نگاه بلومبرگ به تلاش‌های ایران برای دستیابی به اقتصادبدون نفت

به گزارش اقتصادنیوز و به نقل از بلومبرگ، مقامات ایرانی مانند دیگر همتایان خود در کشورهای وابسته به منابع هیدروکربن، مدت هاست که اهمیت عدم اتکا به درآمدهای نفتی را مورد توجه قرار داده اند. نیاز به یک اقتصاد غیرنفتی برای ایران بسیار مهم و حیاتی است، چرا که پس از بازگرداندن تحریم های ثانویه توسط دولت ترامپ، تنها خریدار اصلی نفت ایران، کشور چین است.

انتقال اقتصاد به منابع غیرنفتی در بخش های خصوصی به خوبی در حال انجام است. در یک دهه گذشته، شرکت های ایرانی دامنه ی وسیعی از محصولات خود را به دیگر کشورها صادر کرده اند.  در سال گذشته، صادرات غیرنفتی ایران به میزان 41.3 میلیارد دلار، برای اولین بار در تاریخ از صادرات نفت فراتر رفته است. تقریبا نیمی از صادرات غیر نفتی ایران مربوط به کالاهای تولیدی است. به این معنی که درآمدهای صادراتی کارخانه های ایران در سال گذشته، تقریبا دو برابر صادرات سکوهای نفتی این کشور بوده است.

صادرات نفتی ایران به دلیل تحریم ها 7% کاهش یافته است. اما کالاهای مصرفی و محصولات صنعتی (مانند شیرینی  و فولاد ضد زنگ) به طور گسترده ای به کشورهای خاورمیانه و همچنین به چین، روسیه و اروپا صادر می شوند. با توجه به داده های رشد تولید ناخالص داخلی، نقش محوری بخش های تولیدی در اقتصاد ایران مشخص می شود. در حالی که بخش نفت در سال گذشته 35 درصد منقبض شد، بخش تولید تنها با 1.8% انقباض مواجه شد. در واقع این بخش در سه ماهه ی آخر سال، 2.4 درصد رشد داشته است.

با این حال، بزرگترین شرکت های صنعتی ایران همچنان در حال ضعیف شدن هستند. صنایع خودرو و فولاد، به دلیل  در دسترس نبودن و افزایش قیمت مواد اولیه بر اثر تحریم های آمریکا، آسیب های شدیدی دیده اند. همچنین تورم و کاهش مصرف داخلی نیز بر اقتصاد این صنایع اثر گذاشته است. همه گیری کرونا چالش جدیدی برای بخش تولید به وجود آورده است. به دلیل تعطیلی کارخانه ها و بسته شدن مرزها، بهبود اقتصادی کند شده است.اما مقامات ایرانی در ماه آوریل، محدودیت های اعمال شده بر تجارت را کاهش داده اند. پس از این اقدام، داده های منتشر شده توسط اتاق بازرگانی ایران نشان می دهد تولیدکنندگان بخش خصوصی به وضعیت توسعه بازگشته اند.

از آن جا که همه گیری کرونا به کاهش قیمت نفت منجر شده است، اهمیت صادرات غیرنفتی برای اقتصاد ایران بسیار حیاتی تر از گذشته ‌شده است. با این حال تهدیدهای جدیدی نیز پدیدار می شود. با توجه به نقش محوری بخش تولید و صادرات غیرنفتی در اقتصاد ایران، ممکن است آمریکا به دنبال شدیدتر کردن تحریم ها باشد.