورت تشخیص به موقع قابل درمان است و داروی لازم برای درمان سالک به صورت رایگان در شبکه های بهداشتی در اختیار بیماران قرار می گیرد.

دکتر بختیاری با اشاره به این که  در نوع روستایی دوره کمون بیماری سالک ۸-۲ هفته است  گفت:  از زمان گزش پشه آلوده تا زمانی که بیماری به صورت زخم خود را نشان دهد دو تا هشت هفته طول می کشد که مراجعه به موقع بیمار به پزشک در درمان بسیار موثر است.

وی خاطرنشان کرد: فرد مشکوک پس از مراجعه به مرکز خدمات جامع سلامت روستایی به آزمایشگاه مرکزی ارجاع می شود و به صورت رایگان آزمایشات لازم برای وی انجام می شود. در صورت تشخیص بیماری، درمان فرد آغاز می‌شود و پس از دو تا سه ماه بیماری کاملا درمان می‌شود.

به گفته دکتر بختیاری، تشخیص زودهنگام و درمان به موقع اهمیت دارد؛ زیرا در صورت عدم درمان به موقع ممکن است که زخم عمیق و وسیع شود و اسکار یا جای زخم بر روی پوست بیماربرای همیشه باقی بماند.

وی با اشاره به نحوه شناسایی بیماران مبتلا به سالک گفت: به دو صورت فعال و غیر فعال شناسایی بیماران انجام می‌شود. ابتدا غربالگری روستاییان توسط همکاران مراکز بهداشت روستایی و بهورزان به صورت حضوری و خانه به خانه انجام می شود و در حین این فرایند آموزش های لازم به افراد نیز ارایه می‌شود. در مرحله بعدی پس از ارایه آموزش افراد در صورت مشاهده علایم و نشانه‌های بیماری به مراکز بهداشت مراجعه می‌کنند.

دکتر علی لک - متخصص عفونی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ، سالک یا لشمانیوز را نوعی بیماری عفونی و مسری عنوان کرد که در اثر گزش پشه خاکی آلوده ایجاد می‌شود.

به گفته وی، سالک دارای دو شکل جلدی و احشایی است که در صورت استقرار انگل لشمانیوز در احشا نوع احشایی و در صورت استقرار انگل در پوست نوع جلدی آن بروز می‌کند که در نوع جلدی باعث ایجاد زخمی مزمن می‌شود که عموم از آن به عنوان زخم سالک نام می‌برند.

دکتر لک، راه انتقال سالک به انسان را از طریق گزش پشه خاکی آلوده و سگ و جوندگان را از مخازن این بیماری عنوان کرد.

این متخصص بیماری های عفونی در خصوص علایم بیماری گفت: فرد پس از گزش توسط پشه آلوده در ناحیه گزیدگی دچار یک جوش یا پاپول خارش‌دار می‌شود که به تدریج بزرگ و زخمی می‌شود. این زخم حالت آتشفشانی پیدا می‌کند و دارای یک حاشیه فعال همراه با ترشح است.

وی یادآور شد: زخم سالک نیاز به درمان اختصاصی از طریق تزریق‌های مکرر زیرجلدی دارد. در صورت عدم تشخیص، زخم عمقی شده و باعث درگیری عروق پوست می‌شود که در نتیجه اسکار یا جای زخم بر روی پوست فرد باقی می‌ماند، اما  اگر بیمار به موقع به پزشک مراجعه کند زخم با تزریق موضعی قابل درمان است.

وی با اشاره به وجود بیماری سالک در برخی مناطق ایران یادآور شد که در برخی مناطق و استان‌های کشور سالک به صورت آندمیک وجود دارد و در مناطقی نظیر اصفهان بیشتر دیده می‌شود.

بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، دکتر لک رعایت بهداشت عمومی و حفاظت فردی را از راهکارهای جلوگیری از شیوع این بیماری برشمرد و گفت: از بین بردن سگ‌های آلوده، رعایت بهداشت عمومی، جمع‌آوری زباله‌ها در مناطق شهری و روستایی، شست و شوی مرتب سطل‌های زباله و از بین بردن مخازن بیماری باعث ریشه کن شدن سالک می‌شود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه در خاتمه سخنان خود توصیه کرد: انتقال سالک از طریق گزش پشه آلوده است و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. بنابراین رعایت بهداشت عمومی و مراجعه به موقع به پزشک و استفاده از پشه بند و توری در منازل و راهکارهای دور کردن پشه‌ها بهترین راهکار مقابله با این بیماری در مناطق آندمیک است.