پشت پرده ماموریت ویژه ریاض در اسلام آباد/ معمای سرگردانی پاکستان در میدان یارکشی ایران و آمریکا

به گزارش اقتصادنیوز، پاکستان ماه گذشته مقصد سفر وزیر خارجه عربستان و معاون وزیر دفاع پادشاهی و سپس رئیس جمهور ایران بود. در حالی که ارتباط با تهران و ریاض از زوایای مختلف برای اسلام اباد با اهمیت است،اما مدیریت روابط با دو کشور یک چالش است. زیرا ایران و عربستان صرفا دو کشور نیستند، بلکه جغرافیاهای سیاسی مخالف هم هستند که هر کدام مشتاق اند پاکستان را در حلقه خود تعریف کنند.

پشت پرده هم صدایی اسلام آباد و ریاض

آنگونه که «دپرینت» با استناد به منابع مختلف نوشته، وزیر خارجه عربستان برای بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در پاکستان به این کشور سفر کرده بود تا مقدمات برخی از معاملات مالی میان دو بازیگر را فراهم کند.این سفر با لحاظ کردن همکاری ریاض برای نجات پاکستان در پروژه معدن مس-طلا«رکو دیگ»، جایی که اسلام آباد مایل است پادشاهی سهامش را بخرد با اهمیت است. چنین تعاملی می تواند زمینه سازسرمایه گذاری اولیه 1 میلیارد دلاری شود. در یکی از سفرهای اخیر شهباز شریف به ریاض، نخست وزیری پاکستان خواستار سرمایه گذاری 5 میلیارد دلاری دیگر پادشاهی در حوزه های کشاورزی و انرژی  شد. به باور تحلیلگران چنین تعاملاتی برای اسلام اباد و ریاض سودی متقابل به دنبال دارد.در حالی که عربستان سعودی می خواهد برای فرار از وابستگی خود به سرمایه نفت راه های مختلف سرمایه گذاری را بررسی کند، پاکستان مشتاق است جریان پول و سرمایه‌گذاری را داشته باشد که چینی نیست و بر بار بدهی‌اش اضافه نمی‌کند. با این حال، همه چیز فقط پول نیست.

به ادعای ناظران، پاکستان و عربستان سعودی در باب اهمیت حضور آمریکا در خاورمیانه و جنوب آسیا با یکدیگر هم صدا هستند. در همین راستا گروهی می گویند که روابط اسلام آباد و ریاض را نباید در قاب رابطه ای دوجانبه تبیین کرد، چرا که در تعاملات میان دو کشور،واشنگتن بر ضلع سوم قرار دارد. بی دلیل نیست که گمانه زنی ها در باب تعریف فرصت های آموزشی برای افسران نظامی پاکستان در سیستم غربی با افتتاح پردیس دانشگاه دفاع ملی ایالات متحده در ریاض افزایش پیدا کرده است. تکرار این نکته مهم است که عربستان سعودی نه تنها منبع پول برای پاکستان است، بلکه به سان میخی این کشور را در بلوک استراتژیک غرب نگاه می دارد.از این منظر، نقش چین قابل تامل است.پکن به دلایل امنیتی برای سرمایه گذاری در پاکستان با چالش هایی مواجه است. از سال 2017، حملات علیه کارگران چینی افزایش یافته و اسلام آباد در راستای تقویت سطحی از امنیت برای چین، بازیگری که حمایتش برای حفظ وضعیت مالی پاکستان حیاتی است، بسیار منفعل است. نهادهای نظامی پیوسته از دادن امنیت به چینی ها خودداری کرده اند. جالب اینجاست که عربستان سعودی تقریباً در همان مناطق به ویژه بلوچستان، جایی که چینی ها با تهدیدات امنیتی شدیدی روبرو هستند، سرمایه گذاری می کند.

پاکستان سرگردان میان ایران و آمریکا

گروهی می گویند، سرمایه گذاری ریاض نفوذ چین در پاکستان را به حداقل می رساند. به بیانی دیگر، به باور گروهی از تحلیلگران، همین چالش امنیتی می تواند اهرم اسلام آباد برای مدیریت نفوذ پکن در این منطقه باشد. سفرهای معاونان وزرای خارجه و دفاع عربستان سعودی به اسلام آباد با هدف تعریف امنیت در منطقه و خاورمیانه انجام شد. به ادعای ناظران در شرایطی که تنش ها در خاورمیانه بالا است، عربستان سعودی مایل است از پاکستان در برابر هرگونه فشار یا نفوذ ایران که ممکن است به‌طور پیش‌فرض اتفاق بیفتد، محافظت کند.سفر مقام های ایران و عربستان به پاکستان تفاوت هایی با یکدیگر داشت. به ادعای ناظران، دیدار رئیسی با شریف کوتاه بود و با امضای تفاهم‌نامه‌ها و بیانیه‌ها درباره افزایش تجارت دوجانبه پایان یافت. مشکل تجارت میان دو بازیگر ناشی از تحریم های آمریکاست که عملکرد سیستم بانکی را دشوار می کند. بعداً، خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، بیانیه‌ای درباره تعهد دولتش به ساخت خط لوله گاز منتشر کرد. ناظران با اشاره به محتوای این سفر تاکید دارند که ایران از نفوذ و قدرت خود استفاده می کند تا مانع از ماجراجویی های (ادعایی) پاکستان در خاورمیانه شود، از همین رو تهران به اسلام آباد پیام داده تا در معادلات خاورمیانه محتاطانه تر گام بردارد.

به ادعای ناظران این بدین معنا نیست که ایران در تلاش است تا شریف را که هم در برابر ارتش و هم در مقابل بلوک استراتژیک غرب دست بسته قرار دارد، برای حضور در بلوک جایگزین غرب( بلوکی تحت رهبری ایران و چین) قرار بگیرد. با این همه نکته قابل تامل آن است که ایران به شریف چندان خوش بین نیست. این سومین دولت از حزب مسلم لیگ پاکستان (PMLN) است که پروژه خط لوله را متوقف کرد، پروژه ای که در سال 2010 توسط آصف علی زرداری از حزب مردم پاکستان (PPP) که در آن زمان رئیس جمهور بود، امضا شد. خط لوله گاز قرار بود گاز هند و پاکستان را تامین کند. دهلی بعداً با استناد به قیمت گذاری و سایر نگرانی ها از پروژه خارج شد.بدون شک، این پروژه برای اسلام آباد بسیار مهم است زیرا می تواند نگرانی های انرژی این کشور را برآورده کند. البته، اسلام آباد اکنون خود را بین دو قدرت گرفتار می بیند؛ اصرار دولت آمریکا مبنی بر اینکه واردات گاز یا تجارت با ایران منجر به تحریم خواهد شد، و ایران که پاکستان را با مجازات 18 میلیارد دلاری در صورت عدم اجرای پروژه، تحت فشار گذاشته است.