در تهران خانه نداریم سرپناه داریم /جزییات جهش خانه سازی در تهران

به گفته معاون شهرسازی شهردار تهران ،امکان ساخت یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد مسکونی در بلند مدت در شهر وجود دارد و می توان ساخت ۱۸۰ هزار واحد مسکونی در سال را در تهران مدیریت کرد. 

براساس گفته های این مسئول شهرداری تهران بخشی از این واحدها توسط خود مردم،  بخش خصوصی و نهادها قابل ساخت است. به گفته عبدالرضا گلپایگانی ظرفیت هایی که برای این موضوع وجود دارد  شامل هزاران هکتار زمین های کشاورزی و ... است که به مناطق ۱۸ و ۱۹ اضافه شدند و اگر قانون منع فروش اراضی فاقد کاربری، در مجلس اصلاح شود، ظرفیت بالایی ایجاد خواهد کرد.

او معتقد است که باید جریان نوسازی به مناطق میانی و جنوبی شهر منتقل شود زیرا  طرح های تشویقی  و تراکم بیشتری به قطعات بزرگ‌اندازه، داده می شود که این مسأله باعث رفتن روند ساخت و ساز  و تراکم به سمت شمال شهر می شود. در حالی که از نیمه جنوبی خیابان انقلاب تا جنوب شهر، ۶۹درصد قطعات زیر ۲۰۰ متر است، پس نیاز است که روند ساخت و ساز تغییر کند.

عبدالرضا گلپایگانی در گفتگو با اکوایران جزییات بیشتری از نحوه ورود شهرداری به موضوع جهش مسکن را تشریح کرد . او  با اشاره به قانونی که در مجلس برای جهش تولید مسکن تصویب شده است، گفت :‌  یکی از شهرهایی که منطبق به اصول شهرسازی نیاز به مسکن دارد تهران است بخشی از این نیاز، ناشی از ضرورت پایدارسازی ساختمان‌های موجود در شهر است. ساختمان‌هایی که در برابر زلزله مقاوم نیستند و تاب‌آوری شهر را با خدشه مواجه می‌کنند.  بخشی از نیاز شهر هم بر مقاوم‌سازی یا نوسازی ساختمان های ناپایدار است.  

وی ادامه داد : بخشی هم که نیاز معمولی مردم است که به‌صورت خودمالکی، سالانه کار تخریب و نوسازی را انجام می‌دهند و عمدتا هم انگیزه‌های این گروه برای ورود به حوزه ساخت و ساز مسکن، برای نوساز شدن ملک یا ارتقاء کیفیت سطح زندگی‌ و یا سرمایه‌گذاری اقتصادی روی ملک‌شان است . 

معاون شهردار تهران با اشاره به این که در شهر تهران نیاز به الگوسازی برای ارتقاء کیفیت فضای محلات و ارتقاء کیفیت فضای زندگی است، گفت : جریانی معمولی که در شهر تهران کار ساختمان‌سازی می‌کند، به‌ویژه در مناطق جنوبی شهر تهران واجد کیفیت‌های شهرسازانه یا معمارانه نیست؛ به این معنا که ساخت‌و‌سازی که می‌شود، بیشتر شکل سرپناه دارد تا خانه. 

او اضافه کرد : خانه باید واجد ویژگی‌هایی باشد که متاسفانه در خیلی از ساخت‌و‌سازها نیست؛ یعنی ما نیاز داریم که برای آینده‌ی شهر الگوسازی کنیم. ما قرار نیست فضایی را بسازیم و مسکنی را تولید کنیم که پاسخگوی کیفیت‌ زندگی در آینده‌ی شهر نباشد. نسل آینده باید در مکانی زندگی کنند که هم واجد کیفیت‌های شهرسازانه و معمارانه باشد و هم در مقابل زلزله مقاوم باشد. بخشی از ساخت‌و‌سازی که به‌نظر ما توسط مدیریت شهری باید اتفاق بیفتد، از این جنس است و معتقدیم فضاها، محله‌ها و خانه‌ها باید برای آینده‌ی شهر الگو باشند.

گلپایگانی با بیان این که  سرانه‌های شهر تهران، به‌صورت متناسب توزیع نشده است، گفت :‌ شهر تهران از نظر توزیع سرانه‌های خدمات بسیار ناهمگن است. ما در بالای خیابان انقلاب و پایین آن، از نظر توزیع سرانه‌های خدماتی یک اختلاف فاحش داریم. برخی محلات ما از نظر سرانه‌های خدماتی مثل فضای سبز، فضای اوقات فراغت ، فضاهای فرهنگی، مذهبی، آموزشی و درمانی وضعیت بسیار ناهنجاری دارند. این هم یک مساله در شهر تهران است و باید به موضوع تامین سرانه‌های خدماتی هم توجه شود. 

معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران با اشاره به این که در مدیریت شهری از ظرفیت های قانون جهش تولید مسکن برای پاسخ به نیازهایی که تهران در حوزه مسکن دارد استفاده می شود، گفت :‌ تجربه‌ی گذشته درخصوص مسکن مهر نشان می‌دهد که اگر کلانشهرهای ما از این ظرفیت قانونی درست استفاده نکنند، آن چیزی که تولید می‌شود نه‌تنها مشکلات کلانشهرها را کاهش می‌دهد بلکه به مشکلات خواهد افزود. ما نمی خواهیم  تجربه‌ی گذشته را  تکرار کنیم. ما می‌خواهیم ظرفیتی را که در شهر تهران وجود دارد و فرصتی را که قانون ایجاد می‌کند، به هم متصل کنیم تا شاید بتوانیم  با یک تلاش مضاعف شبانه‌روزی، هماهنگی با نهادهای موثر، جمع  یک + یک + یک (1+1+1) را تبدیل به  5 (پنج) کنیم.  این هم‌افزایی که عناصر کنار هم می‌توانند داشته باشند، می‌تواند هم کیفیت محله، هم امکان ساخت مسکن موردنیاز در شهر تهران و هم تامین سرانه‌های خدماتی را به چیزی افزون‌تر ازآنچه هست بدل کند 

گلپایگانی افزود :‌جلسه‌ای که با وزیر راه و شهرسازی و معاونینش داشتیم، در راستای همین ماجرا بود که بگوییم این ظرفیت‌ها و نیازها وجود دارد و چگونه می‌توان خواسته‌ای را که رئیس‌جمهور برای تولید مسکن پیگیری می‌کند، با ظرفیت‌های تهران ترکیب کرد تا ما در شهر تهران بتوانیم به سمت یک حرکت هماهنگ و بهینه برویم. این اتفاقی بود که منجر به تشکیل دو کارگروه شد که یکی از کارگروه‌ها، منحصرا قرار است در زمینه موضوع مسکن کار کند و امیدواریم یک تجربه‌ی خوبی از آن حاصل شود.

معاون شهردار تهران درخصوص طرح خانه کوچک مقیاس توضیح داد :‌ متوسط مساحت واحدهای مسکونی در جنوب تهران بالای ۹۰ متر و در شمال آن ۱۲۰ متر است که این مسأله روز به روز توان تامین مسکن برای اقشار کم درآمد را غیرممکن می کند. باید با استفاده از سازندگان دولتی، وضعیت مسکن را به سمت تولید مسکن کوچک اندازه ببریم تا در یک حالت ترکیبی، بتوانیم ۲۰ درصد واحدهای کوچک‌اندازه بسازیم و به صورت مسکن اجاره ای اجتماعی در اختیار افراد کم درآمد قرار دهیم.

به گفته گلپایگانی به‌دلیل گرانی بیش از حد و اندازه‌ی مسکن که دلایل خاصی برای خودش دارد، تعداد طبقاتی که می‌توانند مالک مسکن شوند روزبه‌روز  کاهش پیدا می‌کند. برای چالش مسکن   از دو جبهه می توان وارد عمل شد؛ یکی اینکه درآمد خانوارها را باید افزایش داد که آن در حوزه‌ی کاری و مرتبط با شهرداری تهران نیست.  

علاوه‌بر آن؛ ما برای عرضه‌ی محصول به بازار باید به‌صورت طیفی فکر کنیم. بارها این مثال را زدم که برای تردد همه نباید سوار اتوبوس  شوند، یا مثلا همه نباید سوار ماشین گران‌قیمت بنز  شوند. برای تردد در شهر، هم دوچرخه داریم، هم موتورسیکلت، هم ماشین در کلاس‌های مختلف. مترو واتوبوس هم هست و هر کس متناسب با نیاز، توان مالی خود و حتی متناسب با سلیقه‌اش، از این وسیله‌های نقلیه استفاده می‌کند. در مسکن هم باید یک طیف از محصول به جامعه ارائه شود. مساحت آن چیزی که الان دارد در تهران ارائه می‌شود، خیلی با استطاعت‌پذیری در امر مسکن فاصله دارد. مثلا مسکن 120 متری و 90 متری در جنوب شهر و مسکن 120 متری و 90 متری در شمال شهر با توان خرید کسانی که مصرف‌کننده هستند، تناسبی ندارد. اگر می‌گوییم در شمال شهر تهران متوسط اندازه‌ی واحدها به سمت مسکن‌های 120 متری رفته، در همان شمال شهر هم اگر واحدهای 40 متری یا 35 متری (حداقلی که در طرح‌های تفصیلی تعیین شده) موجود باشد، و واحدهای 35 متری یا واحد 50 متری یا واحد 60 متری هم وجود داشته باشد، ما امکان استفاده را متناسب با خواست و سلیقه‌ی متقاضی  چه در شمال شهر و چه در جنوب شهر فراهم کرده‌ایم. این موضوعی است که کمتر به آن توجه شده و ما برای پاسخ‌گویی به سلیقه‌های مختلف یا توان اقتصادی اقشار مختلف کاری نکرده‌ایم. کسانی که توان مالی‌ محدودی دارند، باید حتما برای‌شان مسکن آبرومند و متناسب با توان‌شان تولید شود که در حال حاضر این اتفاق نمی‌افتد.

گلپایگانی گفت: حالا که درحوزه تولید مسکن فعالیت می شود، 20درصد(یک پنجم) هم به این موضوع اختصاص پیدا کند و این یک پنجم اگر در آن پیشنهادی که ما قبلا ارائه داده بودیم، در زمینه‌های متعلق به شهرداری‌ها، نهادها و دولت ساخته می‌شود، صرفا باید برای اجاره‌ی مسکن به خانه‌اولی‌ها اختصاص پیدا کند و با توجه به این که هم قیمت اجاره مسکن به شدت بالا رفته و هم خرید مسکن، سخت‌تر از گذشته شده، افرادی که تازه ازدواج می‌کنند و توان مالی ندارند، در پنج سال اول زندگی مورد حمایت قرار گیرند.

وی ادامه داد: 20 درصد تولید مسکن کوچک‌اندازه که طبق ضوابط فعلی حداقل آن 35 متر و بعد، در مساحت‌های 40 متر، 50 متر و 60 متر است و در ملک شهرداری‌ها و نهادها ساخته می‌شود، به مسکن اجتماعی و برای استفاده‌ی کسانی که تازه می‌خواهند تشکیل خانواده بدهند یا در خرید آپارتمان و در اجاره‌ی آپارتمان محدودیت دارند، اختصاص یابد. ما معتقدیم که نهادهای حاکمیتی باید به این طبقات فکر کنند و باید به فکر تٲمین و ارائه مسکن برای این جامعه هدف باشند. باید توجه کنیم که همه‌ی مشتری‌ها یک جور فکر نمی‌کنند، توان‌شان مثل هم نیست و سلیقه‌شان هم یکسان نیست.