ماموریت شهرداری برای شناسایی خانه‌های خالی در پایتخت
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از شهر، کمبود واحدهای مسکونی کم متراژ و فقدان توازن میان عرضه و تقاضا و تبدیل مسکن به کالایی سرمایه‌ای سبب شده تا حالا خانه‌های خالی به عنوان یکی از متهمان نابه‌سامانی بازار مسکن معرفی شود. بر اساس سرشماری که در سال ۱۳۹۵ انجام شد، چیزی نزدیک به دو هزار و ۵۰۰ خانه خالی در کشور شناسایی شد، از این تعداد، حدود ۵۶۰ هزار خانه خالی، سهم تهران است و گفته می‌شود؛ برخی افراد حقیقی در تهران هر یک حدود ۲۰۰ واحد مسکونی در شهر تهران دارند. به تازگی اما بار دیگر، موضوع دریافت مالیات از خانه‌های خالی در مجلس شورای اسلامی مطرح و طرح آن تصویب شد. در این مصوبه علاوه بر جزییات دریافت مالیات از خانه های خالی که در شهرهای مختلف متفاوت است، وظایف و تکالیفی هم به برخی نهادها و دستگاه‌ها واگذار شده است.
یکی از این نهادها، شهرداری‌ها هستند، آنطور که در تبصره هشت ماده ۵۴ این طرح آمده است؛ دستگاه‌های خدمت‌رسان مکلف‌اند ظرف سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، به منظور ارائه خدمات، محل سکونت ثبت شده آنها را صرفاً از سامانه املاک و اسکان، استعلام کرده و آن را ملاک ارائه خدمات قرار دهند. دو خدمتی که شهرداری تهران ارایه میدهد که از طریق آن می‌توان به اطلاعات مسکن شهروندان دست پیدا کرد «تخصیص سهمیه طرح‌های مدیریت ترافیک و آلودگی هوا توسط شهرداری‌ها» و دوم «صدور انواع پروانه، گواهی و مجوز توسط شهرداری‌ها» است که در این مصوبه به آن اشاره شده است.
پیش از این اما؛ پیروز حناچی، شهرداری تهران در نشست کمیسیون اقتصادی مجلس در سال ۱۳۹۸، درباره دریافت مالیات از خانه‌های خالی گفته بود: «تمام دستگاه‌هایی که بانک اطلاعاتی دارند می‌توانند به سازمان امور مالیاتی کمک کنند، شهرداری تهران نیز از جمله دستگاه‌هایی است که این نوع اطلاعات را تولید می‌کند و می‌تواند آن را با دیگر دستگاه‌ها به اشتراک بگذارد. به سازمان امور مالیاتی پیشنهاد شده که از پتانسیل شهرداری تهران در زمینه تأدیه مالیات محلی استفاده کنند.»
آنطور که او بیان کرده بود: «با این کار می‌توان به سازمان امور مالیاتی کمک کرد تا بانک اطلاعاتی خود را به‌روز کند زیرا ممیزی املاک یکی از اقداماتی است که همواره در شهرداری تهران به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود و از این اطلاعات می‌توان برای اهداف دستگاه‌های دیگر نیز استفاده کرد.»
موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟
برخی کارشناسان و ناظران اقتصاد مسکن بر این باورند که دریافت مالیات از خانه‌های خالی سبب توازن میان عرضه و تقاضا خواهد شد و کمک زیادی به تعادل قیمت‌ها در این بازار خواهد کرد. مصطفی قلی‌خسروی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران به خبرنگار شهر می‌گوید: «سال‌هاست همه مردم در انتظار رسیدگی به خانه‌های خالی هستند اما تاکنون به این مطالبه پاسخی داده نشده است؛ چرا صاحبان این خانه‌ها شهروندان عادی نیستند بلکه بانک‌ها و موسسات مالی اعتباری هستند.»
به گفته او «به طور قطع دریافت مالیات از این تعداد خانه خالی تغییرات مثبتی در بازار مسکن ایجاد می‌کند اما فقط دریافت مالیات کافی نیست و باید ضمانتی برای ارایه این واحدها به بازار وجود داشته باشد.»
در مقابل اما دیدگاه دیگری هم وجود دارد که اساسا دریافت مالیات از خانه‌های خالی را نه فقط بی اثر در بازار مسکن که طرحی هزینه‌بر و بدون نتیجه می‌داند. محمود اولاد، تحلیلگر اقتصاد مسکن در گفتگو با خبرنگار شهر بر این باور است که «خانه‌های خالی تاثیری بر بازار مسکن ندارد و وجود بخشی از این واحدها، شرایط طبیعی بازار است. چیزی در حدود هفت تا ۱۰ درصد واحدهای مسکونی، در هر برهه زمانی خالی می‌مانند یعنی همین ۱.۵ تا ۲ میلیون واحد مسکونی. نباید فراموش کرد که بخشی از خانه‌های خالی، خانه‌های خالی مسکن مهر است که شرایط سکونت ندارند بخشی هم در دست برخی سازندگان و بویژه دستگاه‌ها و بانک‌ها هستند که مشکلات قانونی و رفع تعارض و سند دارند.»
او می‌گوید: «بر فرض هم اگر این مصوبه به قانون تبدیل شود، درآمدهای مالیاتی از هزینه تشخیص و شناسایی باید بیشتر باشد، اما در طرح دریافت مالیات از خانه‌های خالی هزینه شناسایی بسیار بالاست و بیشتر از درآمد مالیاتی است. بنابراین اجرای این طرح اصلا توجیه قانونی ندارد.»
کدام مناطق تهران میزبان بیشترین خانه‌های خالی هستند؟
آمار دقیق و موثقی از اینکه تعداد خانه‌های خالی در کدام مناطق بیشتر است وجود ندارد، اما آمارهایی از تعداد معاملات در هر منطقه تهران که به صورت ماهانه و یا فصلی منتشر می‌شود می‌تواند تا حدی پاسخ این پرسش که کدام منطقه تهران خانه خالی بیشتری دارد را بدهد. بر اساس آمار مرکز آمار، تقریبا در سال‌های اخیر بیشترین معاملات مسکن چه در دوره رکود و چه رونق، در مناطق چهار، پنج و بخش‌هایی از منطقه ۲ انجام شده و در مقابل اما، بخش‌هایی از مناطق شمالی کمترین میزان معامله را انجام داده‌اند. محله‌هایی مانند قیطریه، دروس، قلهک، زعفرانیه و ...
جزییات طرح مالیات از خانه‌های خالی
آنطور که در مصوبه دریافت مالیات از خانه‌های خالی آمده است؛ رقم مالیات در سال اولی که خانه، خالی تشخیص داده می‌شود معادل ۶ برابر مالیات بر درآمد اجاره است. همچنین این رقم در سال دوم معادل ۱۲ برابر مالیات بر درآمد اجاره و از سال سوم به بعد معادل ۱۸ برابر مالیات بر درآمد اجاره خواهد بود. به عنوان مثال بر اساس فرمولی که در این مصوبه پیش‌بینی شده، مالیات بر اجاره یک واحد آپارتمان ۵۰ مترمربعی در شهر تهران در سال اول به طور میانگین یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به ازای هر مترمربع است. طبعا پرداخت مالیات ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومانی در پایان یک سال خالی ماندن ملک، بازدارندگی به مراتب بیشتری نسبت به پرداخت یک ماه اجاره به عنوان مالیات را دارد و انگیزه کافی برای مالک به منظور عرضه ملک در بازار اجاره یا فروش را ایجاد می‌کند.
گرچه در این مصوبه پیش‌بینی شده افرادی که واحدهای مسکونی خود را به بازار اجاره عرضه کرده‌اند، بتوانند با ارائه مدارک معتبر از پرداخت این مالیات معاف شوند، اما به گفته بسیاری از تحلیلگران بازار مسکن، مساله اصلی در خانه‌های خالی نه افراد حقیقی که بانک‌ها و موسسات و نهادها هستند که زیربار اجاره یا فروش ملک خود نمی‌روند.
