پاسخ IFRS به استعلام سازمان حسابرسی در مورد صورت ای مالی بانک ها
به گزارش اخبار بانک، اکبر سهیلی پور رییس سازمان حسابرسی با اعلام اختلاف نظر موجود بین این سازمان و بانک مرکزی به عنوان دو نهاد تدوین کننده استاندارها و نهاد ناظر بانک ها درخصوص صورتهای مالی بانک ها از بنیاد IFRS خواستار ارائه راه حلی شد و این بنیاد هم توسط هنری ریس مدیر فعالیت های پذیرش و پیاده سازی استعلام مورد نظر را پاسخ داد.
استعلام سازمان حسابرسی
جناب هانس هوگرورست ریاست بنیاد IFRS، طبق مصوبه مجمع عمومی سازمان حسابرسی به عنوان مرجع رسمی تدوین استانداردهای حسابداری در ایـران، کلیـه شرکت های بزرگ پذیرفته شده در بورس تهران، بانکها و شرکت های بیمه ملزم هستند صورتهای مالی را برای دوره مالی که از اول فروردین سال 95 شروع می شـود ،بـر اسـاس اسـتانداردهای بین المللی گزارشگری مالی تهیه کنند.
در ارتباط با تهیه صورتهای مالی بانکها بر مبنای استانداردهای بین المللی گزارشـگری مـالی ، در دو مـورد بـین بانـک مرکزی و سـازمان حسابرسـی اخـتلاف نظـر وجـود دارد و تهیه کنندگان صورتهای مالی و حسابرسان را با چالش هایی مواجه کرده است.
سابقه
در ایران، عملیات بانکداری بر اساس قانون بانکداری اسلامی (قانون عملیات بانکی بدون ربـا) انجـام می شود. طبق این قانون، بانک سپرده های سرمایه گذاری مدت دار را از سپرده گذاران دریافت مـی کنـد و ایـن منـابع را همراه با منابع خود بانک به منظور اعطای تسهیلات در چارچوب عقود اسلامی، مورد استفاده قرار می دهد.
طـی دوره مالی به هر یک از سپرده های سرمایه گذاری مدت دار، بر اسـاس مبلـغ سـپرده و دوره زمـانی سـپری شـده از قـرارداد سپرده، سود علی الحساب ثابتی پرداخت می شود. با توجه به ترکیب منابع بانک و منابع دریافتی از سپرده گذاران، سود تسهیلات مالی اعطاشده به عنوان درآمد مشـاع در نظـر گرفتـه مـی شـود و در صـورتی کـه سـهم سـپرده گـذاران از درآمدهای مشاع بیش از سود علی الحساب پرداختی باشد، مبلغ مازاد پس از کسر حـق الوکالـه بانـک بابـت خـدمات ارائه شده بین سپرده گذاران تقسیم مـی شـود. اگـر سـهم سـپرده گـذاران از درآمـدهای مشـاع کمتـر از سـود ثابـت علی الحساب باشد، سود ثابت پرداختی، قطعی تلقی می شود.
دیدگاه بانک مرکزی
از دیدگاه بانک مرکزی به عنوان نهاد نـاظر و مقـررات گـذار سیسـتم بـانکی، بـه دلیـل نقـش سپرده گذاران و مشارکت آنها در درآمدهای مشاع:
1.مبلغ اصل سپرده های سرمایه گذاری مدت دار و سود مربوط به آن، باید در یک طبقه جداگانه بـین بـدهی ها و حقوق مالکانه منعکس شود (مانند پیوست
2.به غیر از صورت سود و زیـان، یـک صـورت مـالی اساسـی دیگـر بـا عنـوان صـورت عملکـرد سـپرده هـای سرمایه گذاری باید به مجموعه صورتهای مالی اضافه شود که در آن به ترتیب سهم بانـک و سهم سپرده گذاران از درآمدهای مشاع ارائه می شود.
از دیدگاه بانک مرکزی، سپرده گذاران تـأمین کننـده اصـلی منـابع بانـک هستند و بنابراین، استفاده کنندگان اصلی صورتهای مالی تلقی می شوند. درآمدهای مشاع در صورت سـود و زیـان بـه عنوان درآمد تسهیلات اعطایی و سود سپرده ها به عنوان هزینه طبقه بندی می شود.
دیدگاه سازمان حسابرسی
از دیدگاه سازمان حسابرسی به عنوان مرجع رسمی تدوین کننده استاندارد در ایران، طبق اسـتانداردهای بـین المللـی گزارشگری مالی دارایی ها، عناصری که باید در ترازنامه ارائه شود شامل دارایی ها، بدهی ها و حقـوق مالکانـه اسـت و ارائـه عنصر چهارم بین بدهی ها و حقوق مالکانه مجاز نیست.
ماهیت سپرده های سرمایه گذاری مدت دار و نحوه پرداخت سود آن با تعریف بدهی ها سازگار است و در نتیجه این اقلام باید در بدهی های بانک گـزارش شـود. عـلاوه بـراین، مجموعـه کامل صورتهای مالی طبق استاندارد بین المللی حسابداری 1 تعریف شده و نباید صورت مـالی دیگـری بـه ایـن مجموعه اضافه شود.
ارائه صورت عملکرد سپرده ها باعث می شود درآمدهای مشاع و سهم سپرده گذاران دو بار ارائـه شود، یک بار در صورت سود و زیان و بار دیگر در صورت عملکرد سپردهای سرمایه گـذاری. لـذا سـازمان حسابرسـی اعتقاد دارد سهم سپرده گذاران از درآمدهای مشاع باید به عنوان یادداشت توضیحی صورت سود و زیان ارائه شـود ، نـه به عنوان یک صورت مالی اساسی. لطفاً نظر خود را در ارتباط با چالش مطرح شده ارائه کنید. نظر شما به عنـوان راه حـل نهـایی، توسـط هـر دو طـرف پذیرفته خواهد شد.
پاسخ بنیاد IFRS
ما همواره تمایل داریم درباره موضوعات فنی بحث و گفتگو داشته باشیم، اما دربـاره مسـائلی که بین اشخاص در ارتباط با معاملات خاص پیش می آید، دخالت نمی کنیم. امـا دربـاره موضـوع مطـرح شـده،متوجه شدیم سؤال شما کاملاً به درک بهتر برخی الزامات استانداردهای بین المللی گزارشـگری مـالی مربـوط است و به معاملاتی خاص اشاره ندارد.
بر این اساس،الزامات مربوط در استانداردها را درخصوص سـؤال شما به صورتی شفاف بیان می کنیم. در ارتباط با طبقه بندی اقلام در صورت وضعیت مالی، به پاراگراف 11 استاندارد بین المللی حسابداری 32 ابزارهـای مالی اشاره می شود که در آن ابزار مالکانه بـه عنـوان قـراردادی تعریـف شـده کـه شـواهدی از منـافع باقیمانده در دارایی های واحد تجاری پس از کسر بدهی های آن فراهم می کند.
در نتیجه، صورت وضعیت مـالی کـه طبق استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی تهیه می شـود شـامل دارایی هـا، بـدهی ها و حقـوق مالکانـه اسـت و اقلامی غیر از این سه طبقه را در بر نمی گیرد. در ارتباط با صورتهای مالی، بند 10 استاندارد بین المللی حسابداری 1 ارائـه صـورتهای مـالی تصـریح مـی کنـد مجموعه کامل صورتهای مالی شامل موارد زیر است:
الف. چهار صورت مالی اصلی صورت وضعیت مالی به تاریخ پایان دوره، صورت سود یـا زیـان و سـایر اقـلام سود و زیان جامع برای دوره، صورت تغییرات در حقوق مالکانه و صورت جریان های نقدی برای دوره
ب. یادداشت های توضیحی
پ. اطلاعات مقایسه ای
ت. صورت وضعیت مالی به تاریخ ابتدای دوره قبل در شرایطی خاص.
بند 11 استاندارد بین المللی حسابداری 1 ،واحد تجاری را ملزم می کند تمام صورتهای مالی در مجموعه کامل را با اهمیت یکسان ارائه کند. از دیدگاه من، مجموعه صورتهای مالی طبق استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، نمی توانـد شـامل صـورتی بیش از موارد فهرست شده در بند 10 استاندارد بین المللی حسابداری 1باشد.
با وجود این، در بند 112 اسـتاندارد بین المللی حسابداری 1 تصریح شده اطلاعاتی که باید به موجب استانداردها افشا و در جای دیگری از صورتهای مالی ارائه نشده، در یادداشت های توضیحی ارائه شود. همچنین اطلاعـاتی کـه واحـد تجـاری در جای دیگری از صورتهای مالی ارائه نکرده اما برای درک هر یک از صورتهای مالی ضروری به نظر مـی رسـد،در یادداشت های توضیحی افشا می شود.
بـر ایـن اسـاس، واحـد تجـاری ممکـن اسـت در یادداشـت های توضـیحی اطلاعاتی ارائه کند که به موجب استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی الزامی نشده اما این اطلاعـات بـه درک صورتهای مالی کمک کند. امید است پاسخ ارائه شده سودمند باشد.
