ساخت ۱۰۹ پروژه شهری در پایتخت با بودجه‌ای معادل مگاپروژه «صدر-نیایش»
به گزارش اقتصادنیوز شهرداری تهران کل هزینه اداره شهر در سال ۹۹ را ۳۰ هزار و ۲۰۱ میلیارد تومان برآورد کرده که البته حدود نیمی از این رقم- بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان- قرار است در پروژه‌های سرمایه‌گذاری شهری صرف شود. جنس پروژه‌های سال آینده در تهران «محله‌ای» است که جایگزین مگاپروژه‌های هزینه‌بر می‌شود. بودجه ۹۹ تهران با دو ریسک اعتباری مواجه است که برای آن راهکار آمده است.
لایحه بودجه سال ۹۹ شهرداری تهران روز گذشته توسط شهردار تقدیم شورای شهر تهران شد. بودجه سال آینده شهرداری تهران با ۹/ ۲۴ درصد افزایش پیشنهاد شده و رقم آن از ۲۴ هزار و ۱۸۰ میلیارد تومان در سال جاری به ۳۰ هزار و ۲۰۱ میلیارد تومان رسیده است. ۴۷ درصد از این بودجه قرار است صرف اجرای پروژه‌های عمرانی شهر شود؛ پروژه‌هایی که بر خلاف روال حاکم بر دوره‌های گذشته مدیریت شهری، از جنس مگاپروژه نیستند و در مقیاس محله‌ای تعریف شده‌اند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، بررسی جزئیات لایحه بودجه ۹۹ شهرداری تهران نشان می‌دهد سهم درآمدهای نقد شهرداری تهران از کل بودجه که سال گذشته ۸۰ درصد بوده، امسال به ۱۰۰ درصد افزایش یافته است، چراکه در جداول کتاب بودجه رقم بودجه غیرنقد «صفر» اعلام شده است. البته خطای نوشتاری در این بخش از بودجه محتمل است و به دلیل ابهام نوشتاری بودجه‌های نقد و غیر نقد در لایحه، سهم آن برای سال ۹۹ قابل محاسبه نیست. در بودجه سال ۹۸ با احتساب متممی که هفته گذشته به تصویب شورای شهر رسید و سقف بودجه حدود ۶هزار میلیارد تومان افزایش یافت، سهم درآمدها و منابع غیرنقد از کل بودجه چهارهزار و ۷۰۰ میلیارد تومان معادل ۲۰ درصد از کل درآمدها بوده است.
درآمد حاصل از مالیات ارزش افزوده یکی از منابع قابل توجه بودجه است که نزدیک پنج هزار میلیارد تومان از درآمدهای شهر در سال ۹۹ را تامین خواهد کرد. این ردیف در سال گذشته ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده که امسال ۳۸ درصد افزایش یافته است. علت رشد قابل توجه این بخش از درآمدهای شهرداری، تصویب دو لایحه «درآمدهای پایدار شهرداری‌ها» و «مالیات ارزش افزوده» در مجلس شورای اسلامی است که بر درآمدهای پایدار شهرداری‌ها به میزان قابل توجهی خواهد افزود. در عین حال با توجه به اینکه لوایح مذکور هنوز به تایید شورای نگهبان نرسیده است، وصول قطعی آن محل تردید است.
جزء درآمدی اصلی دیگر بودجه شهرداری تهران، عوارض ساخت و ساز و فروش املاک است که رقم آن نزدیک ۱۲ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده و نسبت به بودجه سال جاری، ۸ درصد رشد دارد. به این ترتیب در حالی که کل بودجه شهر نزدیک ۲۵ درصد افزایش یافته، درآمد حاصل از فعالیت‌های حوزه شهرسازی رشد یک رقمی دارد. در عین حال وقتی جزئیات این بخش از بودجه مورد مداقه قرار می‌گیرد، مشخص می‌شود که میزان عوارض فروش تراکم در بودجه سال آینده حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است. از طرفی بخشی از درآمد این حوزه که از تغییر کاربری حاصل می‌شود، با تغییر نام ردیف در بودجه پیش‌بینی شده است؛ به این معنا که درآمد حاصل از تغییر کاربری کاهش یافته اما در عین حال ردیف دیگری با عنوان «عوارض افزایش ارزش قانونی ناشی از طرح‌های توسعه شهری» در بودجه گنجانده شده که رقم آن نسبت به سال ۹۸ با افت ۱۸ درصدی پیشنهاد شده است.
یکی دیگر از منابع کلان بودجه پیشنهادی سال ۹۹ شهرداری تهران از محل کمیسیون ماده ۱۰۰ حاصل شده است. در صورت تصویب بودجه به همین شکل، در سال آینده یک‌هزار و ۴۷۳ میلیارد تومان از محل «فروش تخلف ساختمانی» درآمد عاید شهرداری خواهد شد. کمیسیون ماده ۱۰۰ قانون شهرداری‌ها تشکیلاتی است که به تخلفات ساختمانی مرتکب شده که توسط عوامل شهرداری شناسایی می‌شود رسیدگی می‌کند. این کمیسیون می‌تواند به تخریب بخشی از بنا که با تخلف احداث شده رای دهد یا اینکه نسبت به تخلف مذکور اغماض کرده و در ازای دریافت مبالغ جریمه مشخصی که در قانون پیش‌بینی شده، اجازه صدور گواهی پایان‌کار را صادر کند. درآمد شهرداری تهران از محل آرای کمیسیون ماده ۱۰۰ در سال‌های اخیر بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان بوده اما در سال ۹۹ با ۳۲۰ درصد رشد، به نزدیک ۱۵۰۰ میلیارد تومان رسیده است. نکته قابل توجه این است که کل درآمد حاصل از فروش تراکم ساختمانی جدید در شهرداری تهران در سال آینده ۶۸۹۰ میلیارد تومان پیشنهاد شده و معادل یک‌چهارم از این رقم نیز قرار است از محل جرایم ساختمانی پروژه‌های در حال اجرا یا در گذشته اجرا شده کسب درآمد شود.
در مجموع ۴۷ درصد از بودجه سال آینده شهرداری تهران عمرانی است، به این معنا که ۱۴ هزار و ۳۳۰ میلیارد تومان صرف اجرای پروژه‌های عمرانی شهر خواهد شد. رقم بودجه عمرانی سال آینده با رشد ۴۳ درصدی همراه است، در حالی که هزینه‌های نگهداشت شهر (خدمات شهری) در لایحه بودجه ۹۹ نسبت به بودجه مصوب سال جاری ۵۸ درصد رشد کرده است. عمده این بودجه صرف اجرای ۱۰۹ پروژه اولویت‌دار مدیریت شهری خواهد شد که اغلب در مقیاس محله‌ای است و ویژگی مرسوم پروژه‌های شهری را ندارد، به این معنا که از جنس «مگاپروژه» نیست. این ۱۰۹ پروژه ارزشی معادل ۱۰ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان دارد، رقمی نزدیک به هزینه ساخت پروژه صدر – نیایش به قیمت امروز. هزینه ساخت این ابرپروژه در سال ۹۵ بیش از ۴هزار میلیارد تومان اعلام شد و پرداخت هزینه‌های آن تا همان سال ادامه داشت. اما با احتساب ضرایب تعدیل امروز، اگر قرار بود چنین پروژه‌ای اکنون توسط مدیریت شهری اجرا شود، بودجه‌ای حدود ۹هزار میلیارد تومان را به خود اختصاص می‌داد، رقمی که با آن قرار است ۱۰۹ پروژه محله‌محور اولویت‌دار در سال آینده اجرا شود. به گزارش «دنیای اقتصاد»، در بحث «دخل» شهرداری تهران، یک رخداد کم‌سابقه در بودجه پیشنهادی سال ۹۹ رخ داده که ناظر بر مثبت بودن تراز عملیاتی شهرداری تهران به مبلغ بیش از ۴۵۰۰ میلیارد تومان است.
ماجرا از این قرار است که شهرداری تهران حدود ۱۵ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان از درآمدهای بودجه را به شکل عملیاتی تعریف کرده است؛ به این معنا که این بخش از بودجه را از طریق انواع عوارض به‌طور مستقیم از جیب شهروندان کسب می‌کند، اما در مقابل هزینه‌های ضروری اداره شهر شامل حقوق و دستمزد و نگهداشت و رفت و روب شهر که در هر شرایطی پرداخت آنها باید صورت گیرد، قدری بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان است. به این ترتیب بیش از ۴۵۰۰ میلیارد تومان اختلاف میان این دو وجود دارد و این یعنی حتی اگر بخشی از درآمدهای عملیاتی شهرداری محقق نشود، مشکلی در پرداخت هزینه‌های ضروری شهر رخ نخواهد داد. این فاصله قابل توجه بین درآمدها و هزینه‌ها از این بابت به‌عنوان «سوپاپ اطمینان» در بودجه تعریف شده که شهرداری سال آینده با دو ریسک عمده در تحقق درآمدها روبه‌رواست؛ یکی ریسک ناشی از رکود ساختمانی و کاهش درآمد ساخت و ساز و دیگری عدم تحقق درآمد حاصل از مالیات ارزش افزوده تحت تاثیر عدم تایید این لایحه به شکلی که تصویب شده، است. در بخش هزینه‌ها یا اصطلاحا جزء «خرج» از دخل و خرج شهرداری تهران در سال ۹۹ نیز، بر اساس لایحه پیشنهاد شده، جزء مربوط به پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان شهرداری در مجموع ۳۴ درصد رشد دارد و به رقم ۴ هزار و ۸۳۰ میلیارد تومان رسیده است. بر اساس اعلام شهردار تهران، میزان حقوق و دستمزد کارکنان شهرداری در سال آینده ۲۵ درصد افزایش خواهد یافت. این در حالی است که نزدیک ۵هزار میلیارد تومان اعتبار نیز برای جزء هزینه‌ای دیگر شهرداری یعنی نگهداشت شهر، بودجه تعریف شده است.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، اجرای پروژه‌های عمرانی در مقیاس محله‌ای یک حسن مهم دارد؛ اینکه ارتباط موثری میان شهروندان و پروژه‌های عمرانی برقرار خواهد شد و بر میزان رضایت و حس مثبت آنها نسبت به عملکرد شهرداری به میزان قابل توجهی خواهد افزود؛ چراکه تعریف ابرپروژه‌های شهری اغلب از نوعی صورت می‌گیرد که تمام شهروندان از یک پروژه بهره‌برداری نمی‌کنند اما اگر پول شهر به شکل منصفانه صرف اجرای پروژه‌های مورد نیاز هر محله شود، به مطالبه عموم تهرانی‌ها همزمان پاسخ داده می‌شود. شهرداری تهران برای پاسخ به بخشی از این مطالبات در سال آینده ۷۰۰ میلیارد تومان برای توسعه بوستان‌های شهر اختصاص داده که ۲۰۰ میلیارد تومان از این رقم صرف تملک باغات در محله‌های فاقد پارک محله‌ای و تبدیل آن به بوستان عمومی خواد شد. اجرای پنج میدانگاه شهری از قبیل میدانگاه برج طغرل، بریانک، یافت‌آباد و امیرکبیر از دیگر پروژه‌های تعریف شده از جنس افزودن به فضاهای عمومی شهر است. در حوزه حمل و نقل و ترافیک نیز، کل بودجه تعریف شده در سال جاری ۷۸۶۶ میلیارد تومان است که در مقایسه با ردیف ۶هزار میلیارد تومانی سال گذشته، ۴۶ درصد رشد دارد. از این میزان ۳۸۱۱ میلیارد تومان صرف توسعه و ساماندهی حمل و نقل ریلی در تهران خواهد شد. در بودجه حوزه ترافیک سال آینده، ۳۰۰ میلیارد تومان برای اجرای طرح «خیابان کامل» و نیز ۴۰۰ میلیارد تومان برای ساخت و مناسب‌سازی پیاده‌راه‌ها نیز تعریف شده است.
