مأموریت آل‌ثانی در تهران

به گزارش اقتصادنیوز درحالی‌که گزارش انتقادی ناظر هسته‌ای سازمان ملل با واکنش ایران مواجه شده و آنتونی وزیرخارجه آمریکا در کنار همتای آلمانی خود نسبت به آنچه «پایان مهلت احیای برجام» خوانده، هشدار داده است،  شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر چند روز پس از دیدار با آنتونی بلینکن وارد تهران شد و با حسین امیرعبداللهیان، وزیرخارجه ایران ملاقات کرد.

ملاقات وزرای ایران و قطر در بحبوحه تنش‌های تهران-واشنگتن

بر اساس گزارش رویترز وزیرخارجه ایران روز پنجشنبه با همتای خود از همسایه‌ای که هم متحد واشنگتن است و هم روابط خوبی با تهران دارد، در حالی دیدار کرد که به نوشته این خبرگزاری به نظر می‌رسد ایران و آمریکا درباره سرنوشت مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ به نوعی با بن‌بست مواجه شده‌اند.

رسانه‌های دولتی ایران بدون اشاره به هیچ گونه مذاکره‌ای درباره مذاکرات هسته‌ای گزارش دادند که امیرعبداللهیان در مذاکرات خود با آل‌ثانی خواستار تقویت روابط تجاری شده و بر حمایت تهران از دولتی که همه جناح‌های افغانستان را شامل شود، تاکید کرد.

به ادعای رویترز با توجه به اینکه علی‌رغم آغاز به کار دولت جدید ایران، مذاکرات غیرمستقیم بین دولت‌های ایران و آمریکا در مورد نحوه بازگشت دو کشور به برجام از سر گرفته نشده، قطر ممکن است نقش میانجی را ایفا کند؛ کما اینکه پس از خروج آشفته آمریکا از افغانستان و ورود طالبان به کابل، این دوحه بود که بعنوان میانجی اصلی بین طالب‌ها و کشورهای غربی، ظاهر شد.

مسکو: نشست شورای حکام نباید بر مذاکرات وین تأثیر بگذارد

از سوی دیگر میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین می گوید: بحث درباره برنامه هسته ای ایران در جلسه آینده شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) که روز دوشنبه آغاز می‌شود، نباید بر چشم انداز مذاکرات وین درباره احیای برجام تأثیر منفی بگذارد.

به نوشته خبرگزاری تاس، وی در حساب توییتری خود نوشت: «در جلسه بعدی شورای حکام آژانس انتظار می‌رود که مثل همیشه تمرکز بر ایران باشد. لازم است سلسله مراتب محتاطانه‌ای از اولویت‌ها تعیین شود. تحت هیچ شرایطی این بحث نباید بر چشم انداز مذاکرات وین در مورد برجام تأثیر منفی بگذارد».

سرگئی ریابکوف ، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز روز چهارشنبه به TASS گفت که مسکو نگران نشانه‌هایی است که از پایتخت‌های غربی مبنی بر لزوم استفاده از اهرم سیاسی بر تهران با هدف احیای برجام، دریافت می‌کند.

به گفته وی «این منطق غلطی است. به جای دامن زدن به تنش ها و افزایش فشارها، باید خویشتنداری نشان دهیم و راهی برای از سرگیری مذاکرات بیابیم». در عین حال ریابکوف تاکید کرد که لازم است با فرایندهای داخلی در نتیجه انتقال قدرت در ایران با احترام برخورد شود و باید منتظر بمانیم تا یک تیم مذاکره کننده جدید تشکیل شود تا پروسه احیای برجام از سر گرفته شود.

آمریکا و آلمان: صبر ما برای ازسرگیری گفتگوها نامحدود نیست

همچنین کالم کوئین، نویسنده خبرنامه فارن‌پالیسی در کزارش امروز خود با اشاره به سخنان بلینکن مبنی بر اینکه «زمان توافق با ایران رو به اتمام است»، نوشت: رئیس جمهور ایران گفت که او برای «مذاکرات هدفمند» آماده است، اما غرب از آنچه ممکن است «تاکتیک‌های تاخیر» باشد، می‌ترسد.

وی نوشت: هفته گذشته امیرعبداللهیان گفت دور دیگری از مذاکرات در وین به سرعت انجام نمی‌شود و «طرف مقابل درک می کند که دو تا سه ماه طول می کشد تا دولت جدید بتواند برای هر نوع تصمیم‌گیری یا برنامه‌ریزی را نهایی کند». هایکو ماس وزیر خارجه آلمان پس از دیدار با آنتونی بلینکن، با اشاره به اظهارات امیرعبداللهیان در تماس تلفنی با ماس، گفت که "دو یا سه ماه یک بازه زمانی است که برای ما بسیار طولانی است. این به اندازه کافی خوب نیست." وی همچنین خواستار بازگشت سریعتر تهران به مذاکرات شد.

بلینکن نیز در پاسخ به این سؤال که آیا زمان پیشنهادی ایران برای بازگشت به توافق بسیار طولانی است یا خیر، گفت: «من قرار نیست تاریخی برای آن تعیین کنم، اما داریم به نقطه‌ای نزدیک می شویم که در آن بازگشت به پایبندی به برجام منافعی را که این توافق ایجاد می کرده، حاصل نمی کند. ما به وضوح اعلام کرده‌ایم که ظرفیت پیوستن مجدد به توافق و بازگشت به پایبندی متقابل، نامحدود نیست."

به نوشته فارن پالیسی، در حقیقت بازه دو تا سه ماهه پیشنهاد شده توسط امیرعبداللهیان مطابق با زمان‌بندی تعیین شده توسط دولت بایدن است که مذاکرات غیرمستقیم با ایران را در آوریل -تقریباً سه ماه پس از به قدرت رسیدن- رسماً آغاز کرد.

با این حال، اظهارات ماس و بلینکن نشان دهنده نگرانی‌های روزافزون است مبنی بر اینکه رئیس جمهور جدید ایران علاقه‌ای به پیروی از روندی که دولت قبلی طی کرده تا با پذیرش محدودیت‌های برنامه هسته‌ای، تحریم‌ها را رفع و دارایی‌های ایران را آزاد کند، ندارد.

پاسخ تهران به انتقادات آژانس

رئیسی روز شنبه گفت که دولت او در واقع برای "مذاکرات هدف محور" آماده است اما نه در صورت "فشار غرب". 

رئیس جمهور ایران روز چهارشنبه نیز هشدار داد که نگرش "غیر سازنده" ناظر هسته‌ای سازمان ملل متحد می تواند به مذاکرات وین آسیب برساند. رئیسی گفت که ایران با آژانس همکاری کرده و این نشان دهنده تمایل تهران برای شفافیت در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای است. وی گفت: «طبیعی است که در مورد (نگرش) غیرسازنده در آژانس منطقی نیست که انتظار داشته باشیم ایران واکنش سازنده ای داشته باشد».

نگرانی های غرب اخیراً پس از دو گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی افزایش یافته است. این گزارش‌ها از ایران به دلیل [ادعایی] عدم شفافیت و ممانعت از بازرسی انتقاد کرده و همچنین آخرین فعالیت غنی سازی ایران که در آن 10 کیلوگرم اورانیوم تا سطح 60 درصد غنی سازی شده را گزارش کرده است.

در حالیکه ناظران در انتظار ازسرگیری مذاکرات میان ایران و قدرت‌های جهانی برای بازگشت طرف‌ها به تعهدات خود ذیل توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ هستند، آژانس بین المللی انرژی اتمی در دو گزارش محرمانه اعلام کرد که ایران همچنان در حال افزایش تولید اورانیوم با غنای بالا است و همکاری کامل با بازرسان هسته‌ای را از سر نگرفته است.

این سازمان همچنین ادعا کرد که "نگرانی عمیقی" در مورد مسئله کشف مواد هسته‌ای [ادعایی] در چندین محل اعلام نشده وجود دارد، چرا که به گفته آژانس بعد از گذشت زمان نسبتاً طولانی، ایران هنوز توضیح کافی و قانع‌کننده درباره این مسئله نداده است.

این دو گزارش با واکنش ایران مواجه شد و رئیسی نسبت به هرگونه فشار هشدار داده و به رئیس شورای اروپا چارلز میشل گفته است که هرگونه حرکت "غیرسازنده" آژانس می‌توانند روند مذاکرات وین را مختل کند.

غریب‌آبادی: مادامیکه تحریم‌ها پابرجاست، خواستار توقف فعالیت هسته‌ای ایران نشوید

انتشار این گزارش اعتراض کاظم غریب آبادی، نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی را نیز برانگیخت. وی گفت تا زمانی که تحریم های یک جانبه ایالات متحده همچنان برقرار است، هیچ کس نمی تواند به ایران بگوید، فعالیت های هسته ای خود را که مطابق تعهدات منع اشاعه است، متوقف کند.

نماینده ایران در مورد کشف ذرات هسته‌ای ادعایی در مکان‌های از پیش اعلام نشده گفت که این موضوع به حدود دو دهه پیش برمی گردد و ایران همکاری کافی را ارائه کرده است. غریب آبادی با اشاره به اینکه بیش از یک پنجم کل نظارت‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی مربوط به ایران است و در عوض هیچ نظارتی بر فعالیت‌های هسته ای اسرائیل وجود ندارد، گفت: «این آژانس باید استقلال و حرفه ای بودن خود را حفظ کند و اعضای آژانس باید به طور جدی مانع تلاش برای استفاده از این نهاد برای دستیابی به اهداف سیاسی شود».

غریب آبادی همچنین گفت که تفاهم موقت سه ماهه میان دولت ایران و آژانس که در اواخر فوریه برای تعویق و تسهیل اجرای مصوبه پارلمان جهت منع کامل فعالیتهای نظارتی و دسترسی بازرسان آژانس در سایت‌های هسته‌ای ایران -که قبلاً برای یک ماه دیگر نیز تمدید شده بود- منقضی شده است و ایران هیچ تعهدی برای تمدید بیشتر آن ندارد.

نشست ۲۱سپتامبر آژانس، دور هفتم غیررسمی مذاکرات وین؟

بر اساس گزارش فارن پالیسی هنوز مشخص نیست که ایران همچنان در حال ضبط فعالیت‌ها در تاسیسات هسته ای خود با دوربین های آژانس است یا نوارهای ضبط شده قبلی در چه شرایطی است. اما اگر نوارها نابود شوند -همانطور که ایران تهدید کرده بود در صورت عدم لغو تحریم‌های آمریکا این اتفاق می‌افتد- آژانس بین المللی انرژی اتمی با خلأ قابل توجهی در فعالیت های نظارتی خود در ایران مواجه خواهد شد.

به نوشته کالم کوئین، گزارش اخیر اولین گزارش فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی بود که در دوران ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی منتشر می‌شد. رئیسی و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه وی گفته اند که طرفدار مذاکراتی هستند که منجر به لغو تحریم ها شود، اما تلاش های آمریکا برای انجام مذاکرات تحت "فشار" را محکوم میکنند.

از آوریل ، شش دور گفتگو برای احیای توافق هسته ای در وین برگزار شده و در حالی که پیشرفت هایی به دست آمده، همچنان مسائل مهمی حل نشده باقی مانده‌اند و مذاکرات در اواخر ژولای متوقف شد تا رئیسی بتواند دولت خود را تشکیل دهد.هنوز زمان بازگشت به وین مشخص نشده است، اما کنفرانس بعدی آژانس بین المللی انرژی اتمی در 21 سپتامبر می تواند مهم باشد.

کوئین در ادامه نوشته است: راضی نگه داشتن ایران ممکن است در حال حاضر به نفع همه باشد، زیرا در این صورت کنفرانس ۲۱ سپتامبر آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین می‌تواند به عنوان دور هفتم غیررسمی مذاکرات عمل کند.

تل‌آویو تهاجمی‌تر می‌شود؟

فارن پالیسی نوشت: نحوه پاسخ ایران به گزارش انتقادی ناظر هسته‌ای سازمان ملل متحد نشان می دهد که برای به نتیجه رسیدن در مذاکرات احیای برجام مسیر دشواری در پیش است.

قدرتهای غربی و اسرائیل مدعی شده‌اند که "برنامه های نظامی خود را برای مقابله با برنامه هسته ای ایران" پیش‌بینی کرده‌اند، چرا که به زعم آن‌ها تهران فعالیت‌های هسته ای خود را بسیار تسریع کرده است.

ایالات متحده ، با حمایت قدرتهای اروپایی ، ممکن است بار دیگر به دنبال فشار علیه ایران باشند ، چیزی که ایران هشدار داده است در صورت بروز ممکن است دستیابی به توافق برای احیای برجام را بسیار پیچیده‌تر کند.

وی در پایان این بخش ازخبرنامه خود آورده است: در حالی که ایران و ایالات متحده به طور دیپلماتیک با یکدیگر درگیر هستند ، اسرائیل در حال بررسی وضعیت تهاجمی‌تری است.

آویو کوچاوی رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل روز دوشنبه مدعی شد که «برنامه های نظامی این کشور برای حرکت علیه برنامه هسته ای ایران "بسیار شتاب گرفته است"».