آماده باش در آمریکا و اروپا /اگر پوتین با قطع گاز پاسخ دهد؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین، چشم انداز جنگ تمام عیار روسیه علیه اوکراین، وابستگی اروپا به انرژی روسیه را نمایان ساخته و سبب کشمکش ها بر سر جایگزین ها شده است.

جیمز مک براید تحلیلگر شواری روابط خارجی آمریکا در تازه‌ترین مقاله خود با اشاره به بحران اوکراین و وضعیت آینده انرژی در اروپا نوشت:

تهدید تهاجم گسترده روسیه به اوکراین، ایالات متحده و متحدان اروپایی اش را تا حدی به دلیل احتمال اختلالات عمده در بازار انرژی اروپا که به شدت به نفت و گاز روسیه وابسته است، در حالت آماده باش قرار داده است. حمله روسیه می تواند باعث لغو پروژه های معلق از جمله خط لوله نورد استریم ۲  به آلمان شود، در حالی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه تهدید کرده است که صادرات انرژی را محدود خواهد کرد. در تلاش برای کاهش چنین بحرانی، کاخ سفید در حال پیشبرد تلاش‌ها برای هدایت مجدد منابع انرژی به اروپا است، اما کارشناسان می‌گویند هر راه‌حلی با هزینه‌های دردناکی همراه خواهد بود.

وضعیت انرژی روسیه

روسیه یک غول انرژی است – سومین تولیدکننده بزرگ نفت و دومین تولیدکننده بزرگ گاز طبیعی در جهان. بر اساس برخی برآوردها، سوخت های فسیلی ۱۴ درصد از تولید اقتصادی کشور را تشکیل می دهند. درآمد این بخش بیش از ۴۰ درصد از بودجه فدرال را تشکیل می دهد. در سال های اخیر، روسیه از درآمد انرژی برای انباشت ۶۳۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی استفاده کرده است. برای مثال، در سال ۲۰۲۱، کرملین بودجه خود را با انتظار قیمت نسبتاً پایین نفت ۴۵ دلار در هر بشکه متعادل کرد. در آن سال قیمت ها به طور متوسط نزدیک به ۷۰ دلار در هر بشکه بود.

همانطور که آدام توز، مورخ اقتصادی اشاره می کند، این رویکرد مالی محافظه کارانه، به پوتین اجازه داد تا دولت خود را تا حد زیادی از اثرات تحریم های اقتصادی اعمال شده پس از الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ مصون نگه دارد. بخش عمده ای از تولید انرژی روسیه صرف برآوردن تقاضای اروپا می شود، به ویژه گاز طبیعی که از طریق شبکه خطوط لوله دوران شوروی از اوکراین و سایر کشورهای اروپای شرقی ارسال می شود. مسکو به دنبال ساخت خطوط لوله جدید، از جمله خط لوله بحث برانگیز نورد استریم ۲ برای دور زدن شبکه های قدیمی است. این کشور همچنین یک خط لوله گاز جدید به چین را تایید کرده است، اگرچه فروش آن هنوز کسری از فروش اروپایی آن خواهد بود.

اروپا چقدر به انرژی روسیه متکی است؟

یک وابستگی متقابل وجود دارد: کرملین به درآمد اروپا بستگی دارد، در حالی که اروپا به انرژی روسیه وابسته است. اما بسیاری از تحلیلگران می گویند اتکای اروپا به این معناست که اعمال تحریم های شدیدتر بر روسیه خطر آسیب جدی در تامین انرژی این کشور را به همراه دارد. به طور کلی، روسیه حدود یک سوم مصرف گاز طبیعی اروپا را تامین می کند که برای گرمایش زمستانی و همچنین تولید برق و تولید صنعتی استفاده می شود. اتحادیه اروپا همچنین برای بیش از یک چهارم واردات نفت خام خود که بزرگترین منبع انرژی این بلوک است، به روسیه روی می آورد.

برخی از کشورهای اتحادیه اروپا بسیار بیشتر از سایرین وابسته هستند. پرتغال و اسپانیا از انرژی روسیه کمی استفاده می کنند، در حالی که آلمان، بزرگترین اقتصاد اروپا، بیش از نیمی از گاز طبیعی و بیش از ۳۰ درصد نفت خام خود را از روسیه تامین می کند. فرانسه بیشتر برق خود را از انرژی هسته‌ای تامین می‌کند، اما همچنان برای تامین نیازهای خود به سوخت فسیلی به واردات روسیه متکی است. تحلیلگران می گویند طرح هایی در آلمان و دیگر کشورها برای حذف تدریجی انرژی هسته ای و زغال سنگ می تواند این وابستگی را افزایش دهد.

نورد استریم ۲ چگونه می تواند این رابطه را تغییر دهد؟

نورد استریم ۲ توسعه خط لوله اصلی نورد استریم است که در سال ۲۰۱۱ تکمیل شد و گاز طبیعی را از شمال غرب روسیه از طریق دریای بالتیک به طور مستقیم به آلمان منتقل می کند. این خط لوله در سال ۲۰۱۸ توسط دولت آلمان تأیید شد و ساخت آن در سپتامبر ۲۰۲۱ به پایان رسید. با این حال، راه اندازی آن با تاخیرهای نظارتی و بررسی مجدد سیاسی در بحبوحه افزایش تنش های غرب با روسیه مواجه شده است.

در صورت تصویب، نورد استریم ۲ به بیشتر صادرات گاز طبیعی روسیه به آلمان اجازه می دهد تا اوکراین و سایر کشورهای ترانزیت فعلی را دور بزند. این موضوع از ابتدا بحث برانگیز بوده است. منتقدان، از جمله واشنگتن، هشدار داده اند که این امر به مسکو نفوذ بیشتری بر کشورهای اروپایی خواهد داد و به طور بالقوه اختلافات سیاسی را در مورد چگونگی پاسخ به تجاوز روسیه افزایش خواهد داد. در همین حال، کشورهای اروپای شرقی مانند لهستان و اوکراین نگران هستند که این خط لوله آنها را از میلیاردها دلار هزینه ترانزیت سالانه محروم کند و آنها را بیش از پیش تحت سلطه روسیه قرار دهد. برای بسیاری از ناظران، این خطرات دوباره در اواخر سال ۲۰۲۱ تشدید شد، زیرا روسیه از تحویل گاز اضافی در بحبوحه افزایش تقاضای انرژی خودداری کرد. نتیجه سه برابر شدن قیمت ها و تهدید کمبود در سراسر اروپا بود. برای فرانسه، این مسئله، حمایت طولانی مدت آن از انرژی هسته ای را تایید کرد.

چه خواهد شد؟

رهبران ایالات متحده و اروپا به خصوص در مورد اختلالات عمده در عرضه  مورد تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین نگران هستند. دولت آلمان گفته است که اگر این اتفاق بیفتد، می تواند نورد استریم ۲ را به طور کامل لغو کند. با این حال، چنین اقدامی یک چالش بزرگ را به همراه خواهد داشت: چگونه می توان سوخت اروپا را تامین کرد و در عین حال روسیه را نیز مجازات کرد. جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، قول داده است که «هزینه‌های سنگین» را برای تهاجم روسیه تحمیل کند - از جمله قطع ارتباط بانک‌های روسیه از سیستم مالی جهانی. اما اگر پوتین با قطع گاز پاسخ دهد، این امر می تواند قیمت انرژی را افزایش دهد، تورم را افزایش دهد و بهبود اقتصادی اروپا را تضعیف کند.

تلاش‌هایی برای رفع نیازهای انرژی اروپا در حال انجام است. اروپا به ارزش حدود یک ماه گاز ذخیره یا حداقل گازی که معمولاً برای نگهداری در انبار لازم است  دارد که در مواقع اضطراری می‌تواند از آن استفاده کند. علاوه بر این، تقاضای تقریباً ۹ هفته‌ای وجود دارد که معمولاً توسط تأمین‌کنندگان تجاری نگهداری می‌شود و کاخ سفید در تلاش است تا ذخایر اضافی گاز طبیعی مایع (LNG) را جمع‌آوری کند. رویکردی مشابه به ژاپن پس از فاجعه هسته‌ای فوکوشیما کمک کرد.

اما تحلیلگران می گویند که در اینجا درباره بیشترین عرضه جهانی صحبت می شود و حتی اگر چنین اقداماتی بتواند بحران کوتاه مدت را کاهش دهد، هزینه های بالایی خواهد داشت. امی مایرز جاف، عضو ارشد سابق شورای روابط خارجی و کارشناس انرژی دانشگاه تافتس استدلال می‌کند که در صورت قطع کامل انرژی از سوی روسیه، این احتمال وجود دارد که «اروپا راهی پیدا کند». او می‌گوید تولیدکنندگان می‌توانند برخی از محموله‌های ال ان جی را هدایت کنند یا مقدار بیشتری از ترکیب انرژی خود را به زغال سنگ یا منابع دیگر منتقل کنند. با این حال، او هشدار می دهد، "هر گونه تغییر عرضه با قیمت های بالاتر خواهد بود، و مصرف کنندگان اروپایی را با صورتحساب حتی بیشتری مواجه می کند. "