خطرات حمله نظامی اسرائیل به ایران

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، در حالی که بر اساس اعلام هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام (نماینده اتحادیه اروپا) دور هشتم مذاکرات احیای برجام در وین از روز دوشنبه آغاز می‌شود، فضای حاکم بر مناسبات ایران و غرب همچنان بطور نگران‌کننده‌ای پرتنش است و یک اشتباه محاسباتی ساده یا یک اقدام حساب‌نشده حداقلی می‌تواند حتی به یک جنگ تمام‌عیار منطقه‌ای منجر شود و یا دست‌کم بر پیچیدگی‌های موجود بیافزاید.

خطرات مرگبار حمله به ایران

در همین حال اسراییل سخت در تلاش برای نمایش آمادگی برای حمله به ایران است و لفاظی‌های خود درباره بمباران ادعایی تأسیسات هسته‌ای ایران را تشدید کرده‌است. با این حال مجموعه شواهد حاکی از این است که علیرغم تمام ادعاهای تهدید‌آمیز مقامات ارشد اسرائیلی، نهاد امنیت ملی تل‌آویو به وضوح از خطرات احتمالی مرگبار چنین اقدامی آگاه است. (لفاظی‌های پوشالی «ببر کاغذی»؛ تهدید حمله اسرائیل به ایران جدی است؟)

توانایی ایران در بازسازی فوری برنامه هسته‌ای

فارغ از پیامدهای هرگونه تعدی، که تهران از هم اکنون درباره نحوه پاسخ به آن هشدار داده و برای نشان دادن نمونه‌ای از آن در رزمایشی با موشک‌های بالستیک خود قدرت‌نمایی کرده‌اند، بسیاری از کارشناسان غربی و اسرائیلی معتقدند تقریبا هیچ شانسی برای اقدام نظامی موفق اسرائیل بدون تایید آمریکا -که به نظر نمی رسد در کوتاه‌مدت به دست آید- وجود ندارد، و حتی با فرض موفقیت، ایران برای بازسازی و ارتقاء ظرفیت‌های هسته‌ای تخریب‌شده خود، به زمان و انرژی چندانی نیاز ندارد.

دنی سیترینوویچ که به مدت ۲۵سال در واحدهای مختلف فرماندهی اطلاعات دفاعی اسرائیل (IDI) از جمله به عنوان رئیس میز ایران در بخش تحقیق و تحلیل (RAD) این نهاد، فعالیت کرده است، در مقاله‌ای برای وبگاه شورای آتلانتیک نوشت: «حتی اگر سایت‌های هسته‌ای ایران نابود شوند، دانش هسته‌ای بومی، دانشمندان ایرانی را قادر می‌سازد تا برنامه هسته‌ای را به سرعت بازسازی کنند. به عبارت دیگر، سیاستمداران اسرائیلی روی یک حمله نظامی قمار می‌کنند که حداکثر برنامه هسته‌ای ایران را به تأخیر می‌اندازد».

عواقب نجومی پاسخ «محور مقاومت» برای اسرائیل

سیترینوویچ افزود: «علاوه بر این، بر خلاف حملات اسرائیل به برنامه‌های هسته‌ای عراق و سوریه، که هیچ واکنشی در پی نداشت، ایران و نیروهای منطقه‌ای متحدش به حمله پاسخ خواهند داد که با توجه به قابلیت‌های نظامی ایران و متحدانش، قیمت آن ممکن است غیرقابل تحمل باشد».

وی ادامه داد: «به عبارت دیگر، 1.5 میلیارد دلاری که به نیروهای دفاعی اسرائیل برای تدارک حمله نظامی احتمالی به ایران داده شده، تنها آغاز هزینه‌های اسرائیل است، چرا که پاسخ محور مقاومت، عواقب نجومی برای اسرائیل خواهد داشت».

ایده فاجعه‌بار حمله به ایران

همچنین بروس ریدل عضو ارشد موسسه بروکینگز و استاد دانشکده مطالعات بین المللی پیشرفته جان هاپکینز با سی سال تجربه فعالیت در آژانس اطلاعات مرکزی (CIA) و سال‌ها خدمت در شورای امنیت ملی در کاخ سفید برای چهار رئیس جمهور آمریکا، در مقاله‌ای مشترک با آنل شلین محقق مسائل خاورمیانه و جهان اسلام در موسسه کوئینسی نسبت به عواقب فاجعه‌بار ایده حمله به ایران هشدار داده‌اند.

این دو تحلیلگر برجسته در مطلبی برای پایگاه ریسپانسیبل استیت‌کرفت با عنوان «چرا بمباران ایران (هنوز) یک ایده بد است» نوشته اند: در حالی که مذاکرات برجام چندان امیدوارکننده به نظر نمی رسد، اسرائیل بایدن را تحت فشار قرار می دهد تا به گزینه نظامی روی آورد که فقط اوضاع را بدتر می کند.

آخرین نمونه از یک پارادایم شکست‌خورده‌

بنا بر گزارش ها، مقامات اسرائیلی در واشنگتن روز پنجشنبه از ایالات متحده خواسته اند تا حملاتی را علیه اهداف ایرانی انجام دهد، چیزی که تشدید بی سابقه خصومت ها خواهد بود. بنی گانتز، وزیر دفاع و دیوید بارنیا، رئیس موساد، دولت بایدن را تحت فشار قرار دادند تا به اقدام نظامی روی آورد تا ایران را وادار کند که «موضع خود را در میز مذاکره نرم کند».

در حالی که مذاکرات در وین پیشرفت چندانی نداشته است، این رویکرد تنها آخرین نمونه از پارادایم شکست خورده‌ای است که هم ایالات متحده و هم اسرائیل درباره ایران به آن برخورد کرده اند: این باور که فشار بیشتر و تعدی به ایران، تهران را مجبور به تسلیم خواهد کرد، در صورتی که احتمال بیشتری وجود دارد که نتیجه آن، تحریک ایران به واکنش تقابل‌جویانه مشابه خواهد بود. 

حماقت ترامپ، تعلل بایدن

اسرائیل ادعا می کند که تحت یک تهدید فزاینده وخیم قرار دارد تا جایی که رئیس جمهور هرتزوگ را بر آن داشت تا تاکید کند: «اگر جامعه بین المللی موضع قاطعانه ای در این زمینه اتخاذ نکند، اسرائیل این کار را خواهد کرد. اسرائیل از خود محافظت خواهد کرد.»

با این حال، اگر ترامپ در توافق باقی می ماند، یا اگر بایدن پس از روی کار آمدن با قدرت و سرعت به آن ملحق می شد، نه اسرائیل و نه ایالات متحده در این موقعیت قرار نمی گرفتند.

ژنرال بازنشسته اسرائیلی اسحاق بن اسرائیل به بلومبرگ گفت: «تلاش های نتانیاهو برای متقاعد کردن دولت ترامپ برای خروج از توافق هسته ای بدترین اشتباه استراتژیک در تاریخ اسرائیل بوده است».

بن اسرائیل با این بیانیه اعتراف کرد که نه تنها اسرائیل با فشار بر ترامپ برای نادیده گرفتن برجام، امنیت خود را متزلزل نمود، بلکه اسرائیل امنیت آمریکا را نیز تضعیف کرد، زیرا هر دو منافع مشترکی در جلوگیری ازپیشروی ایران به سمت آستانه هسته‌ای دارند.

چنین رفتاری از طرف یک شریک غیرقابل قبول است. و متأسفانه، نفتالی بنت، نخست وزیر کنونی اسرائیل، تقریباً همان موضع رقیب سیاسی و سلف خود، بنیامین نتانیاهو را در قبال ایران اتخاذ می کند.

نتیجه بالقوه حمله به ایران

اگر دولت بایدن توصیه اسرائیل را بپذیرد، یا به احتمال زیاد، اگر اسرائیل حملاتی را انجام دهد که واکنش ایران را برانگیزد و واشنگتن وارد درگیری شود، چه اتفاقی می‌افتد؟

حمله اسرائیل به ایران احتمالاً آغازگر درگیری خواهد بود که کشورهای همسایه را در هر دو طرف به دنبال خود می‌کشاند.

حزب الله هزاران راکت، موشک و پهپاد را به سمت حیفا، تل آویو و سایر اهداف پرتاب خواهد کرد. حماس نیز ممکن است به درگیری بپیوندد. ایران یا متحدان عراقی و یمنی‌اش می‌توانند مانند گذشته به قلب عربستان سعودی حمله کنند. همچنین ممکن است حملات گسترش یابند و تا بحرین و امارات متحده عربی که اقدام به عادی‌سازی روابط با اسرائیل کرده‌اند را نیز در بر گیرند،.

عمان، کویت و قطر که تمایل به حفظ روابط هم با ایران و هم سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و ایالات متحده دارند، برای انتخاب یکی از طرف‌های تخاصم تحت فشار قرار خواهند گرفت، تصمیمی که آنها را در معرض حمله دشمنان جدید خود قرار می‌دهد. با توجه به فشار شدید مردمی برای شکستن معاهده صلح با اسرائیل، اردن در تنگنا قرار خواهد گرفت. قیمت نفت سر به فلک می‌کشد.

ناسیونالیسم ایرانی علیه دشمن

این دو تحلیلگر در ادامه مدعی شده‌اند: در صورت تشدید جنگ، ایالات متحده ممکن است احساس کند که مجبور به حمله و تلاش برای حفظ خاک ایران است. اما همانطور که کنت پولاک، کارشناس منطقه ای، یک بار به طعنه گفت: «اگر جنگ عراق را دوست داشتید، جنگ ایران را بیشتر دوست خواهید داشت». در واقع، جمعیت ایران سه برابر بیشتر از جمعیت عراق در سال 2003 است، زمین ایران کوهستانی‌تر است و بنابراین کنترل آن برای یک نیروی اشغالگر چالش برانگیز است.

ناسیونالیسم ایرانی ریشه در هزاره‌‌‌های تمدن ایرانی دارد، و بنابراین انشعاب هویت ملی مشاهده شده در عراق بعید است، تکرار شود. در حالی که برخی ممکن است به اشتباه خیال کنند که بخشی از ایرانیان مخالف از چنین سناریویی  استقبال می کنند، تجربیات در عراق، افغانستان، سومالی، ویتنام و غیره باید به ما یادآوری کند که مهاجمان خارجی به ندرت مورد استقبال قرار می گیرند. ایران در دهه 1980 در جنگ با عراق نیم میلیون از مردم خود را از دست داد. جنگی که ایرانیان معتقدند صدا با الهام از آمریکا برای از بین بردن انقلاب نوبنیان آنها به راه انداخت، و توانست شهروندان -و حتی منتقدان- را پشت سر حکومت تازه تأسیس جمع کرد.

ایران قبلاً چندین دهه در برابر تحریم‌های ایالات متحده، از جمله سه سال گذشته «فشار حداکثری» مقاومت کرده است: اما تحت تحریم‌ها، به جای تحریک یک خیزش مردمی علیه دولت (یعنی آنطور که برخی شاهین‌های آمریکایی باور دارند، این استراتژی باعث افول محبوبیت و اعتبار نیروهای میانه‌رو و اصلاح‌طلبان شده و به نیروهای محافظه‌کار قدرت بخشیده است که اکنون همه نهادهای اصلی کشور را تحت  کنترل دارند.

این تا حد زیادی به دلیل این تصور گسترده است که تمایل رئیس جمهور وقت روحانی در اعتماد به آمریکایی‌ها در زمینه پایبندی به تعهداتشا تحت توافق هسته ای 2015، ساده لوحانه بود. در واقع، حتی قبل از خروج ترامپ از توافق، امیدهای ایرانیان برای رونق اقتصادی پس از  برجام و رفع تحریم، نقش بر آب شد، زیرا بسیاری از تحریم‌ها باقی ماندند و تحریم‌های بیشتری اضافه شد.

غرور یا خطا، جنگ را محتمل می‌کند

این اولین بار نیست که اسرائیل نسبت به ایران ابراز وحشت می کند و همچنین اولین بار نیست که تنش ها بالا می رود. با این حال، در برخی مواقع، از طریق غرور یا خطا، رویارویی نظامی محتمل تر از عدم وجود است. اسرائیل در خطر وجودی ایران نیست. تهران به خوبی می‌داند که اسرائیل زرادخانه هسته‌ای خود را با قابلیت حمل سلاح توسط هواپیماهای ساخت آمریکا، موشک‌های الهام گرفته از فرانسه و زیردریایی‌های ساخت آلمان دارد.

مقامات آمریکایی باید از وارد شدن به بن بستی که در آن تنها دو گزینه کاری نکردن یا رفتن به جنگ پیش رو است،  خودداری کنند. منافع ایالات متحده با تعامل در بحث منطقی در مورد موضوعاتی که ما را از ایران جدا می‌کند بهتر است از تهدیدهایی مبنی بر اینکه اگر تهران به توافقی که ما نقض کردیم عمل نکند، عواقب سنگینی در پی خواهد داشت.

واشنگتن همچنین باید با تل آویو شفاف باشد که حمله اسرائیل به ایران یا اهداف ایرانی، پیامدهای منفی جدی برای روابط آمریکا و اسرائیل خواهد داشت.

دولت ترامپ – با همدستی نتانیاهو – با نقض برجام مرتکب اشتباه بزرگی شد. عواقب این تخلف اکنون به خانه می آید و ما را آزار می دهد. زمان گفتگوهای صادقانه و متفکرانه با خود و شرکایمان فرا رسیده است، نه تهدیدهای تمام عیار که نتایج خطرناک خود را خواهد داشت.