چنبره اردوغان بر قدرت /49 درصد به بحران اقتصادی رأی دادند؟
به گزارش اقتصادنیوز، نظرسنجی‌های ترکیه که قبل از انتخابات روز یکشنبه منتشر شد، نشان می‌داد که قلیچداراوغلو پیشتاز است. اما پس از شمارش آرا، اردوغان ۶۹ساله با کسب ۴۹.۵ درصد آرا جلو افتاد. قلیچداراوغلو نیز ۴۴.۹ درصد به دست آورد. از آنجایی که هیچ یک از کاندیداها بیش از ۵۰ درصد آرا را به دست نیاوردند، انتخابات (در ۲۸ می) به دور دوم افتاد.
به نوشته پایگاه سی‌ان‌بی‌سی، ترکیه کشوری با ۸۵ میلیون نفر جمعیت است که در چهارراه جغرافیایی شرق و غرب قرار دارد. این کشور دارای دومین ارتش بزرگ ناتو بوده و خانه ۴ میلیون پناهنده غالباً سوری است که با میانجیگری خود در جنگ روسیه و اوکراین، نقشی اساسی در مسائل ژئوپلیتیک ایفا می‌کند.
دودستگی در ترکیه
نتایج انتخابات نشان می‌دهد که این کشور بیش از هر زمان دیگری دودسته شده است. همچنین با وجود آشفتگی اقتصادی کنونی ترکیه، ده‌ها میلیون ترک همچنان اردوغان را تنها رهبر خود می‌دانند. با تورم ۵۰ درصدی و کاهش ارزش پول ملی، مردم ترکیه با بحران تأمین هزینه زندگی مواجهند. در پنج سال گذشته، لیر ترکیه بیش از ۷۵ درصد در برابر دلار کاهش یافته است که بخش بیشتر آن به لطف کاهش مداوم نرخ بهره توسط اردوغان است.
اردوغان پس از شهرداری استانبول در دهه ۹۰ میلادی، از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ به عنوان نخست‌وزیر ترکیه خدمت کرد و از سال ۲۰۱۴ به بعد رئیس‌جمهور ترکیه شد. او به خاطر تبدیل ترکیه به یکی از قدرت‌های اقتصادی در حال ظهور، مورد ستایش قرار گرفت.
اپوزیسیون می‌توانست پیروز شود
قلیچداراوغلو در تقابل با اردوغان، پس از اینکه نفوذ شدید رقیبش بر بانک مرکزی ترکیه باعث فرار سرمایه‌گذاران خارجی شد، قول بازگشت به ارزش‌های دموکراتیک و اصول اقتصادی را داد. او و حامیانش اردوغان را متهم می‌کنند که کشور را به سمت استبداد می‌کشد.
با وجود همه اینها، قلیچداراوغلو و ائتلاف شش حزبی او شکست خوردند. دلایل مختلفی برای این مسئله وجود دارد. ضعف قلیچ‌داراغلو به عنوان یک نامزد، نادرست‌بودن نظرسنجی‌ها، ایجاد محدودیت برای مخالفان توسط دولت و محبوبیت زیاد اردوغان.
مایک هریس، مؤسس یک شرکت مشاوره به شبکه سی‌ان‌بی‌سی گفت که قلیچ‌داراغلو یک نامزد کهتر است؛ اما با توجه به اینکه اردوغان نکات منفی بزرگی داشته و اوضاع اقتصادی کشور فاجعه‌بار است، اپوزیسیون همچنان می‌توانست که این انتخابات پیروز شود.
حزب جمهوری‌خواه خلق قلیچ‌داراغلو که توسط مصطفی کمال آتاتورک، پایه‌گذار ترکیه نوین تأسیس شد، به دنبال یک مدل رهبری سکولار می‌گردد. این حزب از نظر تاریخی به دشمنی بیشتری با مسلمانان که بخش عظیمی از رأی‌دهندگان ترکیه را تشکیل می‌دهند، معروف است. اگرچه این حزب به رهبری قلیچداراوغلو موضع خود را نرم‌تر کرده و حتی اعضای سابق حزب اسلام‌گرا نیز به آن ملحق شده‌اند.
منتقدان نامزد اپوزیسیون استدلال می‌کنند که از زمانی که قلیچداراوغلو در سال ۲۰۱۰ رهبر حزب شد، بارها در انتخابات به حزب راست‌گرا و مذهبی اردوغان باخته است. همچنین ائتلاف اپوزیسیون متشکل از گروه مختلفی است که نگرانی‌ها از چنددستگی پس از پیروزی آن را بیشتر می‌کند.
درافتادن با اردوغان؛ تلاشی محکوم به فنا؟
در سال‌های اخیر امیدی وجود داشت که اکرم امام‌اوغلو، شهردار محبوب استانبول و یکی از اعضای حزب جمهوری‌خواه خلق بتواند رئیس‌جمهور بعدی ترکیه شود. اما در اواخر سال ۲۰۲۲، امام‌اوغلو به دلیل آنچه دادگاه توهین به قضات شورای عالی انتخابات کشور توصیف کرد، به حدود سه سال زندان و محرومیت از حضور در عرصه سیاست محکوم شد.
امام‌اوغلو و حامیانش می‌گویند این اتهامات سیاسی بوده و توسط اردوغان برای خرابکاری در مسیر سیاسی امام‌اوغلو هدایت می‌شوند. برای بسیاری از ناظران، این داستان نمادی از چنبره تزلزل‌ناپذیر اردوغان بر قدرت است.
همچنین حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان در انتخابات پارلمانی ترکیه اکثریت را به دست آورد. یعنی اردوغان می‌تواند رأی‌دهندگان را متقاعد کند که اگر رهبر مخالفان رئیس‌جمهور شود، هیچ کاری از دستش برنخواهد آمد زیرا اکثریت پارلمان با رقیب خواهد بود.
اورکون سلچوک، استادیار علوم سیاسی در توییتر نوشت «با این حال، آرای ۴۴٫۹ درصدی قلیچداراوغلو قابل توجه است. اپوزیسیون قطعاً انتظارات را برآورده نکرده اما دستاوردهای بزرگی به دست آورده است.»
آیا ۴۹ درصد مردم به بحران اقتصادی رأی دادند؟
همان‌طور که بسیاری از سرمایه‌گذاران امید داشتند، قلیچداراوغلو وعده بازنگری سیاست‌های اقتصادی را داد. با این حال، پس از نتیجه روز یکشنبه، با کاهش ۶ درصدی شاخص بورس استانبول، افت تقریباً ۱۰ درصدی سهام بانکی و بزرگ‌ترین درصد کاهش ارزش لیر در برابر دلار در شش ماه گذشته، این امید به نگرانی تبدیل شد.
اقتصاددانان هشدار داده‌اند که ابزارهای پولی که دولت اردوغان برای باثبات نشان‌دادن اقتصاد از آن‌ها استفاده کرده است، ناپایدار بوده و پس از انتخابات باید متوقف شود و الا، منجر به نوسان شدید خواهد شد.
برندن مک‌کنا، اقتصاددان بازارهای نوظهور گفت: «عملکرد بهتر اردوغان در دور اول، یکی از بدترین سناریوها برای دارایی‌های ترکیه و لیر است.» او انتظار دارد که لیر که در حال حاضر با نرخ ۱۹٫۷۵ در برابر دلار معامله می‌شود، تا پایان ژوئن به ۲۳ دلار در برابر دلار کاهش یابد.
بیاتا یاورچیک، اقتصاددان ارشد یک بانک اروپایی گفت که اردوغان رشد را بر ثبات اقتصاد کلان اولویت داده است. او گفت: «تنها برای مدت محدودی می‌توان وانمود کرد که قوانین عام اقتصاد اهمیتی ندارند.»
همچنین مهره کلیدی این انتخابات، سینان اوگان، نامزد حزب ثالث تندروی ملی‌گرا است که با بیش از ۵ درصد آرا، فراتر از انتظارات عمل کرد. هر کسی که رأی‌دهندگان اوگان در دور دوم از او حمایت کنند، پیروز انتخابات خواهد شد. هرچند بعید است که پشت سر قلیچ‌داراغلو قرار بگیرد.
