چرا آمریکا به عراق برای قطع واردات انرژی از ایران فشار می آورد؟
به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از ایسنا، بررسی بازار جهانی انرژی در یک سال اخیر نشان می‌دهد که چگونه تصمیمات آمریکا درباره تحریم انرژی ایران بر سرنوشت دیگر کشورها که از مشتریان انرژی ایران محسوب می‌شوند، تأثیرگذار بوده است. درواقع یک طرف تصمیمات آمریکا علیه ایران و در طرف دیگر کشورهایی هستند که وابستگی بسیاری به نفت، گاز، میعانات گازی و برق ایران دارند و اقدامات آمریکا در این حوزه، باری روی دوش این کشورها نیز هست.
میزان وابستگی عراق به انرژی ایران
در میان مشتریان انرژی ایران، همواره عراق عنوان مشتری پر و پا قرص گاز و برق ایران بوده است. وابستگی عراق به گاز و برق ایران غیرقابل انکار و حیاتی است؛ به طوری که اگر فرآیند واردات گاز و برق این کشور از ایران متوقف شود، اعتراضات گسترده‌ای از سوی مردم در آن رخ می‌دهد.
بر اساس گزارش شبکه الجزیره، کمبود گاز در عراق که به مسئله بسیار مهم برق مرتبط است، مایه نگرانی عمده دولت این کشور است و به همین دلیل مقامات عراقی مقابل خواسته‌های واشنگتن برای قطع واردات گاز ایران ایستاده‌اند و از این نگران هستند که کمبود برق به اعتراضات گسترده و بی ثباتی داخلی منجر شود. کمبود و قطعی مداوم برق در ماه‌های تابستان سال‌های گذشته اعتراض‌های شدید مردم عراق را به همراه داشته است، چرا که دمای هوا در تابستان داغ این کشور به ۵۰ درجه می‌رسد و قطعی برق را غیرقابل تحمل می‌کند.
آمارها حاکی از آن است که عراق اکنون ۱۱۰۰ مگاوات برق و نیز مقادیری گاز برای تولید ۲۸۰۰ مگاوات برق از ایران وارد می‌کند که مجموع آنها به بیش از ۴۰۰۰ مگاوات می‌رسد. این کشور گزینه بهتری از ایران از نظر حجم انرژی، خرید سهل و قیمت مناسب پیدا نکرده است.
در حال حاضر ۸۰ درصد برقی که در نیروگاه‌های عراق تولید می‌شود، به گاز وابسته بوده و این کشور از نظر ذخایر گازی بسیار فقیر است. کارشناسان بر این باورند که اگر عراق بتواند همه گازهای همراه نفت خود را جمع‌آوری کند، می‌تواند ۳۵ میلیون مترمکعب گاز تولید کند. در حالی که عراق به حدود ۱۵ هزار مگاوات برقی نیاز دارد تا کمبودهای فعلی خود را برطرف کند و امکان اینکه با ۳۵ میلیون مترمکعب گاز، بتوان ۱۵ هزار مگاوات برق تولید کرد، وجود ندارد.
عراق با وجود ذخایر انرژی گسترده‌ای که دارد، برای تغذیه شبکه برق خود به گاز ایران وابسته است و طبق برآوردهای رسمی، این کشور روزانه ۱.۵ میلیارد فوت مکعب استاندارد گاز ایران را از طریق خطوط لوله در جنوب و شرق وارد می‌کند و از گاز طبیعی ایران برای تأمین ۴۰ درصد از نیازهای برق خود استفاده می‌کند.
خاطره تلخ عراقی‌ها از قطع واردات برق از ایران
البته قطع کردن صادرات برق از ایران به عراق بی‌سابقه نبوده اما خاطره خوبی در ذهن عراقی‌ها باقی نگذاشته است. در دوره‌ای، مسائلی بین ایران و عراق پیش آمد و وزارت نیرو، صادرات برق به این کشور را برای دریافت طلب خود قطع کرد و این باعث شد که عکس‌العمل‌هایی داخل عراق شکل بگیرد. برخی از وزرای عراق که علاقه‌ای به گسترش ارتباط با ایران نداشتند، در هیأت دولت مطرح کردند که سایر کشورهای همسایه را برای واردات برق و گاز بررسی کنیم و هیات‌هایی را به عربستان، کویت و … روانه کردند.
این اقدام آنها عملاً نتیجه‌ای در پی نداشت. از سوی دیگر، عربستان اعلام آمادگی کرد که برای تأسیس برق خورشیدی، سرمایه‌گذاری می‌کند که قیمت آن یک‌چهارم قیمت برق ایران است اما این، طرحی نبود که به زودی به نتیجه برسد و هنوز به مرحله قرارداد هم نرسیده است.
از طرف دیگر، عراقی‌ها از ادامه خرید برق و گاز از سایر کشورها، منصرف شدند. اقدام دیگری که عراقی‌ها انجام دادند، این بود که برای تأمین برق آینده عراق، با شرکت‌های زیمنس و جنرال موتور مذاکراتی انجام دادند و ظاهراً قراردادهای بزرگی هم امضا کردند. اما این شرکت‌ها اعلام کردند تا سال ۲۰۲۲ نمی‌توانند این نیروگاه‌ها را به بهره‌برداری برسانند. درواقع مذاکرات انجام شد، اما بحث تأمین مالی، فاینانس آن و نحوه قرارداد نهایی نشده است.
موضع عراق درباره قطع واردات انرژی از ایران
بر این اساس، از سال گذشته که آمریکا از برجام خارج شد، چوب تهدیدات خود درباره ادامه واردات برق و گاز از ایران را روی سر عراق بلند کرد. تهدیداتی که طرف عراقی سعی می‌کرد با مذاکره حل کند و هر بار موفق به گرفتن معافیت ۴۵ یا ۹۰ روزه می‌شد. معافیت‌هایی که به محض تمام شدن باز هم صدای اعتراض و تهدید آمریکا را بلند می‌کرد و دوباره روز از نو و روزی از نو. در نهات این چرخه به اینجا ختم شد که دوم اردیبهشت ماه، وزارت برق عراق اعلام کرد عراق هیچ جایگزینی برای واردات گاز ایران ندارد و توقف واردات به بهای از دست رفتن ۴۰۰۰ مگاوات ظرفیت در شبکه نیروی عراق تمام می‌شود.
مصعب المدرس - سخنگوی وزارت برق عراق - نیز در این باره گفت: تاکنون ما هیچ منبعی برای جایگزین کردن با واردات گاز ایران نداشته‌ایم. عراق برای تأمین خوراک شبکه برق خود به واردات گاز ایران به شدت وابسته است. این کشور ۱۴۰۰۰ مگاوات در شبکه ملی برق تولید می‌کند و ۴۰۰۰ مگاوات نیز با گاز و برق وارداتی، تأمین می‌شود.
وی اعلام کرد واردات گاز عراق از ایران در ژوئن از ۲۸ میلیون متر مکعب در روز به ۳۵ میلیون متر مکعب در روز و به این ترتیب تولید برق با استفاده از واردات از ایران به ۴۷۰۰ مگاوات افزایش پیدا خواهد کرد.
وی تاکید کرد که نیازهای برق عراق هر سال هفت درصد رشد می‌کند. در ماه‌های تابستان که از ژوئن آغاز می‌شود و دمای هوا در عراق افزایش پیدا می‌کند، تقاضا در شبکه به ۲۴۰۰۰ مگاوات در روز می‌رسد.
لووی الخطیب - وزیر انرژی عراق - هم برای چندمین بار اعلام کرده که اکنون شرایط عراق ویژه است و به برق و گاز نیاز شدیدی دارد. وی افزوده که هیچ گزینه‌ای جز ایران نداریم و معافیت تحریمی برای خرید گاز و برق از ایران ادامه خواهد یافت و با توجه به شرایطی ویژه این کشور، معافیت تحریمی برای خرید گاز و برق از ایران ادامه خواهد یافت چراکه ایران تنها گزینه مناسب برای خرید برق و گاز است و اکنون ما چاره‌ای جز خرید از ایران نداریم. نیاز ما برای گاز حدود دو یا سه سال طول خواهد کشید. یعنی تا زمانی که ما وضع تولید گاز در عراق را بهبود بخشیم.
افزایش فشار آمریکا روی عراق
درحالی که مقامات عراقی صراحتاً اعلام کرده‌اند جایگزینی برای انرژی ایران ندارند، آمریکا با هدف منزوی کردن ایران و بهره بردن از ذخایر نفت و گاز عراق، بغداد را برای استقلال انرژی تحت فشار قرار داده است.
تحلیلگران می‌گویند واشنگتن امیدوار است با وادار کردن عراق به خودکفایی در تأمین انرژی مورد نیاز خود، ایران را از نظر اقتصادی منزوی کند و همزمان از منابع انرژی گسترده عراق بهره ببرد. در این راستا، مکس آبراهام - استاد علوم سیاسی در دانشگاه نورث ایسترن - به شبکه الجزیره گفت: آمریکا با وادار کردن عراق به استقلال انرژی دو هدف را دنبال می‌کند؛ نخست اینکه ایران را از نظر اقتصادی منزوی کند و دوم اینکه قراردادهای پرمنفعتی را برنده شود که تا حدودی جای واردات ایرانی را می‌گیرند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا علناً درباره گرفتن نفت عراق صحبت کرده است.
درحالی که آمریکا اصرار به استقلال عراق در تأمین برق خود دارد، رویترز گزارش کرده است که غول صنعتی جنرال الکتریک آمریکا در آستانه برد سهم بزرگی از قراردادهای چند میلیارد دلاری برای بازسازی سیستم برق عراق است. این قراردادها شامل تجهیزاتی است که از هدر رفت گاز در میادین نفتی جلوگیری می‌کند. لابی شدید آمریکا عامل تصمیم عراق برای گنجاندن جنرال الکتریک در کنار زیمنس آلمان برای اعطای قراردادها بوده است.
به گفته ابراهیم المرعشی - متخصص عراق در دانشگاه ایالتی سن مارکوس کالیفرنیا - واشنگتن سرگرم مانور دادن برای جلب نظر مساعد عراق است. آمریکا به شدت خواهان آن است که عراق قراردادی با جنرال الکتریک برای تأمین نیازهای گازی امضا کند و برای اینکه عراق با برنامه جنرال الکتریک در آینده موافقت کند، به بغداد اجازه داده است به واردات گاز ایران ادامه دهد.
