ژئوپلتیک خاورمیانه در یک قدمی پوست اندازی!

به گزارش اقتصادنیوز ، سرویس‌ امنیتی اسرائیل باخت. تا پیش از این هر چند سال یک بار درگیری‌هایی رخ می‌داد که از الگوی مشابهی پیروی می‌کرد: اقداماتی تحریک آمیز، حملات موشکی حماس، حملات هوایی اسرائیل، میانجیگری مصر و بعد سکوت. همزمان با گسترش دامنه عادی سازی روابط اسرائیل با بازیگرانی چون امارات، بحرین، مراکش و سودان، دستاوردهای دیپلماتیک اسرائیل برجسته شد. تا همین چند روز پیش، واشنگتن در تلاش برای به سرانجام رساندن توافق صلح عربستان و اسرائیل چه بود، اما حالا همه معادلات تغییر کرده است.

خاورمیانه در آستانه عصری تازه!

عملیات موسوم به «طوفان الاقصی» حماس بی سابقه است، طوری که از آن تحت عنوان جهشی کوانتومی این گروه شاید هم 11 سپتامبر اسرائیل یاد کردند.از همین رو می توان گفت که در حمله اخیر دیگر نشانی از الگوی آشنای درگیری اسرائیل و حماس در دست نیست. بی دلیل نیست که اسرائیل نوار غزه را محاصره و هدف حمله ای بی سابقه قرار داده است. در همین راستا بسیاری از موضوعاتی که تا همین یک هفته پیش کانون توجه تحلیلگران و سیاستگذاران بود؛ وقایعی چون عادی سازی رابطه عربستان و اسرائیل، حالا بی معنا شده است. پس آنگونه که گروهی مدعی اند نقطه شروع خاورمیانه جدید، اشغال دوباره نوار غزه توسط اسرائیل است نه بازگشایی سفارت عربستان در تل آویو.

پویایی سیاسی خاورمیانه پیچیده شده است. در چنین شرایطی چند گزاره باید لحاظ شود، نخست، اگرچه برخی از بازیگران خاورمیانه می‌خواهند با اسرائیل رابطه دیپلماتیک برقرار کنند، اما موضوع حقوق فلسطینی‌ها اهمیت خود را برای اکثریت قریب به اتفاق اعراب هنوز بسیار با اهمیت است. از همین روامروز کمتر فلسطینی مقاومت را نامشروع می داند. این حقیقت به بهترین وجه در مصاحبه رسانه ای مصطفی برغوتی، رهبر ابتکار ملی فلسطین، جریانی که نه با حماس و نه رقیب سیاسی اش، فتح، همسو نیست، مورد تاکد قرار گرفت. او مقصر اصلی را اسرائیل می داند. برغوتی به فرید زکریا گفت که حمله حماس واکنشی به مجموعه ای از اقدامات، از جمله حمله های شهرک نشینان به فلسطینیان و اخراجشان از کرانه باختری است.

حقیقتی که عریان شد

حالا آنگونه که فارین پالسی نوشته، با آغاز جنگ، این واقعیت عریان شده که مسئله فلسطین که جنگ آغاز شده است، این واقعیت را تسکین داده است که مسئله فلسطین صرفا یک "چک باکس" در آستانه مراسم امضای توافق میان عربستان و اسرائیل در چمن جنوبی کاخ سفید نیست.تا پیش از این دولت بایدن تصور می کرد که مهار راست افراطی تعریف شده در ائتلاف تحت رهبری نتانیاهو چالش اصلی است که باید بدان پرداخت اما امروز بایدن می داند که تحقق حقوق فلسطینی ها در کنار تحقق صلح و امنیت در اولویت قرار دارد.از طرفی دیگر، کشورهای عربی نیز بدون آن که رضایت فلسطینی ها حاصل نشود نمی توانند در مسیر عادی سازی گامی جدی بردارند.

نکته دومی که باید لحاظ شود متن تعریف شده بر روی  پلاکاردهای حامیان فلسطین است که بر پایان اشغال تاکید دارند. طبیعتا برای اجرایی کردن چنین خواسته ای راه درازی در پیش است. به ادعای فارین پالسی وقتی رئیس شاخه نظامی حماس، تاکید می‌کند که هدف عملیات طوفان الاقصی پایان دادن به طولانی‌ترین اشغال جهان است، منظورش اشغال 56 ساله‌ای نیست که با پیروزی اسرائیل آغاز شد. مراد او اشغال سرزمین فلسطین است.بنابراین اشغال آن گونه که جامعه بین المللی درک می کند یک مشکل است، اما همه چالش نیست. برای حماس، مشکل این است که اسرائیل وجود دارد. بنابراین، عملیات طوفان الاقصی مشکل تازه ای را در قلب خاورمیانه یکپارچه جدید عریان کرده: بدون عدالت برای فلسطینی‌ها، حمایت از عادی‌سازی در بهترین حالت ضعیف است.

آینده ای مبهم

در نهایت و به ادعای ناظران، این تصور که ایالات متحده می تواند با توسل به اهرم های دیپلماتیک رفتار ایران را تغییر دهد، نادرست است. این گروه در ادامه مدعی اند: باید دید ایران تا چه حد در ساختار حماس نفوذ دارد و به این عملیات کمک کرده، بالاخص آن که پیچیدگی عملیات حماس و تغییر خیره کننده تاکتیک ها نیز حکایت از آن دارد که این گروه از کمک های خارجی برخوردار شده، تهران هم پیشتر در باب عادی سازی رابطه عربستان و اسرائیل هشدار داده بود.(این ادعایی است که مقام های ایران بارها آن را رد کرده اند).فعلا  اسرائیل در واکنش به حمله حماس، نوار غزه را محاصره کرده، همانطور که اسرائیلی ها اذعان دارند، این یک مبارزه طولانی و سخت خواهد بود. با توجه به گستردگی حملات حماس، اسرائیل احتمالا از ایالات متحده، اروپا، و حتی برخی از شرکای عرب برای دستیابی به این هدف – کمک و آزادی عمل بیشتری می خواهد.

اسرائیلی‌ها ده‌ها سال است که تلاش می‌کنند نوار غزه را تخلیه کنند. حتی حاضر بودند آن را به یاسر عرفات بدهند. با توجه به اینکه گزینه های خوبی در دست نیست، تل آویو ممکن است همان سرزمینی را که تقریبا 20 سال پیش از آن عقب نشینی کرده بود، اشغال کند. حتی اگر قصد انجام این کار را نداشته باشند، غزه یک دام است. این رویکرد مطمئنا عادی سازی در منطقه و بسیاری موارد دیگر را به عقب خواهد انداخت.