خلع سلاح عربیِ اسرائیل؛ مرز لبنان روی بمب ساعتی/ چرا همه نگاه ها به ایران است؟
به گزارش اقتصاد نیوز، با گذشت بیش از هشت‌ماه از جنگ غزه، اسرائیل مدعی است که جنگی همه‌جانبه علیه حزب‌الله لبنان را آغاز خواهد کرد. ترور فرماندهان ارشد حزب‌الله و حملاتاسرائیل به مسیرهای تدارکاتی و انبارهای سلاح در سوریه نشان می‌دهد که حمله اسرائیل به جنوب لبنان ممکن است به زودی کلید بخورد. به ادعای ناظران تحقق چنین سناریویی می‌تواند موج‌های ضربه‌ای خطرناکی را در سراسر خاورمیانه و فراتر از آن ایجاد کرده و موجب شود تا «محور مقاومت» حامی نزدیک ایران در کنار حزب الله ایستاده و پایش به درگیری کشانده شود. اگرچه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با اسرائیل و لبنان مرز مشترکی ندارند، اما هرگونه رویارویی همه‌جانبه تأثیر زیادی بر آن‌ها خواهد داشت.
پس لرزه های درگیری میان اسرائیل و حزب الله
عبدالله باعبود، محقق عمانی و استاد دانشگاه واسدا در توکیو، در مصاحبه با امواج میدیا در این باره مدعی شد: «جنگ احتمالی حزب‌الله و اسرائیل به احتمال زیاد ایران و متحدان منطقه‌ای‌اش را به درگیری می کشاند؛ گزاره ای(ادعایی) که می‌تواند منجر به تشدید جدی تنش شود که پیامدهایی فراتر از منطقه دارد و موجب بی‌ثباتی گسترده در سراسر جهان خواهد شد».
جنگ اسرائیل علیه لبنان به راحتی می‌تواند برنامه‌های تنوع اقتصادی کشورهای عرب خلیج فارس را نیز به شکل منفی تحت تاثیر قرار دهد. اگر ایران و ایالات متحده درگیر شوند، اعضای شورای همکاری خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات متحده‌ی عربی که اخیراً زمان زیادی برای بهبود روابط با تهران صرف کرده‌اند -اما همچنین برای امنیت به واشنگتن وابسته هستند- در موقعیت دشواری قرار خواهند گرفت.
باعبود در این باره مدعی است: علیرغم موضع‌گیری‌های متفاوت و روابط متفاوت بین کشورهای شورای همکاری خلیج و اسرائیل و حزب‌الله، فکر نمی‌کنم هیچ یک از کشورهای شورای همکاری خلیج خواهان جنگ دیگری در منطقه باشند. به باور این محقق عمانی، همه کشورهای شورای همکاری خلیج با چالش‌های اقتصادی روبه‌رو هستند و تلاش می‌کنند اقتصاد خود را از نفت دور کرده و برای دوران پس از نفت آماده شوند. چشم‌اندازها و آرمان‌های اقتصادی آن‌ها متکی به ثبات منطقه‌ای است. جنگ احتمالی حزب‌الله و اسرائیل می‌تواند باعث ویرانی در منطقه شود و به چشم‌انداز رشد اقتصادی آن‌ها آسیب رسانده و مانع از منافع و سرمایه‌گذاری خارجی شود. چنین جنگی برای کل منطقه بسیار پرهزینه خواهد بود.
پلن بازیگران عرب حاشیه خلیج فارس
در این میان، یک سؤال مهم که در بحبوحه تشدید خصومت‌ها مطرح می‌شود، این است که کشورهای شورای همکاری خلیج فارس اگر بتوانند نقشی برای کاهش تنش حزب‌الله و اسرائیل ایفا کنند، آن نقش چه خواهد بود؟ قطر و امارات که هر دو از نزدیک با ایالات متحده در مورد پرونده‌های منطقه‌ای از جمله مذاکرات حماس-اسرائیل و افغانستان هم صدا هستند، احتمالاً فعالانه‌ترین گزینه‌های دیپلماتیک را برای جلوگیری از جنگ همه‌جانبه‌ی حزب‌الله و اسرائیل دنبال خواهند کرد. بر خلاف عربستان که سابقه حمایت از عناصر مخالف حزب‌الله لبنان را دارد، قطر خود را به عنوان یک بازیگر بی‌طرف‌تر در مقابل جناح‌های لبنانی معرفی می‌کند. این مورد شامل امتناع آشکار دوحه از دامن‌زدن به اختلافات مذهبی است که احتمالاً در تلاش برای پیش‌برد منافع خود در این کشور مدیترانه‌ای بوده است. اگرچه قطر هرگز مستقیماً از حزب‌الله حمایت نکرده، اما عملاً با این جنبش تعامل داشته است. میزبانی قطر از همایش گفتگوی ملی لبنان درمی ۲۰۰۸ نمایانگر این تعامل بود. این گردهم‌آیی زمینه ساز توافق دوحه شد؛ توافقی که به بحران سیاسی پایان داد و راه را برای انتخابات جدید و تشکیل دولت جدید، و سطوح بالاتر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در لبنان هموار کرد. همچنین هماهنگی‌هایی بین قطر و حزب‌الله در مورد بازسازی مناطق خاصی در جنوب لبنان پس از جنگ سال ۲۰۰۶ این گروه لبنانی با اسرائیل صورت گرفت.
امارات اما هم با اسرائیل و همچنین متحدان اصلی حزب‌الله یعنی ایران و سوریه، روابط عادی دارد. ابوظبی این بازیگر به همراه مسکو تلاش کرده تا از روابط خود با دمشق برای جلوگیری از دخالت دولت سوریه در جنگ غزه استفاده کند. از طرفی، زمانی که وفیق صفا، مقام ارشد حزب‌الله ماه مارس به امارات سفر کرد، برخی از مفسران این گمان را مطرح کردند که خیز برای یافتن اهرم‌هایی جهت میانجیگری میان حزب‌الله و اسرائیل بخشی از انگیزه امارات بوده است. اما عزیز الغشیان، یکی از اعضای پروژه فرقه‌گرایی، گروه‌های نیابتی و فرقه‌زدایی در دانشگاه لنکستر، مدعی است که روابط رسمی یا غیررسمی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با اسرائیل لزوماً به این معنا نیست که می‌توانند بر رفتار اسرائیل در قبال لبنان تأثیر بگذارند. بر اساس گزارش اقتصادنیوز، الغشیان به امواج میدیا گفت: فکر نمی‌کنم کسی در خلیج فارس اهرمی برای تسکین یا کاهش تنش بین حزب‌الله و اسرائیل در اختیار داشته باشد. او افزود: باور ندارم که کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس به هر روشی که شده برای تنش‌زدایی متوسل شوند. از دیدگاه این محقق، که بر سیاست خارجی عربستان تمرکز دارد، اعضای شورای همکاری خلیج فارس رویکردی محتاطانه دارند که رد قاب حمایت از حزب الله و اسرائیل قابل تبیین نیست.
وقتی اعراب به تکاپو افتادند
به استثنای عمان و قطر، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مدت‌هاست روابط پرتنشی با حزب‌الله داشته‌اند. آن‌طور که ویکی‌‌لیکس مدعی شد، سال ۲۰۰۸ سعود بن فیصل آل سعود، وزیر خارجه وقت عربستان به ایالات متحده پیشنهاد کرد که یک نیروی عربی مورد حمایت ناتو برای رویارویی با حزب‌الله لبنان تعریف کند. این طرح هرگز به نتیجه نرسید، اما نشان داد که ریاض تا چه حد با حزب الله درگیر چالش است. با این حال امروز، مقامات کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به طور ضمنی هم از جنگ اسرائیل علیه حزب‌الله حمایت نخواهند کرد. در شرایطی که بحرین، عربستان و امارات در حال تنش‌زدایی با ایران هستند، خصومت در روابط شورای همکاری خلیج فارس و حزب‌الله نیز کاهش یافته است. سفیر عربستان در لبنان ماه گذشته در مراسمی به میزبانی سفارت ایران در بیروت با رئیس روابط بین‌الملل و عربی حزب‌الله دیدار کرد. سفر تاریخی صفا، مقام ارشد حزب‌الله، به ابوظبی در مارس نیز این روند را برجسته کرد.
اگرچه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس لیبرال دموکرات نیستند، اما افکار عمومی مهم است و در صورت جنگ همه‌جانبه با اسرائیل، حزب‌الله احتمالاً از حمایت قابل توجه اعراب خلیج فارس برخوردار خواهد شد. نبیل خوری، معاون سابق سفارت آمریکا در یمن، در این باره به امواج میدیا گفت:دولت‌های عربی به طور کلی و دولت‌های شورای همکاری خلیج به طور خاص، با افکار عمومی خود که طبق اکثر نظرسنجی‌های انجام‌شده کاملاً با فلسطینی‌ها و علیه اسرائیل است هماهنگ نیستند. در رویارویی حزب‌الله و اسرائیل، افکار عمومی پشت حزب‌الله لبنان خواهند بود. باعبود نیز نظری مشابه داشت. این محقق عمانی براین باور است که علیرغم سابقه تنش میان برخی از کشورهای عرب خلیج فارس با حزب الله، گمان می شود که اکثریت افکار عمومی طرفدار حزب‌الله خواهند بود، زیرا می‌بینند که این گروه از فلسطینی‌هایی که در برابر اشغال وحشیانه اسرائیل، سیاست‌های آپارتاید و جنگ نسل‌کشی آن در غزه مقاومت می‌کنند، حمایت می کند.با توجه به این مناسبات، اگر تل‌آویو به جنگ همه‌جانبه علیه لبنان دست بزند، رهبران عرب خلیج فارس احتمالاً تحت فشار قرار خواهند گرفت تا اسرائیل را به شدیدترین وجه محکوم کنند. اما اولویت اصلی آن‌ها محافظت از کشورهای خود در برابر تأثیرات بی‌ثبات‌کننده‌ی یک درگیری این چنینی است. باعبود تاکید کرد: من انتظار دارم که کشورهای شورای همکاری خلیج از اهرم های دیپلماتیک برای تنش‌زدایی استفاده کنند. با این حال، با توجه به این‌که حزب‌الله قول داده تا زمانی که اسرائیل حمله تهاجمی خود به غزه را متوقف نکند، از مبارزه دست برندارد، انجام این کار آسان نیست. دستیابی به آتش‌بس دائمی در غزه مهم‌ترین وظیفه‌ی کشورهای شورای همکاری خلیج خواهد بود و به نظر می‌رسد قطر در در این باره در خط مقدم قرار دارد.
