بایدن در مخمصه چین و اسرائیل/ تحریم نفتی ایران؟ شاید وقتی دیگر

به گزارش اقتصادنیوز، اقدام تلافی‌جویانه ایران علیه با واکنش‌های متعددی از جمله احتمال تشدید تحریم‌ها توسط آمریکا روبرو شده، اما نگرانی از افزایش قیمت نفت و خشم چین به عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران، دولت بایدن را در موقعیتی دشوار قرار داده است.

به گفته تحلیلگران، بعید است که عملیات موشکی و پهپادی بی‌سابقه ایران علیه اسرائیل باعث اقدامات تحریمی چشمگیری از سوی دولت بایدن علیه صادرات نفت ایران شود؛ چرا که واشنگتن نگران افزایش قیمت نفت و خشمگین‌کردن چین به عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است.

به نوشته رویترز، جمهوری‌خواهان کنگره پس از اقدام نظامی تهران که تلافی حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق بود، جو بایدن را به عدم اجرای تحریم‌های موجود متهم کرده و گفتند که این هفته مجموعه‌ای از لوایح برای تشدید تحریم‌ها علیه ایران را بررسی خواهند کرد.

استیو اسکالیز، نماینده جمهوری‌خواه کنگره که دومین جمهوری‌خواه ارشد مجلس است، در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز ادعا کرده که دولت بایدن فروش نفت ایران را آسان‌تر کرده و درآمدهایی را برای ایران فراهم آورده که از آن برای تأمین مالی فعالیت‌های مقاومت استفاده می‌کند.

فشار سیاسی برای تحریم ایران، مشکلی پیچیده برای دولت آمریکا ایجاد کرده است. این که چگونه می‌توان از چنین حملاتی در آینده جلوگیری کرد، بدون اینکه تنش‌های منطقه‌ای افزایش یابد، قیمت نفت بالا نرود و چین، بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران نیز عصبانی نشود.

ماه‌هاست که واشنگتن ادعا می‌کند یکی از اهداف اصلیش جلوگیری از گسترش جنگ غزه به یک جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر است.

براساس گزارش اکوایران، روز دوشنبه، مجلس نمایندگان آمریکا با اکثریت قاطع لایحه‌ای به نام «قانون تحریم انرژی ایران-چین» را تصویب کرد که با الزام به تهیه گزارش‌های سالانه درباره مشارکت در معاملات نفتی ایران توسط مؤسسات مالی چین، تحریم‌ها علیه تهران را گسترش می‌دهد. این قانون همچنین مؤسسات مالی ایالات متحده از داشتن حساب برای هر نهاد چینی که در چنین معاملاتی مشارکت داشته باشد را منع می‌کند.

سرنوشت این لایحه در سنا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد؛ جایی که تحت کنترل دموکرات‌های هم‌حزب بایدن است که از بالا بردن قیمت نفت بیم دارند.

تحلیلگران منطقه‌ای متعددی گفتند که تردید دارند بایدن اقدام قابل توجهی برای تشدید اجرای تحریم‌های موجود ایالات متحده جهت خفه‌کردن صادرات نفت خام ایران که حیات اقتصادی این کشور به آن وابسته است، انجام دهد.

اسکات مدل، افسر سابق سیا و مدیرعامل کنونی گروه انرژی رپیدان می‌گوید: «حتی اگر این لایحه‌ها تصویب شوند، به سختی می‌توان دید که دولت بایدن با حداکثر توان وارد عمل شده یا برای اجرای تحریم‌های موجود یا تحریم‌های جدید تلاش کند تا صادرات نفت ایران را به هر طریق معناداری کاهش دهد».

اجرای تحریم‌ها

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا پس از خروج از برجام، تحریم‌های ایالات متحده علیه صنعت نفت ایران را در سال ۲۰۱۸ بازگرداند. دولت بایدن تلاش کرده تا با تحریم شرکت‌ها در چین، امارات متحده عربی و کشورهای دیگر، از دورزدن تحریم‌ها جلوگیری کند.

با وجود این تلاش‌ها، رپیدان تخمین می‌زند که غیر از میعانات که نوعی نفت بسیار سبک است، صادرات نفت ایران به ۱.۶ تا ۱.۸ میلیون بشکه در روز رسیده است. اسکات مدل می‌گوید این رقم به ۲ میلیون بشکه در روز که ایران قبل از تحریم‌ها صادر می‌کرد، نزدیک است.

تأثیر احتمالی بر قیمت بنزین یکی از دلایلی است که شاید بایدن برای مهار صادرات نفت ایران با قوت عمل نکند.

کیمبرلی دونوان، کارشناس تحریم و مبارزه با پول‌شویی در شورای آتلانتیک گفت که تحریم‌های مرتبط با نفت در دو سال گذشته به طور کامل اجرا نشده است.

او گفت: «من انتظار ندارم که دولت در پاسخ به حملات موشکی و پهپادی ایران علیه اسرائیل تحریم‌ها را تشدید کند که عمدتاً به دلیل نگرانی‌ها از تأثیر آن بر افزایش قیمت نفت است. در ایام انتخابات، قیمت نفت و قیمت بنزین به موضوعی حیاتی تبدیل می‌شود».

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که دولت بایدن هیچ تحریمی علیه ایران را لغو نکرده و همچنان به افزایش فشار بر جمهوری اسلامی ادامه می‌دهد.

او خاطرنشان کرد: «تحریم‌های گسترده و چندلایه ما علیه ایران همچنان به قوت خود باقی بوده و ما همچنان به اجرای آن‌ها ادامه می‌دهیم».

معضل چین

اجرای تهاجمی تحریم‌ها همچنین می‌تواند روابط آمریکا و چین را بی‌ثبات سازد؛ رابطه‌ای که مقامات چینی و آمریکایی پس از دوره‌ای پرتنش در پی ساقط‌کردن یک بالون جاسوسی چینی توسط آمریکا، در تلاش برای ترمیم آن هستند.

تقریباً تمام نفت ایران که وارد چین می‌شود، نفتی محسوب می‌شود که از مالزی یا کشورهای دیگر خاورمیانه آمده است. این محموله‌ها توسط «ناوگان اشباح» متشکل از نفتکش‌های قدیمی حمل می‌شود که به طور معمول برای اجتناب از شناسایی، موقع عبور از بنادر ایران، دستگاه‌های موقعیت‌یاب خود را خاموش می‌کنند.

شرکت ورتکسا آنالیتیکس، تحلیلگر ردیابی نفتکش تخمین می‌زند که چین سال گذشته رکورد ۵۵.۶ میلیون تن، معادل ۱.۱۱ میلیون بشکه در روز نفت خام ایران را خریداری کرده است. این رقم تقریباً معادل ۹۰ درصد از صادرات نفت خام ایران و ۱۰ درصد از واردات نفت چین است.

چندین تحلیلگر اشاره کرده‌اند که ممکن است واشنگتن اقداماتی را برای کاهش صادرات نفت ایران انجام دهد تا بخشی از واکنش اسرائیل به اقدام نظامی ایران را کنترل کند که در غیر این صورت، می‌تواند به تشدید درگیری‌ها منجر شود.

اما آن‌ها گفتند که این اقدام به تحریم‌های شدید مانند تحریم یک مؤسسه مالی بزرگ چین منجر نشده و در عوض، ممکن است شامل هدف قرار دادن شرکت‌های چینی یا سایر نهادهای درگیر در چنین تجارتی باشد.

یک منبع آگاه به این موضوع گفت: «اگر واقعاً می‌خواهید به سراغ صادرات نفت ایران بروید، باید علیه چین اقدام معناداری انجام دهید». او افزود: «آیا واقعاً به سراغ بانک‌های بزرگ می‌روید؟ آیا کاری را انجام می‌دهید که دولت فعلی یا حتی دولت ترامپ انجام نداده است»؟

جان التمن، تحلیلگر خاورمیانه در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی گفت که محدودیت‌هایی برای کاری که واشنگتن می‌تواند در اعمال تحریم‌ها انجام دهد وجود دارد و طرف مقابل نیز در یافتن راه‌های فرار از تحریم مهارت دارد.

او گفت: «من انتظار دارم حرکتی به سمت اعمال فشارهای اقتصادی بر ایران ببینم، اما انتظار ندارم که کاخ سفید یا هر دولت آینده‌ای بتواند شیر نفت ایران را به طور کامل ببندد».