عقب نشینی سپرده ها از صندوق سرمایه گذاری بانک ها

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها یکی از محل‌های جذب منابع در آنها به شمار رفته و طی چند سال اخیر و با کاهش نرخ سود حساب‌های سپرده از رونق بیشتری برخوردار شده‌اند، چراکه در این صندوق‌ها وجوه مشتری دریافت شده و آنها با سود تضمینی که معمولا تا پنج درصد بالاتر از نرخ سود در حساب‌های سپرده است، نسبت به گردش این پول و پرداخت سود در ماه اقدام می‌کنند.

این در شرایطی است که روال موجود در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها به گونه‌ای پیش رفته که آنها را به رقبای جدی برای حساب‌های سپرده تبدیل کرده است. وقتی بانک‌ها نرخ سود سپرده را کاهش می‌دادند، در سویی دیگر در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نرخ‌های سود بالای ۲۰ درصد و گاهی ۲۵ درصد ارائه کرده و از این طریق سپرده جذب می کردند. این روال تا جایی پیش رفت که موجب بهم خوردن تعادل در نوع منابع صندوق بانک‌ها و تحریک حساب‌های سپرده شد.

بر این اساس در جریان ساماندهی نرخ سود بانکی در شهریور امسال که با تکلیف بانک‌ها به کاهش نرخ سود به طور یکپارچه به حداکثر ۱۵ درصد در حساب‌های سپرده سالانه همراه بود، یکی از نکات مورد توجه به کاهش نرخ سود در حساب‌های مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بانک‌ها اختصاص داشت. در بخشنامه هشت بندی بانک مرکزی تاکید شده بود که باید حساب‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت نیز میزان سود خود را با نرخ سود بانکی منطبق کنند.

با وجود گذشت حدود پنج ماه از اجرایی شدن این بخشنامه، فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری متوقف نشده و البته قرار هم بر توقف آن نبود، ولی با تفاوت‌هایی روبه‌رو شده است؛ به طوری که نرخ سود بالای ۲۰ درصدی در آنها بعد از مدتی با کاهش روبه رو شده و از سوی دیگر به مرور از تعداد بانک‌هایی که برای  صندوق افتتاح حساب می‌کردند کاسته شده و اکنون شاید فقط در چند بانک بتوان حساب‌های صندوق سرمایه‌گذاری یافت که در آن قابلیت سپرده‌گذاری وجود داشته باشد.

گذری بر شعب بانک‌ها از این حکایت دارد که یا ظرفیت جذب منابع آنها پر شده و دیگر بانک مرکزی مجوز دریافت منابع دیگر را صادر نکرده است یا اینکه بانک ها از ابتدا هم برای این صندوق‌ها مجوز نداشته اند. همچنین نرخ‌های سود پرداختی در آنها بین ۱۸ تا ۲۰ درصد متغیر است که درباره آن هم عنوان می‌کنند تا انتهای سال ممکن است، کاهشی باشد. در مواردی هم صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای دریافت منابع، شرط کف سرمایه گذاشته‌اند و حتی مجوز ورود به صندوق را آورده حداقل ۱۰۰ میلیون تومانی اعلام کرده‌اند.

نحوه فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بانک‌ها یکی از عوامل مورد تاکید بانک مرکزی به عنوان مانعی برای ایجاد تعادل در نرخ سود در شبکه بانکی به شمار می‌رود. اعلام نظر رئیس کل بانک مرکزی از این حکایت دارد که وجود صندوق‌های با درآمد ثابت در بانک‌ها موجب بی‌نظمی وعدم تعادل در بازار پول و سود سپرده شده که البته به گفته سیف، در این رابطه بانک مرکزی رایزنی‌هایی با سازمان بورس داشته است.

وی تاکید دارد که بین بازار سرمایه و بازار پول رابطه جدی وجود داشته و نمی‌توان به طور مستقل برای آنها تصمیم‌گیری کرد. از این رو این امیدواری وجود دارد که بتوان با هماهنگی‌های لازم با صندوق‌های با درآمد ثابت شرایطی ایجاد شود که متعاقبا در زمان مناسب برای نرخ سود تسهیلات نیز تصمیم‌گیری کرد.

به گفته رئیس کل بانک مرکزی، در رابطه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری این مشکل وجود دارد که تعهد سود بالاتر از نرخ سودی که شورای پول و اعتبار اعلام کرده موجب عدم ایجاد تعادل در بازار شده است. این در شرایطی است که هر درآمدی فعالیت خاص خود را داشته و در پایان دوره باید بین سرمایه‌گذاران تقسیم شود، اما وعده سودهای متنوع و بالا موجب التهاب بازار شد.