نبض شریان حیاتی اروپا و آسیا در دست روس‌ها/ چگونه کرملین با تکیه بر قدرت نرم گرجستان را کنترل می‌کند؟

به گزارش اقتصادنیوز، موسسه تحقیقاتی سیاست خارجی با انتشار یادداشتی نوشت: برای درک میزان نفوذ روسیه در گرجستان، ابتدا باید ابعاد امنیتی افعال مسکو را بررسی کرد. در سال ۲۰۰۸، روسیه گرجستان را هدف حمله نظامی قرار داد. در حال حاضر هم مسکو در تخلفی آشکار از توافقنامه آتش‌بس با میانجی‌گری اتحادیه اروپا، همچنان ۲۰ درصد از خاک گرجستان را اشغال کرده و پایگاه‌های نظامی دائمی در آبخازیا و تسخینوالی ایجاد کرده است. اشغال این جغرافیا، ابزاری برای اعمال فشار و محدود کردن گزینه‌های راهبردی گرجستان به شمار می‌آید.

اقتصادنیوز این یادداشت را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست با عنوان «رمزگشایی از استعمار نوین روسیه در گرجستان؛ تفلیس چگونه به مهره روس ها تبدیل شد؟» منتشر شد و در ادامه بخش دوم و نهایی آمده است.

فرصت سوزی استراتژیک تفلیس

موقعیت جغرافیایی‌استراتژیک گرجستان این کشور را به یک نقطه حیاتی میان اروپا و آسیای مرکزی تبدیل کرده است، با پتانسیل بالای اتصال استراتژیک که برای تجارت، انرژی و حمل و نقل ضروری است. با دور زدن روسیه، این شبکه قادر است نفوذ مسکو بر تجارت منطقه‌ای را کاهش دهد و روابط اقتصادی میان آسیای مرکزی و اروپا را تقویت کند، همچنین به امنیت انرژی اتحادیه اروپا کمک نماید.

بندر عمیق‌دریای آناکلیا برای تقویت نقش گرجستان به عنوان یک هاب ترانزیتی کلیدی، جذب سرمایه‌گذاری غربی و ادغام این کشور در زنجیره‌های تأمین جهانی طراحی شده بود. اما دولت تحت رهبری حزب رویای دموکراتیک (GD) این پروژه را با لغو قراردادها، تأخیر در اجرای آن و واگذاری به یک شرکت چینی تضعیف کرد.

این اقدام نه تنها سرمایه‌گذاری غربی را کنار گذاشت، بلکه نگرانی‌ها درباره نفوذ چین و روسیه بر زیرساخت‌های گرجستان را افزایش داد. با ممانعت از دسترسی به آناکلیا، دولت توانایی گرجستان در اتصال استراتژیک را تضعیف کرده و وابستگی‌های اقتصادی را به نفع مسکو تقویت کرد. شکست این پروژه نشان‌دهنده این است که تصمیمات سیاسی تحت تأثیر روایت‌های طرفدار روسیه و فشارهای ژئوپلیتیکی همچنان پتانسیل اقتصادی بلندمدت گرجستان را محدود می‌کند.

قدرت نرم: شبکه‌های اطلاعاتی و تبلیغاتی

روسیه به‌طور سیستماتیک در تبلیغات، انتشار اطلاعات نادرست، نفوذ سیاسی و اطلاعاتی در گرجستان سرمایه‌گذاری کرده است. این کشور فراتر از وابستگی‌های اقتصادی، یک شبکه پیچیده از قدرت نرم را توسعه داده است که هدف آن شکل‌دهی به گفتمان عمومی، پرورش احساسات طرفدار کرملین و تضعیف تلاش‌های گرجستان برای پیوستن به مسیر یورواتلانتیک است.

یکی از ارکان اصلی استراتژی نفوذ روسیه، اطلاعات نادرست و کنترل رسانه‌ها است. رسانه‌های طرفدار کرملین، مزارع ترول و شبکه‌های اجتماعی به‌طور فعال روایت‌های ضدغربی را منتشر می‌کنند و ادغام گرجستان در اتحادیه اروپا و ناتو را تهدیدی برای حاکمیت و ارزش‌های سنتی کشور معرفی می‌کنند. این تلاش‌ها به تقویت این تصور منجر می‌شود که روسیه شریک اقتصادی و امنیتی طبیعی گرجستان است و وابستگی به مسکو را افزایش می‌دهند.

نفوذ این روایت‌ها تنها محدود به رسانه‌ها نیست، بلکه چشم‌انداز سیاسی گرجستان را نیز تحت تأثیر قرار داده است، جایی که حزب رویای گرجی از زبان کرملین در مخالفت با ادغام در ناتو و اتحادیه اروپا استفاده می‌کند. در طول زمان، حزب حاکم سیاست‌های ضدآمریکایی و ضداروپایی به شدت مشابه با تبلیغات کرملین را توسعه داده است. رهبران حزب رویای گرجی و رسانه‌های وابسته به آن به‌طور مرتب ادعا می‌کنند که غرب قصد دارد گرجستان را بی‌ثبات کند، در امور داخلی آن دخالت نماید و کشور را به جنگ با روسیه بکشاند. این اتهامات، مشابه روایت‌هایی که رسانه‌های دولتی روسیه ترویج می‌دهند، به تضعیف حمایت عمومی از ادغام گرجستان در ناتو و اتحادیه اروپا کمک می‌کنند.

حزب رویای گرجی همچنین از پیام‌های ترس‌آفرین استفاده می‌کند، به‌طوری‌که مشارکت غرب را تهدیدی مستقیم برای حاکمیت گرجستان معرفی می‌کند و در عین حال از "دموکراسی حاکمیتی" که با چارچوب ایدئولوژیک مسکو هم‌راستا است، حمایت می‌کند. این مفهوم به جای مدل‌های دموکراتیک غربی، از حکومت‌های کنترل‌شده دولتی حمایت می‌کند. مسکو همچنین یک شبکه وسیع از سازمان‌های غیردولتی و نهادهای مرتبط با اطلاعات برای پیشبرد اهداف استراتژیک خود ایجاد کرده است.

گزارش‌های تحقیقی نشان می‌دهند که ده‌ها سازمان طرفدار روسیه در گرجستان فعال هستند که در اقدامات مختلفی از جمله سفید کردن حملات روسیه، کم‌اهمیت جلوه دادن اشغال مناطق گرجستانی و ترویج تبلیغات ضدغربی مشارکت دارند. این سازمان‌ها نه تنها افکار عمومی را شکل می‌دهند بلکه به‌عنوان ابزارهایی برای جمع‌آوری اطلاعات، لابی سیاسی و دخالت در فرآیندهای انتخاباتی عمل می‌کنند.

عمق نفوذ روسیه در میان نخبگان سیاسی گرجستان به وضوح در آوریل 2024 آشکار شد، زمانی که ایوانیشویلی ادعا کرد که حملات روسیه به گرجستان و اوکراین توسط "حزب جنگ جهانی" در غرب سازماندهی شده است. این اظهارات نمایانگر تلاش‌های گسترده برای تغییر افکار عمومی از ادغام در غرب و عادی‌سازی روابط نزدیکتر با مسکو هستند.

انتخابات 2024 و اعتراضات عمومی

انتخابات پارلمانی 26 اکتبر 2024، یک عقب‌نشینی جدی برای دموکراسی گرجستان بود. ناظران مستقل، از جمله جامعه بین‌المللی برای انتخابات منصفانه و دموکراسی، انجمن وکلای جوان گرجستان و ناظران بین‌المللی، تقلب گسترده انتخاباتی را مستند کردند. این تقلب شامل ارعاب رأی‌دهندگان، پرکردن صندوق‌های رأی، نقض محرمانگی رأی‌دهی و سرکوب ناظران انتخاباتی بود.

علیرغم شواهد روشن از تقلب، کمیسیون مرکزی انتخابات اعلام کرد که حزب رویای گرجی با 54 درصد پیروز شده است، نتیجه‌ای که بلافاصله از سوی احزاب مخالف، جامعه مدنی و ناظران بین‌المللی رد شد. در حالی که اتحادیه اروپا و ایالات متحده نتایج را به رسمیت نشناختند، روسیه و دیگر رهبران طرفدار کرملین آن را تأیید کردند و تغییرات سیاسی گرجستان را به سمت مسکو تقویت کردند.

اعتراضات گسترده‌ای آغاز شد که اکنون بیش از 85 روز متوالی ادامه داشته است و آن را به یکی از طولانی‌ترین جنبش‌های مقاومت در تاریخ گرجستان تبدیل کرده است. دولت با سرکوب به سبک کرملین پاسخ داد، شامل سرکوب‌های شدید پلیس، بازداشت‌های گسترده، ضرب و شتم بازداشت‌شدگان و حملات تبلیغاتی که معترضان را به عنوان "عوامل خارجی" معرفی می‌کرد.

جنگ هیبریدی روسیه – تبلیغات، اطلاعات نادرست، فساد و براندازی سیاسی – فراتر از گرجستان گسترش یافته است. این تاکتیک‌ها دموکراسی‌ها در سراسر جهان را هدف قرار داده و اعتماد به نهادها را تضعیف کرده و گفتمان سیاسی را دستکاری می‌کنند. همانطور که در گرجستان استفاده می‌شود، این فشارها و روایت‌های تفرقه‌افکنانه علیه اروپا و آمریکای شمالی نیز به کار گرفته می‌شود. این تهدید نیاز به مقابله نظامی ندارد؛ این تهدید به‌طور خاموش عمل می‌کند و دموکراسی‌ها را از درون بی‌ثبات می‌سازد. کشورهای غربی پیشتر با دخالت در انتخابات، حملات سایبری و کمپین‌های اطلاعات نادرست روبه‌رو شده‌اند که جوامع را تکه‌تکه کرده و انسجام استراتژیک را ضعیف می‌کنند.

مقابله با این تهدید نیازمند اقدام فوری و هماهنگ از سوی ناتو، اتحادیه اروپا و متحدان دموکرات است. تقویت تاب‌آوری، شفافیت و تلاش‌های مقابله با اطلاعات نادرست ضروری است. تجربه گرجستان یک هشدار است: اگر این تاکتیک‌ها بی‌پاسخ بمانند، در جای دیگری تکرار خواهند شد. اکنون زمان اقدام پیشگیرانه، اقدامات استراتژیک و تعهد قوی به دفاع از یکپارچگی دموکراتیک در سطح جهانی است.