آینده پریگوژین و واگنر در ابهام

آخرین تحولات

به نوشته سی‌ان‌ان، پریگوژین، رئیس جنجالی گروه واگنر در توافقی که با میانجیگری الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس انجام شد، موافقت کرد که روسیه را به مقصد بلاروس ترک کند. روز شنبه، سخنگوی کرملین گفت که این توافق شامل عقب‌نشینی نیروهای پریگوژین از حرکت به سمت پایتخت است.

سخنگوی وزارت امور خارجه گفت که اتهامات جنایی علیه وی رفع خواهد شد. مبارزین واگنر نیز به‌خاطر نقش خود در مورد پیگرد قانونی قرار نخواهند گرفت و در عوض، باید با وزارت دفاع روسیه قرارداد امضا کنند.

سربازان واگنر قبلاً ادعا کرده بودند که مراکز نظامی کلیدی دو شهر روسیه را تصرف کرده‌اند. تا روز شنبه، ویدئوهایی که توسط سی‌ان‌ان تأیید شده و موقعیت جغرافیایی آنها شناسایی شده بود، نشان می‌داد که پریگوژین و نیروهایش از یکی از آن دو شهر، روستوف‌آن‌دون در حال عقب‌نشینی هستند.

هنوز مشخص نیست که پریگوژین کجاست. سخنگوی کرملین گفت که کرملین از محل نگهداری وی بی‌اطلاع است.

چگونه این اتفاق افتاد؟

بحران روسیه زمانی آغاز شد که پریگوژین ارتش روسیه را به حمله به یک اردوگاه واگنر و کشتن افرادش متهم کرد و قول داد که مقابله‌به‌مثل کند. سپس پریگوژین نیروهای خود را به سمت شهر روستوف‌آن‌دون هدایت کرد و مدعی شد که کنترل مراکز نظامی کلیدی در منطقه ورونژ را به دست گرفته است؛ جایی که ظاهراً درگیری‌هایی بین واحدهای واگنر و نیروهای روس رخ داد.

پریگوژین ادعا کرد که این نه یک کودتا، بلکه یک «رژه عدالت» بود. اما به گفته رسانه‌های دولتی روسیه، این حرف‌ها چندان مسکو را راضی نکرد. یک مقام ارشد امنیتی اقدامات پریگوژین را «کودتای صحنه‌سازی‌شده» خواند. وزارت دفاع روسیه حمله به نیروهای واگنر را تکذیب کرد و نیروی امنیت داخلی روسیه نیز پرونده‌ای جنایی علیه پریگوژین گشود.

سپس در یک سخنرانی ملی که صبح شنبه در سرتاسر روسیه پخش شد، پوتین خشمگینانه قول داد کسانی که «در مسیر خیانت هستند» را مجازات کند. او گفت که خیانت واگنر «خنجری از پشت به کشور و مردم» بود و اقدامات این گروه را به انقلاب ۱۹۱۷ روسیه تشبیه کرد که باعث سرنگونی تزار نیکلاس دوم در بحبوحه جنگ جهانی اول شد.

اوضاع میدانی بغرنج بود و به غیرنظامیان در ورونژ گفته شد که در خانه بمانند. در همین حال، مسکو با تشدید تدابیر امنیتی، روز دوشنبه را تعطیل کرد. با چرخش شایعات، همه نشانه‌ها حاکی از یک درگیری مسلحانه قریب‌الوقوع در پایتخت بود.

سپس این شورش کوتاه‌مدت تقریباً به همان سرعتی که آغاز شده بود، با میانجی‌گری بلاروس حداقل فعلاً خاموش شده است.

آینده پریگوژین و واگنر

هنوز چیزهای زیادی مشخص نیستند. مانند اینکه چه اتفاقی برای نقش پریگوژین در جنگ واگنر و اوکراین خواهد افتاد و اینکه آیا همه نیروهای او در ارتش ثبت‌نام خواهند کرد یا خیر. روز شنبه، سخنگوی کرملین گفت که وضعیت پریگوژین در بلاروس چه خواهد بود. خود پریگوژین جزئیات کمی در مورد توافق توقف پیشروی در مسکو ارائه کرده است.

مایک لیونز، سرگرد بازنشسته ارتش ایالات متحده در روز شنبه گفت که گروه واگنر یک «شرکت نظامی مستقل» و با شرایطی متفاوت از ارتش روسیه است. برای مثال، دریافتی آن‌ها بهتر از نیروهای ارتش است و حداقل همین مسئله، ترکیب آن‌ها در ارتش را مشکل می‌سازد. او افزود: «شاید برخی جدا شوند. آن‌ها به پریگوژین وفادارند، نه به کشور. فکر می‌کنم سؤالات زیادی داریم که در حال حاضر به آنها پاسخ داده نشده است».

به گفته کارشناسان، هنوز خطر از بیخ گوش رئیس واگنر نگذشته است.

لیونز خاطرنشان کرد: «پوتین خائنان را نمی‌بخشد. جیل دوگرتی، رئیس سابق دفتر سی‌ان‌ان در مسکو و کارشناس کهنه‌کار مسائل روسیه گفت که حتی اگر پوتین بگوید «پریگوژین، به بلاروس برو»، او همچنان یک خائن است و پوتین هیچ‌وقت او را نخواهند بخشید». او افزود که ممکن است شاهد «کشته‌شدن پریگوژین در بلاروس» باشیم؛ اما این معضلی برای مسکو است؛ زیرا تا زمانی که پریگوژین هوادار داشته باشد، همچنان یک خطر است.

آینده پوتین

کارشناسان متعددی به سی‌ان‌ان گفتند که در حالی که رئیس‌جمهور روسیه از این بحران جان سالم به در برد، او اکنون نه تنها در مقابل جهان و دشمنانش، بلکه در مقابل مردم و ارتش خودش نیز ضعیف به نظر می‌رسد. اگر افراد بدبین یا رقبایی در مسکو وجود داشته و این را فرصتی برای ضربه‌زدن به پوتین ببینند، رهبر روسیه با مشکلی جدی مواجه خواهد شد.

دوگرتی می‌گوید: «اگر من جای پوتین بودم، نگران می‌شدم که مبادا مردم در خیابان‌های روستوف هنگام خروج نیروهای واگنر، تشویقشان کنند». ویدئویی جمعیتی را نشان می‌دهد که مردم هنگام خروج ماشین پریگوژین از روستوف‌آن‌دون او را تشویق می‌کنند.

دوگرتی گفت: «چرا مردم عادی در خیابان کسانی را تشویق می‌کنند که سعی کردند کودتا کنند؟ این بدان معناست که شاید این مردم طرفدار آن‌ها بوده یا آنها را دوست دارند. هر چه که باشد، خبر خوبی برای پوتین نیست».

پریگوژین که بود و چه کرد؟

پریگوژین پوتین را از دهه ۹۰ می‌شناسد و پس از کسب قراردادهای پذیرایی از کرملین، به او لقب «آشپز پوتین» داده شد. اما جنبش‌های جدایی‌طلب مورد حمایت روسیه سال ۲۰۱۴ در اوکراین، سکویی را برای تبدیل پریگوژین به یک فرمانده جنگ ایجاد کرد. او واگنر را تأسیس کرد. یک گروه مزدور در سایه که هم در شرق اوکراین و هم برای اهداف کرملین در سراسر جهان می‌جنگد.

در طول جنگ اوکراین، واگنر در کانون توجهات قرار گرفت و به نظر می‌رسید که نیروهایش در شرایطی که سربازان معمولی روسیه موفق نبودند، پیشرفت‌های محسوسی کسب کردند. با این حال، تاکتیک‌های وحشیانه آن باعث تعداد زیادی تلفات شده است.

با طولانی‌شدن جنگ، پریگوژین و رهبری نظامی روسیه درگیر یک نزاع عمومی شدند. رئیس واگنر ارتش را به عدم تأمین مهمات به نیروهایش متهم کرد و آن را به خاطر عدم موفقیت در میدان جنگ سرزنش می‌کرد. او مکرراً از نحوه مدیریت جنگ توسط آن‌ها انتقاد کرده و در مقابل، خود را شایسته و بی‌رحم جا می‌زد. پریگوژین همیشه مراقب بود که انتقادهای خود را متوجه فرماندهی نظامی روسیه کند، نه پوتین. او همچنین از توجیه روسیه برای حمله به اوکراین دفاع می‌کرد.

البته تا زمانی که شورش جمعه آغاز شد.

پریگوژین در بیانیه‌ای مهم گفت که مسکو به بهانه‌های واهی که توسط وزارت دفاع روسیه طراحی شده بود به اوکراین حمله کرد و مسکو در واقع در حال ازدست‌دادن مواضع خود در میدان است.

استیو هال، رئیس سابق سی‌آی‌اِی در بخش روسیه گفت که حتی ناظران باتجربه روسیه از رویدادهای اخیر غافلگیر شده بودند. هال افزود که احتمالاً هنگام حرکت سربازان واگنر به سمت مسکو، پریگوژین احساس کرده که لقمه‌ای بزرگ‌تر از دهانش برداشته است. اما در همان زمان، پوتین با احتمال واقعی نبرد با ۲۵ هزار سرباز واگنر مواجه شده بود.

فرستادن پریگوژین به بلاروس یک حرکت امن برای هر دو طرف بود. اما هال گفت که در نهایت، وضعیت پوتین بدتر و ضعیف‌تر شده است. او اذعان کرد: «پوتین واقعاً باید ماه‌ها پیش این روز را می‌دید. فکر نمی‌کنم که داستان هنوز تمام شده باشد».